Beyrut'taki Büyük Patlamanın Görünmeyen Bir Etkisi Daha Ortaya Çıktı

4 Ağustos 2020'de Lübnan'ın başşehri Beyrut'un limanında trajik bir patlama yaşandı. 2.750 tonluk amonyum nitrat yükü, tarihte görülmüş en büyük, nükleer olmayan yapay patlamalardan biriydi. 210 kişi hayatını kaybetti, 7.500 kişiyi yaralandı ve 300.000 kişi evsiz kaldı.

Şimdiyse memleketler arası bir bilim insanı grubu, patlamanın atmosferin dış katmanı olan iyonosfer üzerindeki tesirini ayrıntılandıran bulgular yayınladı. Beyrut patlamasının daha evvel volkanik patlamalarda görülen tesirlere misal bir tesiri olduğu ortaya açıklandı.

İsminden da anlaşılacağı üzere iyonosfer, dünyanın üst atmosferinin iyonize olmuş bölgesi. 48 ile 965 kilometre üst uzanıyor. Bu bölgedeki moleküllere çarpan güneş radyasyonu, elektronları kelam konusu moleküllerden ayırarak onları iyonlaştırıyor. Bu katman, jeomanyetik fırtınalar üzere uzay olaylarından ve tıpkı vakitte Dünya'da meydana gelen, volkanik patlamalar üzere doğal olaylardan değil insan eli faaliyetlerinden de etkilenebiliyor. Bunun en çok örneği, nükleer testler.

İyonosferdeki değişiklikler GPS sinyallerini etkiliyor. Küçük değişiklikler çoklukla GPS alıcıları ve vericileri tarafından tespit edilebiliyor, lakin olağandışı olaylarda alınan sinyaller iyonosferi incelemenin bir yolu olarak kullanılabiliyor.

Bilim insanları, Beyrut'taki patlamanın, iyonosferde, 2004'te Japonya'daki Etap yanardağ patlamasının yarattığından daha büyük bir büyüklüğe sahip bir dalga oluşturduğunu açıkladı. Japon takımadalarında son on yılda meydana gelen öbür patlamalar, büyüklük olarak Beyrut patlamasına benziyor.

Hokkaido Üniversitesinden, çalışmanın ortak muharrir Kosuke Heki, "Patlamanın iyonosferde güneye gerçek saniyede 0,8 kilometre süratle ilerleyen bir dalga oluşturduğunu bulduk" diyor.