Bilimin Nitelikleri Nelerdir

Bilim ve Bilimin Temel Nitelikleri


Bilimin Ozellikleri Nelerdir


İnsan var olduğu gunden bu yana, bir yandan evrende olup bitenleri anlama, tanıma, onun sırlarını cozme, ote yandan doğayı denetim altına alarak daha rahat ve guvenli bir yaşam surdurme isteğini duymuştur Bu istek doğrultusunda surdurulen sistemli cabalar sonucu, bilim oluşmuştur Bilim, teknolojik uygulamalarıyla hem yaşam koşullarımızı değiştirmekte hem de duşunmemizi bicimlendirerek dunya goruşumuzu etkilemektedir


Bilimin temel nitelikleri şunlardır:

1 Olgusaldır

Cunku doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak gozlenebilen olguları ve olayları konu edinir Orneğin, “ısıtılan demirin genleşmesi olgusal bir durumdur Her ne zaman metalleri ısıtsak, metallerin genleştiğini gozleyebiliriz

2 Mantıksaldır

Cunku ulaşılan sonuclar her turlu celişkiden uzak olup birbirleriyle tutarlıdır Bilim, mantıksal duşunme surecinde “tumevarım ve “tumdengelim yaklaşımlarından yararlanır Tumevarım yaklaşımında orneklerden kurallara, tumdengelim yaklaşımında da kurallardan orneklere varılmaya calışılır

3 Nesneldir

Ancak bilimdeki nesnelliği, mutlak anlamda değil, sınırlı ve ozel anlamda bir nesnellik olarak algılamak gerekir Bu da, bilimsel nitelik taşıyan her sonucun guvenilir olması, kişi ya da kumenin tekelinde değil, kamunun soruşturmasına acık ve elverişli olacak bir bicimde anlatılması demektir

4 Eleştiricidir

Bilim ne denli usa (akla) yatkın gorunurse gorunsun, ileri surulen her iddia karşısında eleştirici yaklaşımdan vazgecmez Bilimdeki her kuram ya da goruş, olgular tarafından desteklendiği surece “doğru olarak kabul edilir Yeni olguları acıklama gucu gosteremeyen ya da kimi gozlem verilerinin doğrulamadığı bir kuram daha onceki statusune bakılmaksızın eleştirilir Eleştiri sonunda soz konusu kuram, ya bilinen tum olguları kapsayacak bicimde değiştirilir ya da buna olanak yoksa, bir yana itilerek yerine daha guclu bir kuram konmaya calışılır Orneğin, Newtonun yer cekimi kuramı 200 yıl boyunca gecerli kabul edildiği halde, gecen yuzyılın sonlarına doğru kimi olguları acıklamada yetersizliği gorulunce, eleştirilmiş ve yerini daha guclu kanıtları bulunan Einstein kuramına bırakmak zorunda kalmıştır Bilimin bu kendi kendini eleştirme ozelliği ona kendi kendini duzeltme olanağı sağlamaktadır

5 Genelleyicidir

Bilim tek tek olgularla değil olgu turleri ile ilgilenir Elde edilen sonuclar genel olarak acıklanır Orneğin, “Metaller ısıtılınca genleşir, “Sıvılar bulundukları kabın bicimini alır gibi onermeler tek tek olguları değil, kapsamı sınırsız olgu sınıflarına ilişkin ozellikleri anlatır

6 Secicidir

Bilim evrendeki olup biten butun olguları değil, onemli gorduğu olguları konu edinir Evrendeki bir olgunun bilimsel değer taşıyabilmesi onun, ya inceleme konusu bir sorunla ilgili olmasını, bir denence ya da kuramın sınanmasında kanıt ozelliği gostermesini gerektirir

7 Birikimli bir surectir Yeni bilgiler daha onceki bilgiler uzerine kurulur Bu durum bilimde surekliliği ve gelişmeyi sağlar

8 Evrenseldir

Bilim adamı yaptığı deney, gozlem ve elde ettiği bulguları, oteki meslektaşlarınca doğruluğunun denetlenebilmesi ya da araştırmanın olduğu gibi ya da bir bolumuyle yinelenebilmesi duşuncesiyle acık secik olarak raporlaştırır Boylece bilim adamı yaptığı calışmaları evrensel duzeyde tartışmaya acmış olur Bilim bu ozelliği nedeniyle butun ulusların paylaşabilecekleri ortak bir yaşama biciminin koşullarını hazırlar