Bilim İnsanları Beynimizi Nasıl Ayarlayacak?

İnsan dimağı, elektrik akımları ve kimyasal yansımalar ile çalışıyor. Büyük bir kısmımızın husus hakkındaki haberi bu kadarla hudutlu olsa da bilim kişileri, bu ortamdaki haberlerimizi arttırmak için durmaksızın çalışıyorlar.

Geçtiğimiz aylarda yapılan çalışmalarda, yaşlı kişilerin hafızalarını elektrik akımlarıyla arttırmak ve dimağ hasarını elektrot implasyonu ile uygunlaştırmak üzere başarılara imza atan bilim kişileri, çağdaş teknolojiyi sonuna kadar kullanıyor. ABD’de ilaç ve medikal eserlerden sorumlu kurum olan FDA, insan alnındaki bir temas üzerinden elektrik akımı gönderen ve dikkat eksikliği problemini çözmeyi çalışan bir uyarıcıya onay verdi.


Şu ana kadar yapılan çalışmalarda, insan dimağının daha uygun çalışmasını ve hafızasını daha verimli kullanmasını sağlayan araştırmacılar, yeni ufuklara yelken açıyor. Bu çalışmaların sonuçlarını öngörmek şimdi çok mümkün değil. Nörostimülasyon, yani hudut sisteminin uyarımı konusunda sayısız teknik, tatbik ve formül mekan alıyor. Dimağı etkileyen implantlar ve başlıklar, birtakım muhtemel sıkıntılara sahip olsalar da yapılan çalışmalar dikkatleri üzerine çekiyor. Burada, beyindeki yapısal bozukluk dışarıdan müdahale ile çok süratli formda düzenleniyor. Psikiyatrik ilaçlar ve psikoterapinin uzun müddetli tesirlerini, bu usulde çok daha kısa müddette elde etmek mümkün olabilecek.

Dimağın umumî işlevi, bir orkestraya benzetilir. Umum olarak, farklı enstürmanların her birinin “ayrı telden” çalabilecek potansiyeli olsa da bir arada ahenkli halde çalışmaları sağlandığında ortaya kusursuz eserler çıkar. Dimağ üzerinde çalışan araştırmacılardan, Santa Barbara Kaliforniya Üniversitesi’nden psikolog Michael Gazzaniga, "Eğer bir orkestrayı canlı izlerseniz, performans başladığında çello çalan müzisyenin orkestra şefine değil yanındaki bireye baktığını görürsünüz. Birebir şey benzeri biçimde dimağda de gerçekleşir. Benim için soru, dimağın bir şefi olup olmadığı." diyor.

Elektroşok tedavisi, tahminen de en olağan elektriksel müdahale örneğidir ve depresyon hastalarına muvakkat de olsa bir rahatlama sağlar. Tedavinin formu ve tesirleri tartışmalı olsa da, orkestra metaforunda düşünürsek bu durum, orkestra üyelerine “Tamam bir ara verin, gidip bir yemek falan yiyin” demeye benziyor.


Dimağı ve elektrik akımını bir araya getiren tek sistem bu değil. Çok daha amaca odaklı olan elektrik terapileri de var. Kısaca DBS olarak anılan derin dimağ uyarımı, Parkinson ve epilepsi üzere marazlar ile savaşta kullanılıyor. Bu sistemde elektriksel ikaz, dimağın akıllıca çalışmayan kısmındaki aktiviteyi süreksiz müddet durdurur, kalibrasyon yapmayı gayeler. Ağır depresyon için DBS tasarrufu üzerinde çalışan Dr. Helen Mayberg, tekrar orkestra metaforu üzerinden giderek, kıymetli kısmı akortsuz olan bir orkestranın gürültü çıkarmaya başlayacağını söylüyor. Doktora nazaran DBS, akordu bozuk olan kısımdaki üyeleri işten çıkarmaya benziyor.

Umumi olarak, dimağda elektriksel ihtarlar aracılığıyla senkronizasyon sağlanıyor. Bu da daha güçlü ve sistemli hafıza, daha sağlıklı bir dimağ mealine geliyor. Düşük frekanslı teta dalgaları, dimağın uzak kısımlarını koordine eder. Bu dalgalar ne kadar güçlü olursa o kadar uygun oluyor.