Bel fıtığı ve mr.

Bel ağrısı, en sık karşılaşılan kas iskelet sistemi rahatsızlıklarından birisidir. Ortalama vadelerde hayat geçiren ya da geçirecek bir insanın, ömrünün bir periyodunda bel ağrısını kesinlikle tecrübe edeceği söylenebilir.

Kıymetli textbooklarda bel ağrısı nedenlerinin yalnızca %5'inin bel fıtığı (lomber diskopati) olduğu belirtilir. Pekala bugun geçmişe dönüp baktığımızda bel ağrısı hastaların ne kadarına fıtık tanısı konulmuş olabilir? Tabi ki bu türlü bir istatistiki çaışmam olmadı lakin şundan eminim ki polikiliniğime giren bel ağrılı hastaların %50'si fıtık olarak evvelden tanı almış oluyorlar. %50 çok altlarda tutulmuş bir rakam da olabileceğini düşünüyorum. Evet sizce bu nasıl oluyor?

Bel de ağrı kaynağı olabilecek dokuları düşündüğümüzde fıtık (diskopati) ve kireçlenme (spondiloz) görüntüleme teknikleri ile en rahat belirlenebilen tanılar olarak önümüze çıkıyor. Zira klasik hikaye polikliniğe gelen hasta, süratli bir iki soru, istenen düz grafi, verilen ilaçtan hastanın yarar görmemesi ve 2. ziyarette dirençli ağrı nedeniyle istenen MR. Bu hikaye de eksik olan bir şey var sizce nedir?

Bel şikayeti olup da MR çektirmeyen çok az insan var. Evet MR çektirirken ki gayemiz nedir hiç düşündük mü? MR bize fazladan ne sağlıyor olabilir? MR bizi koruduğu kadar bize yalan da söylüyor olabilir mi? Onun ötesinde bu pahalı tetkik, hastanın tedavisinin başarısına ek ne sağlıyor olabilir?

Sevgili okurlar. anladığınız üzere lafı dönüp dolaştırıp gereksiz çok MR istediğimize getirmek istiyorum. Burda gereksiz MR istemlerinin devlete yarattığı mali yüke hiç değinmeyeceğim. MR çektirme için endikasyonları sayarak ahkam kesmek benim haddime de değildir. Gelgelelim ben şu noktaya değinmek isterim ki, ağrısı olsun yada olmasın, rastgele MR çektirdiğiniz kişilerde bulging ya da protrüzyon görme ihtimaliniz çok yüksektir. Ağrısız bireylerde ekstrüde diske rastlama olasılığınız beklentilerinizin çok üstündedir. Bu yüzden, MR sonucu ile bel ağrılı hastaya fıtık tanısı koymak ve bunu tedavi etmeye çalışmak hakikat değildir kanatimce. Burada değerli olan ağrı kaynağının, saptanan fıtık olup olmadığının belirlenmesidir.

Yani ağrı sebebi fıtık olmayan hastada bile bulging yada protrüzyon gösteren MR bize son radde yüksek yalancı müspetlik sağlamaktadır. Kısaca güvenerek sarıldığımız MR bizi yanlış yönlendirmektedir, daha ağır bir tabir ile bize ihanet etmektedir.

Bu metnin en başında bahsettiğim %5 tabiri bel ağrısı sebebi olarak bel fıtığı'dır. Pekala %95 hastanın tanısı ne olacak ve biz bunları nasıl saptayacağız. Öncelikle kendimize şu soruları bir sormamız lazım. En son ne vakit bir bel ağrılı hastaya faset sendorumu tanısı koyduk? Hastayı değerlendirirken sakroiliak eklem ne kadar aklımıza geliyor? evet ya ligaman kaynaklı bel ağrıları, kas kökenli ağrılar? Hasılı ne kadar ayırıcı tanı yapabiliyoruz?

Biraz evvel sorduğum soru da eksik bir şey var demiştim hatırlarsanız. O eksik şey ne yazık ki muayene. Düzgün bir muayene ile bel ağrısı sebebinin birçoklarını rahatlıkla saptayabiliriz. Tedavilerimizi hakikat noktaya yönlendirebilir ve tedavi muvaffakiyet yüzdemizi arttırabiliriz.

Yazımın ahir şunu belirtmek isterimki, bahsettiğim muayeneyi günde 90-100 hasta girişi yapılan bir poliklinikte yapmak çok düşük bir ihtimaldir. Bu performans sisteminde 20-30 hasta bakılan poliklinikte ortalamanın altında kalan bir tabibi de bu muayeneyi yapmaya motive etmek de zordur. Bu sistem bu türlü devam ettikçe, MR istemleri tahminen de artan bir formda devam edecektir. Sonuçta MR bizi yanlış yönlendirmeye devam edecek, fakat en azından enfektif ve neoplastik olgular açısından bizi kısmen de olsa müdafaa sağlayacaktır.

İnsanca bir ömür sürdürebilecek bir fiyata sahip olabilmek için mevcut performans sisteminin getirdiği iş yükü altında ezilmediğimiz, hastayı dinleyebilmek için ehil vaktimizin olduğu ve hekimlik sanatının en şık icrası olan muayanelerimizi yapabileceğimiz şık günlere ulaşabilmek dileği ile. Bu sistemin ne tabibe ne hastaya ne de bu sistem ile zorlanan devlete bir yararı olmadığı açıktır.