Betelgeuse

Betelgeuse id Betelgeuse (Beteljöz, Betelguex, Betelgeuze, Beteiguex, Al Mankib), Avcı Takımyıldızı'nda yer alan kırmızı dev yıldız Yıldızın adı : Betelgeuse (Bayer: Alpha Orionis, Flamsteed: 58 Orionis) Takımyıldızı : Avcı (Latince: Orion, İngilizce: Orion) Görünür büyüklüğü : 0,50 Mutlak büyüklüğü : 7,2 Spektrum türü : M12IaIab Uzaklığı : 425 ışık yılı 1548892413 1548892413 betelgeuse5c5239032efa0betelgeuse5c5239032efa0 http:uploadwikimediaorgwikipediatr99fBetelgeusegif Orion Takımyıldızı ve Betelgeuse Samanyolu'nda bulunan Betelgeuse, mavi dev Rigel'den (Beta Orionis) sonra Avcı Takımyıldızı'nın en parlak ikinci yıldızıdır Takımyıldızın ortasında ise avcı Orion'un kuşağını yaratıcı üç aydınlık mavi yıldız (Alnitak, Alnilam ve Mintaka) yer alır Betelgeuse adı, Arapça elcevze'nin elianlamına gelen yad ülcevzedan bozmadır ElCevze, eski Arap mitolojisinde gizemli kadındır Batılılar için ise Betelgeuse, Helen mitolojisindeki avcı Orion'un yukarı uzanan sağ kolunun omuz başında yer almaktadır Betelgeuse, gökyüzünün en parlak iki kırmızı devinden biridir Öteki Antares'tir Hem, görülebilecek en büyük yıldızlardan da biridir; pek fakat, Betelgeuse büyüklüğünde bir yıldıza basit rastlanmaz Büyüklüğü (parlaklık, kadir) birinci dereceden (çoğunlukla 0,50) olan Betelgeuse, gökyüzünün en parlak 10 yıldızıdır Sıcaklığı sıradan 3600 Kelvin derece olan kırmızı dev yıldızın ışıması güyaahenkli olduğundan, büyüklüğü devirli olarak 0,2 ile 1,5 aralarında değişir Yıldızın bizden uzaklığı 425 ışık yılıdır ve çapının takriben 2,8 astronomik bölüm (AU) olduğu, yani Güneş'in çapının 600 katı olduğu hesaplanmıştır (Bir astronomik bölüm Güneş'in merkeziyle Dünya'nın merkezi arasındaki uzaklık olan 149,6 milyon km'dir) Betelgeuse böylece büyüktür fakat, Güneş'in yerine konulacak olsaydı, yıldızın dış atmosferi Güneş Sistemi'nin beşinci gezegeni olan Jüpiter'in yörüngesini içine alırdı Merkür, Venüs, Dünya ve Mars ise yıldızın içinde kalırlardı Kaide olarak, bir yıldızın çapı Güneş'in çapının 100 katından artı ise, dev yıldız sayılır Kırmızı dev yıldızlar, kendilerine kırmızı rengi veren ve yüksek parlaklığı karşılayan yüzey sıcaklıklarının düşük oluşundan (genellikle Güneş'in yüzey sıcaklığının yarısı kadar) kavranabilir Kırmızı devler, büyüklüklerine oranla son derece hafiftirler Mesela Betelgeuse'ün kütlesi Güneşin külesinin sadece 15 katıdır Bir başka deyişle, Betelgeuse'ün yoğunluğu Güneş'in yoğunluğundan çok daha azdır Yıldızın kütlesi ilk olarak 1920'de, Kaliforniya'daki Mount Wilson Gözlemevi'nde çalışan Francis Gladheim Pease ve Albert A Michelson adlı gökbilimciler tarafından hesaplanmıştır Bu, bir yıldızın kütlesinin hesaplandığı birincil başarılı çalışmadır Keza, Güneş'ten sonra yüzeyinin fotoğrafı çekilen ilk yıldız da Betelgeuse'dür Bunu, Arizona Tucson'daki Kitt Peak Ulusal Gözlemevi'nde çalışan gökbilimciler bir radyo teleskobu yardımıyla gerçekleştirmişlerdir Büyüklüğü, sıcaklığı ve kızılötesi ışıması gözönüne alındığında Betelgeuse, Güneş'ten 60000 kat daha aydınlık bir yıldızdır, yani 60000 kat daha pozitif ışıdığı söylenebilir Betelgeuse, maddesini güçlü bir rüzgarla (bkz güneş rüzgarı) dışarı püskürttüğünden, tozdan dev bir kabukla çevrelenmiştir Yıldızı kuşatan bu dış atmosfer ve yıldızın tıpı bir kalp gibi atması, yüzeyinin belli yerinin ve aslında ne kadar büyük olduğunun belirlenmesini güçleştirir Betelgeuse'ün parlaklığı 40000 ile 100000 Güneş arasında değiştiğinden, bizden uzaklığı da kesin olarak belirlenememiştir Reel değerler ne olursa olsun, Betelgeuse hidrojen yakıtını harcamak üzere olan ileri derecede evrimleşmiş bir yıldızdır böylece, çekirdeği büzülerek yoğunlaşmış, dış kısımları ise kabarmıştır Yıldızın reel durumu üstüne fazla bir şey bilinmiyor olsa da, büyük muhtemelen çekirdeğindeki helyumu karbon ve oksijene dönüştürüyor olmalıdır Kuramsal olarak, yıldızın başlangıçtaki doğaüstü kütlesinin, şimdi Güneş'in 12 ile 17 katı arasındaki bir değere düşmüş olduğunu söylenebilir; bu da, çekirdeğindeki elementlerin neon, magnezyum, sodyum, silikon ve sonuçta demire dönüştüğü anlamına gelir Sonuçta Betelgeuse yakıtını iyice tükettiğinde kendi üstüne çökecek, arkasında bir süpernova gibi patlayarak büyük muhtemelen son derece minik ve yoğun bir nötron yıldızına dönüşecektir Betelgeuse patladığında, Dünya'dan yeniay değin aydınlık görünecektir Yani, patlayan yıldızın gündüzleri de gökyüzünde rahatlıkla görülebileceğini ve geceleri ise nesnelerin gölge vermesine elverecek değin parlak olacağını söyleyebiliriz