Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Ömrümüzün birinci yıllarında bağışıklık sistemimiz beslenme durumumuzu farklılaştırma ve denetim etmeye yol açabiliyor.
Besin ve besin katkı unsurlarının bağışıklığa bağlı ve bağışıklığa bağlı olmayan düzeneklerle oluşturdukları olağandışı klinik karşılığa “besin reaksiyonu” denir. Bağışıklığa bağlı sistem ile oluşan yanıt; besin alerjisidir.
Çocuklarda, besin alerjilerinde % 90 civarında sorumlu olan besinler; süt, yumurta, fındık fıstık çeşidi kuruyemişler, soya ve buğdaydır. Geri kalan %10’dan sorumlu olan besinler ise tohumlar, susam, deniz eserleri, meyve ve sebzelerdir.
Meyve ve sebzelerle görülen alerjik tepkiler çoklukla hafif ve geçicidir. Bir besine karşı alerjisi olan bir çocukta bir öteki besine de alerji gelişme riski %50-60, puberteden evvel inhalan allerjenlere karşı alerji geliştrime riski % 80’in üzerindedir.
Üç yaşından sonra süt alerjisinin, 10 yaşından sonra da yumurta alerjisinin %80’i geçmektedir. Birinci yaşta fıstık alerjisi olanların %80’inde, 5 yaşında hala fıstık alerjisi olanların hepsinde fıstık alerjisi devam etmektedir.
Besin alerjisi tanısı koymak zordur. Zira geç başlayan tepkilere da neden olabilir. Fakat devamlı yahut tekrarlayan semptomların olması, bunun besinle ilgili olabileceği kuşkusu, ailede alerjik hastalık hikayesi olması, değişik organ semptom ve bulgularının olması şüphelendirir.
Çocuklarda; bilhassa birinci 1 ay içinde besin alerjisi düşündüren semptomlar:
Yeni verilen bir besinden sonraki 1-2 saat içinde oluşan anafilaksi, yaygın alerjik tepki yahut şiddetli kusma
Besin alındığında ağız ve ağız etrafında kaşınma
Hayatın birinci aylarında kusma yahut kanlı ishal
Birinci 1 yaş içinde ortaya çıkan ve topikal tedaviye cevap vermeyen atopik dermatit
Hayatın birinci haftalarında devamlı, şiddetli kolik
Hazır mama eklenmesiyle birlikte başlayan kabızlık
En sık rastlanan alerji çeşidi inek sütü alerjisi ve buna bağlı mama kullanımlarından bahsedecek olursak:
Bebeklik periyodunda en sık rastlanan besin alerjisidir. Gelişmiş ülkelerde 2 yaş altında bebeklerde görülme oranı % 2 civarındadır.
Yalnızca direkt inek sütü verilmesi ile değil, hazır mama verilmesi ile de oluşur.
Alerjik tepki; hazır mamanın başlanmasından sonraki birinci 4 hafta içinde başlar. Büyük bir çoğunluğu da 3 yaşından evvel düzgünleşir.
Besin alerjisinde ana prensip, allerjen besinden sakınmadır.
Süt alerjisi tedavisinde ortak nokta; bebeklerin olabildiğince uzun müddet anne sütü almasıdır.
Anne sütü alamayan bebeklerde alternatif olarak önerilen mama, amino asit bazlı mamalar ve tam hidrolize mamalardır.
Yarı hidrolize mamalar tedavi için uygun değildir. Tam hidrolize mamaları alan alerjik bebeklerin % 10 kadarı, bu mamaları tolere edemez.
Mama hazırlanırken içinde kalan büyükçe peptidlerin kısmen alerjik özelliklerine bağlı olabilir. Bu durumda amino asit bazlı mamalara geçmek koşuldur.
Bir başka mama kümesi; soya bazlı mamalardır. Lakin soya alerjisi ve soyanın inek sütü ile çapraz tepki göstermesi riskleri vardır. Ayrıyeten soya bazlı mamaların 6 aydan küçük bebeklere uygunluğu da tartışmalıdır. Bu nedenle bilhassa 6 aydan küçük bebeklere soya bazlı mamalar birinci tercih olmamalıdır.
Hidrolize mamalar hamile ve emziren annede de kullanılabilir. Süt verme esnasında annenin, bilhassa antijenitesi yüksek olan ve yediği vakit klinik olarak bebeğin semptomlarında artmaya yol açan fındık, fıstık vs. besinlerden uzak durması gerekir.
Tüm sıhhat sıkıntılarında olduğu üzere alerjik hastalıklarda da korunma en önde gelen yaklaşımdır. Besin alerjisi olanların alerjik olunan besinden/besinlerden kaçınması besin alerjilerinin idaresindeki en kıymetli basamağı oluşturmaktadır.
İnek sütü, yumurta, buğday ve soya en sık alerjiye neden olan besinlerdir. Bu besinlere karşı alerjisi olan hastalara yönelik olarak hazırlanmış olan listelerdeki besinler konusunda dikkatli olması gerekmektedir. Fakat tüketilmeden evvel besin içeriklerinin kesinlikle incelenmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Gerek beslenme, gerekse korunma açısından anne sütünün üstünlüğü tartışılmaz. Bu nedenle inek sütü yahut alternatif beslenmeleri tartışırken daima anne sütüne nazaran bedellendirilmektedir.
Çok büyük bir kohort çalışma ile yaklaşık yalnızca anne sütü alan ve karışık beslenen bebekleri karşılaştırmış; olağan inek sütü ile egzema riskinin 9 kat arttığını göstermiştir
Anne sütü ile besleme, atopik hastalık gelişmesini önler. Atopik heredite varsa, bu önleyici özellik daha barizdir. Anne sütü yok yahut yetersizse, tam hidrolize mama seçilmelidir. Hidrolize olmayan yahut az hidrolize mamalar atopi açısından risklidir
Bir çalışmada; birinci 6 ay tam hidrolize kazein içeren mama ile beslenen yüksek riskli bebeklerde hayatın birinci yılında atopik dermatit riskinin % 50 azaldığı görülmüştür
Gerek risk altındaki bebeklerde, gerekse besin alerjisi oluşmuş bebeklerde, anne sütünü özendirmek, öbür hami yaklaşımlar, olabildiğince erken teşhis ve yanlışsız tedavi; sağlıklı bir hayat için atılacak birinci adımlardır.
