Beraat nedir ve bu gece ne zamandır ?

Gunah, borc ve cezadan kurtulmak gibi anlamlara gelen berat, gunahlardan arınmayı ve Yuce Allah ’ın rahmet ve mağfiretine ulaşmayı ifade etmektedir
Berat Kandili, Muslumanların, sınırsız af ve merhamet sahibi yuce Allah ’a sığınarak gunahlardan arınma, ilahi lutuf ve bereketlere erişebilme fırsatını yakalayabilecekleri mustesna zamandır

Hadislerle Berat Kandili

Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimiz şoyle buyurmuşlardı:
“Recep, Allah ’ın ayıdır Şaban, benim ayımdır Ramazan, ummetimin ayıdır Mubarek Recep ayının ardından gelen Şaban ayı Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem ’in ayıdır Bu mubarek ayın değerini bilerek, ibadetlerimizi yapmalı, alemlerin Rabbinden af dilemeliyiz

Şaban ayının onemli ozelliklerinden biri Beraat gecesi gibi mustesna bir gecenin bu ayın icinde bulunmasıdır

Ebu Hureyre Radıyallahu And ’dan rivayet edildiğine gore: Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem efendimiz şoyle buyurmuştur:
—“Şaban ayının on beşinci gecesinin ilk vaktinde Cebrail (as) bana geldi; şoyle dedi:
—“Ya Muhammed, başını semaya kaldır Sordum
—“Bu gece nasıl bir gecedir? Şoyle anlattı:
—“Bu gece, Allahu Teala, rahmet kapılarından uc yuz tanesini acar Kendisine şirk koşmayanların hemen herkesi bağışlar Meğer ki, bağışlayacağı kimseler buyucu, kahin, devamlı şarap icen, faizciliğe ve zinaya devam eden kimselerden olsun Bu kimseler tovbe edinceye kadar, Allahu Teala onları bağışlamaz

Gecenin dortte biri gectikten sonra, Cebrail yine geldi ve şoyle dedi: Ya Muhammed başını kaldır Bir de baktım ki, cennet kapıları acılmış
Cennetin birinci kapısında dahi bir melek durmuş şoyle sesleniyor: Ne mutlu bu gece ruku edenlere
İkinci kapıdan dahi bir melek durmuş şoyle sesleniyordu: Bu gece secde edenlere ne mutlu
Ucuncu kapıda duran melek dahi, şoyle sesleniyordu: Bu gece dua edenlere ne mutluDorduncu kapıda duran melek dahi şoyle sesleniyordu: Bu gece, Allah'ı zikredenlere ne mutlu
Beşinci kapıda duran melek dahi, şoyle sesleniyordu: Bu gece Allah korkusundan ağlayan kimselere ne mutlu
Altıncı kapıda duran melek dahi, şoyle sesleniyordu: Bu gece Muslumanlara ne mutluYedinci kapıda da bir melek durmuş şoyle sesleniyordu: Gunahının bağışlanmasını dileyen yok mu ki, gunahları bağışlansın
Bunları gordukten sonra, Cebrail'e sordum: Bu kapılar ne zamana kadar acık kalacak?
Şoyle dedi: Ya Muhammed, Allahu Teala, bu gece, Kelp kabilesinin koyunlarının tuyleri sayısı kadar kimseyi cehennemden azat eder

Hz Ayşe Radıyallahu Anha anlatıyor: Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdular ki: Allah Teala Hazretleri, Nıfsu Şa'ban gecesinde dunya semasına iner ve Kelb kabilesinin koyunlarının tuyunun adedinden daha cok sayıda gunahı affeder

Berat Gecesinin Mahiyeti ve Onemi

Yıllık bir program cercevesinde yurutulen ticari faaliyetler yıl sonunda o program esaslarına gore kontrol) ve teftiş edilir Kar zarar hesapları yapılır Kesin hesabın tespitinden sonra da gelecek yılın programı hazırlanarak şeklini alır
Her yıl tekrar edilen bu kontrol ve tespit işlemleri sayesinde ekonomik hayatta istikrarlı ve sağlam bir ilerlemenin temini mumkun olur
Bu misalin ışığında manevi hayatımıza ve faaliyetlerimize bakalım Dunya, ahiret hayatının kazanılması icin yaratılmış bir manevi ticaret yeri olduğuna gore, o ticaretle ilgili faaliyetlerin de yıllık muhasebeye tabi olması gayet tabiidir
Bu muhasebenin vakti uc ayların icindedir Berat Kandili ile başlayıp Kadir Gecesiyle biten devreye rastlar
Duhan SUresinin 2, 3 ve 4 ayetlerinin Berat Gecesinden bahsettiği bildirilmektedir Ayetlerin meali şoyle:
O apacık kitaba and olsun ki, biz onu gercekten mubarek bir gecede indirdik Cunku biz onunla insanları uyarmaktayız Butun hikmetli işler o gecede tefrik olunur
Bu ayetler hakkında iki goruş vardır Coğu tefsir bilginlerinin goruşune gore, bu mubarek gece Kadir Gecesidir İkrime bin Ebi Cehil'in de dahil olduğu bir grup alim ise; bu gecenin Berat Gecesi olduğunu soylemişlerdir Her iki tefsiri birleştiren diğer bir goruşe gore de, hikmetli işlerin ayırımının yapılmasına Berat Gecesinde başlanmakta ve bu işlem Kadir Gecesine kadar devam etmektedir Bu hikmetli işler nelerdir ve ayetin manası nedir?

Yıllık kader programı
İbni Abbas'tan rivayet edildiğine gore, hikmetli işlerin birbirinden ayırd edilmesi şu şekilde cereyan etmektedir:
Bu seneden gelecek seneye kadar meydana gelecek olayların hepsi ayrı ayrı melekler tarafından defterlere yazılır Rızıklar, eceller, zenginlik, fakirlik, olumler, doğumlar hep bu esnada kaydedilir O yılki hacıların sayısı bile bu devrede takdir olunur Herkesin ve herşeyin o sene icindeki mukadderatı kaydedilir
Rızıkla alakalı defterler Mikail Aleyhisselama verilir
Savaşlarla ilgili defterler Cebrail Aleyhissalama verilir
Ameller nushası dunya semasında gorevli melek olan İsrafil'e verilir ki bu buyuk bir melektir
Olum ve musibetlerle ilgili defter de Azrail Aleyhisselama teslim edilir
Fahreddin erRazinin acıklamasına gore bu defterlerin duzenlenmesi Berat Gecesinde başlar, Kadir Gecesinde tamamlanarak her defter sahibine teslim edilir1
Berat Kandilinin butun senede bir kudsi cekirdek hukmunde ve beşer mukadderatının programı nev'inden olması cihetiyle Leylei Kadrin kudsiyetindeolması bu manalara dayanmaktadır2
Kur'an'ın bu gecede indirilmesi meselesine ise şoyle bir acıklama getirilmektedir:
Berat gecesi, Kuranı Kerimin Levhi Mahfuzdan dunya semasına toptan indirildiği gecedir Buna inzal denir Kadir gecesinde ise Peygamberimize ilk kez ve parca parca indirilmeye başlanmıştır Buna da tenzil denir

Berat Gecesinin ozellikleri
Tefsirlerde bu gece ile ilgili olarak şu şekilde izahlar yer almaktadır: Vergi odendiği zaman nasıl ki vergi borclusuna borcundan kurtulduğunu gosteren bir belge veriliyorsa, Allah Azze ve Celle de Berat Gecesinde mu'min kullarına berat yazar Zaten bu gecenin dort adı vardır: Mubarek Gece, Berae Gecesi, Sakk Gecesi Belge ve senet (Allah Teala bu gece mu'min kullarına beraet yazar), Rahmet Gecesi
Berat, beraetkelimesi elberaekelimesinin Turkcedeki kullanılış şeklidir Beri olmak, aklanmak, temiz ve sucsuz cıkmak demektir
Beraetiki şey arasında ilişki olmaması, kişinin bir yukumlulukten kurtulması veya yukumluluğunun bulunmaması anlamına gelmektedir Mu'minlerin bu gece gunah yuklerinden kurtulup İlahi bağışa ermeleri umulduğu icin de Berat Gecesi denmiştir
Bir kısım alimlerin, kıblenin Kudus'teki Mescidi Aksa'dan Mekke'deki Kabe istikametine cevrilmesinin Hicretin ikinci yılında Berat Gecesinde gercekleştiğini kabul etmeleri de geceye ayrı bir onem kazandırmaktadır3
Berat Gecesinin beş ayrı ozelliği vardır
1 Butun hikmetli işlerin ayırımına başlanması
2 Bu gecede yapılacak ibadetlerin diğer vakitlere nispetle kat kat sevaplı olması
3 İlahi rahmetin butun alemi kuşatması
4 Allah'ın af ve bağışlamasının coşması
5 Peygamberimize tam bir şefaat yetkisinin verilmiş olması
Bir rivayette bildirildiğine gore Resulullah Aleyhissalatu Vesselam Şaban'ın onucuncu gecesi ummeti hakkında şefaat niyaz etti, ucte biri verildi Ondorduncu gecesi niyaz etti ucte ikisi verildi Onbeşinci gecesi niyaz etti, hepsi verildi Ancak Allah'tan devenin kacması gibi kacanlar başka
Zemzem kuyusunun bu gecede acık bir şekilde coşup coğalması da bu manaları kuvvetlendiren kutsal bir işaret olarak yorumlanmaktadır4

Peygamber Efendimiz bir hadisi şeriflerinde Berat Gecesinin feyiz ve bereketini ceşitli şekillerde nazara vermektedir
Şaban'ın 15 gecesi geldiğinde geceyi uyanık ibadetle, gunduzu de oruclu olarak gecirin O gece guneş battıktan sonra Allah rahmetiyle dunya semasına tecelli eder ve şoyle seslenir:
İstiğfar eden yok mu, affedeyim ve bağışlayayım Rızık isteyen yok mu, hemen rızık vereyim
Başına bir musibet gelen yok mu, hemen sağlık ve afiyet vereyim
Boylece tan yerinin ağarmasına kadar bu şekilde devam eders
Cunku o gece İlahi rahmet coşmuştur Berat Gecesi beşer mukadderatının programı cizilirken insanlara verilen eşsiz bir fırsattır Bu fırsatı değerlendirip gunahlarını affettirebilen, gonlunden gecirdiklerini butun samimiyetiyle Cenabı Hakka iletip isteklerini Ondan talep eden ve belalardan Ona sığınan bir insan ne kadar bahtiyardır Buna karşılık, her tarafı kuşatan rahmet tecellisinden istifade edemeyen bir insan ne kadar bedbahttır

Bu gece af dışı kalanlar
Peygamber Efendimiz bu gecede af dışı kalanları şu hadisleri ile bildirmektedir:
Muhakkak ki, Allah Azze ve Celle Şaban'ın onbeşinci gecesinde rahmetiyle yetişip herşeyi kuşatır Butun mahlukatına mağfiret eder Yalnızca muşrikler ve kalbleri duşmanlık hissiyle dolu olup insanlarla zıtlaşmaktan başka bir şey duşunmeyenler mustesna6 Yuce Allah bu gece butun Muslumanlara mağfiret buyurur, ancak kahin, sihirbaz yahut muşahin (cok kin guden) veya ickiye duşkun olan veya ana babasını inciten yahut zinaya ısrarla devam eden mustesna7
Allah Teala Şaban'ın onbeşinci gecesi tecelli eder ve anababasına asi olanlarla Allah'a ortak koşanlar dışında kalan butun kullarını bağışlar8
Uc aylara ayrı bir ruh ve mana icinde giren Peygamber Efendimiz ozellikle Şaban ayına ozel bir ozen gosterir, başka zamanlarda gorulmemiş bir derecede ibadete ve ahiret işlerine yonelirdi Bu ayın coğu gunlerini oruclu gecirirken, geceleri de diğer gecelerden cok farklı bir şekilde ihya ederdi
Bir Berat Gecesinde uyanıp da Resulullah Aleyhissalatu Vesselamı yanında bulamayan Hz Aişe kalkarak Efendimizi aramaya başladı Sonunda Peygamberimizi Cennetu'1Baki mezarlığında başını semaya kaldırmış halde buldu
Peygamberimiz Aleyhissalatu Vesselam mubarek hanımına Berat Gecesinin faziletini şoyle anlattı:
Muhakkak ki, Allah Teala Şaban'ın onbeşinci gecesinde dunya semasına rahmetiyle tecelli eder ve Beni Kelb Kabilesinin koyunlarının kılları sayısınca insanları mağfiret eder5

Butun mahlukatına mağfiret eder Yalnızca muşrikler ve kalbleri duşmanlık hissiyle dolu olup insanlarla zıtlaşmaktan başka bir şey duşunmeyenler mustesna6 Yuce Allah bu gece butun Muslumanlara mağfiret buyurur, ancak kahin, sihirbaz yahut muşahin (cok kin guden) veya ickiye duşkun olan veya ana babasını inciten yahut zinaya ısrarla devam eden mustesna7
Allah Teala Şaban'ın onbeşinci gecesi tecelli eder ve anababasına asi olanlarla Allah'a ortak koşanlar dışında kalan butun kullarını bağışlar8
Uc aylara ayrı bir ruh ve mana icinde giren Peygamber Efendimiz ozellikle Şaban ayına ozel bir ozen gosterir, başka zamanlarda gorulmemiş bir derecede ibadete ve ahiret işlerine yonelirdi Bu ayın coğu gunlerini oruclu gecirirken, geceleri de diğer gecelerden cok farklı bir şekilde ihya ederdi
Bir Berat Gecesinde uyanıp da Resulullah Aleyhissalatu Vesselamı yanında bulamayan Hz Aişe kalkarak Efendimizi aramaya başladı Sonunda Peygamberimizi Cennetu'1Baki mezarlığında başını semaya kaldırmış halde buldu
Peygamberimiz Aleyhissalatu Vesselam mubarek hanımına Berat Gecesinin faziletini şoyle anlattı:
Muhakkak ki, Allah Teala Şaban'ın onbeşinci gecesinde dunya semasına rahmetiyle tecelli eder ve Beni Kelb Kabilesinin koyunlarının kılları sayısınca insanları mağfiret eder9

İşlenen sevaplı amellerin değeri başka zamanlarda on ise, Berat Kandilinde yirmi bindir Mesela başka zamanlarda okuduğumuz bir tek Kur'an harfine on sevap veriliyorsa, bu gecede her bir harfine yirmi bin sevap verilmektedir

Bu bakımdan tam bir ihlasla calışıp ihyasına gayret gosterebildiğimiz takdirde Berat Kandili elli bin senelik bir ibadet hayatının sevabını bir gece icinde bize kazandırabilir
Onun icin elden geldiği kadar Kur'an ve istiğfar ve salavatla meşgul olmak buyuk bir kardır10

Tek kişinin calışma ve kazanma gucu maddi hayatta olduğu gibi manevi hayatta da sınırlıdır diyorsak, bunun caresi vardır Aynı gayeyi paylaşan ve dunyada aynı maksatla yaşayan mu'min kardeşlerimizle birlikte teşkil ettiğimiz manevi şirket; bize hesabından aciz kalacağımız sonsuz bir manevi serveti kazandırabilir Ustelik maddi kazanclarda kar, ortaklar arasında bolunerek kuculduğu halde manevi karda boyle bir şey kesinlikle soz konusu değildir Cunku manevi faaliyetler nurludur Nur ise maddi eşya gibi kuculmez ve bolunmez