Bilim İnsanları, İnsan Evriminin Sırrını Çözüyor

Kişilerin genetik yapısı, bilim kişilerinin uzun vakittir ilgisini çeken ve üzerinde çalışmalar sürdürülen bir mevzu. Kanada’da bulunan Donnelly Centre’dan araştırmacılar, genetik çalışmalarında devrim niteliğinde olabilecek bir çalışmaya imza attı.

Umum olarak insan genleri üzerinde çalışmalar yapılırken, emsal özellikteki genetik dizilimlerin tüm canlılarda birebir işlevleri olduğu varsayılıyor. Yani bir genetik dizilim hem meyve sineğinde hem kişide benzerlik gösteriyorsa araştırmacılar, sinek üzerinde çalışma yapıp insan üzerindeki tesirini görmeye çalışıyor.


Transkripsyon faktörü ya da kısaca TF ismi verilen bu gen kodları, genlerin aktivitelerini belirliyor. Bu yapılar, DNA’nın küçük bir modülü olarak isimlendirebileceğimiz dizilimler olan motifleri tanıyıp onları DNA yapısına birleştiriyor, genleri etkin ya da pasif konuma getiriyor.

Daha evvelki çalışmalarda farklı canlılarda bulunan bu TF yapılarının farklı canlılarda bile olsalar misal yapılarda iseler birebir işleve sahip oldukları öne sürülüyordu. Bu araştırma, bu kanıya karşı çıkıyor. Nature Genetics mecmuasında yayımlanan makaleye nazaran, araştırmacıların genleri incelemek için çok daha spesifik bir teknikleri var. Bu yol sayesinde motif sekansları çok daha isabetli halde kestirim edilebiliyor. Bulgulara nazaran kimi TF alt kümeleri, fonksiyon açısından düşünülenden çok daha geniş bir aktiviteler yelpazesine sahip.

Beşerler ile şempanzeler arasında büyük genetik benzerlik olmasına rağmen bu TF yapılarındaki farklılaşma nedeniyle iki tıp arasında yüzlerce farklı gen ortaya çıktığını söyleyen araştırmacılar, bu farkın sebebinin moleküler seviyede olduğua inanıyorlar.


Profesör Lambert ve ekibi, TF’lerin DNA bağlama ortamlarını inceleyen yeni bir yazılım geliştirdi. Böylelikle TF’ler arasındaki yapısal benzerlikler ve tıpkı ya da farklı DNA’ları bağlayabilme yetilerinin incelenebilmesinin önü açıldı. Araştırmacıların kullandığı yazılım, bu yapının bir modülü olan amino asitlere odaklandı. Bu sayede genetik yapılar moleküler seviyede farklılıklarına nazaran incelendi. Sonuç olarak kişilerdeki transkripsyon faktörlerinin ve motiflerin gayrı canlılardan farklı olduğunu ortaya çıkardı.

TF’lerin rolü kesin olarak bilinmiyor lakin bir canlı ne kadar farklı TF yapısına sahipse o kadar çok farklı tipte hücreye de sahip oluyor. Sonuç olarak beşerler, hayvanlar aleminin en karmaşık bağışıklık sistemine ve en gelişmiş dimağlarından birine sahipler. Başkaca genetik yapıların oluşmasını sağlayan ‘çinko parmak TF’ isimli yapıların rolünü açıklayabilmek ve kişilerin eş seçimine tesir eden genetik faktörleri ortaya çıkarabilmek, bilim kişilerini heyecanlandıran bir hadise. Profesör Hughes, kariyerinin kalan yarısını bu çalışmalara adayacağını söylüyor.