Billur Aktürk Yazio: Medya ve Toplum

Aslında medyanın geldiği son nokta, bir manada, toplumun da aynası. Mesela, parçalanmışlık, vasat tarafgirlik, sıradan ruhla sunulanın yarattığı tatminsizlik, muhalefet yapmanın akıl –bilgi -birikim ve namuslu tahlil gerektirdiğinin göz arkası edilmesi, dahası beşere yakışır üslup kaidesi.

Bitmedi! Altı boş duygusal tezlerle gerçekleri görmezden gelerek, siyasal seçkin tarafından fark edilme, güç devşirme eforları, tenkit diye bel altı ironiler vs. vs…


Peki siz, bu eleştilerin ne kadar uzağındasınız?



Yani, şunu demek istiyorum, medya çalışanları yurt dışından ya da öteki bir galaksiden ithal edilmiyor. Bu toplumdan çıkıyor. Toplum neyse, medya ya da medya çalışanı da o. Tıpkı, öbür meslek erbapları, örneğin, siyasetçiler, hukukçular, ayakkabı tamircileri, siyaset bilimciler, tornacılar vs. vs. üzere.  Yani, medyaya ya da medya çalışanına hak ettiğinden fazla mana yüklemek hakikat değil. Öte yandan, ‘bağımsız medya’ isimli kent efsanesinin peşinde argüman geliştirenlere de bir çift kelamım var: dünyanın her yerinde TAMAMİYLE BAĞIMSIZ bir medya yalnızca kent masalı.

Yoksa, örneğin İngiltere’de basın özgürlüğü tartışmalarını şiddetlendiren, The Guardian baskını yaşanmazdı. Hatırlayın, İngiliz hükümeti bu baskınla, gazeteye Snowden'ın dokümanlarını imha ettirmişti ve The Guardian gazetesi’de, İngiliz hükümetinin baskısı yüzünden, eski CIA çalışanı Edward Snowden'dan aldığı bütün malzemeleri imha ettiğini itiraf etmişti.

Dönelim bize. Bizde koca koca iş adamları, endüstriciler vs. vs. kendi ÖZ SERMAYELERİ ile, büyük- büyük medya kuruluşları kuruyorlar. Hani bizde bir laf vardır, parayı veren düdüğü çalar diye. İşte, içinde 17 yaşından beri (30 sene olmuş) bulunduğum medya da, bu türlü işliyor ve daima de bu türlü işledi. Yani, medya kurumunun sahibi, haberin kurallarını ve hudutlarını belirler.

Bu hudutların, medya işvereninin çıkarları ile çelişmeyeceği de herkesin malumu.  (Aaaa!! Fakat elbette, az da olsa bağımsız gazete kuruluşları ve kurumları var lakin onlar azınlık oldukları için bu yazının konusu değiller.)

Hadi artık bizdeki medya işverenlerini bir kenarda bırakalım gelelim günümüz gazetecilerine. (Bu ortada Batıda endüstrici, iş adamı medya kuramazdı lakin toplumsal medya ile bu kural delindi. Bakınız: Twitter’ın yeni sahibi.) 

Düşünülenin bilakis, bir köşe müellifinin, bir dünya görüşünün- siyasi bakışının olması, yazılarını bu görüş üzerinden okuyucuya sunması, yani bir taraf olması elbette olağan. Olağan olmayan, taraf olmak ismine, bilgiyi manipüle ederek, nadan bir halla, bilginin fazileti yalnızca kendisindeymiş üzere, kalemşörlük yapması.

Sahadaki muhabir, gazeteci arkadaşlarımız için ise durum biraz daha farklı. Haberin, eğilip – bükülmeden, olduğu üzere verilmesi, meslek etiği ismine çok kıymetli.

Peki iş bu türlü mi işliyor? İşte bu tartışılır. Aslında bu noktaya, medya- toplum münasebeti üzerinden, şöyle bir soruyla da ayna tutabilirim.  Kendisi üzere düşünmeyene gülümseyen, sunulan argümanı sağduyu ile eleştiren, karşısındakine üstencilik yapmayan, tartışma sırasında pis pis sırıtmayan, dahası egosunun tırnaklarını karşısındakine geçirmeden konuşan kaç bireyiz? Cehaletin bu kadar cesaretlendiği, farklı düşünenin, süratle linçe uğradığı bu ortamda, hangi etik kurallardan kelam etmek mümkün Düşünsenize, sizin istediğinizi söylemeyen herkes tü kaka, herkes satılmış, herkes makus. Tek güzel ve hakikat sizsiniz! Pekala buna nasıl karar verdiniz? Dahası, sizin sunulan argümana karşı, elinizde ne var? Kendi savınızı, hangi bilimsel- toplumsal bilgiye, kaynağa dayandırıyorsunuz?  Yoksa, tarafı olduğunuz birinin telaffuzlarına mi? Sahiden araştırıyor, okuyor, üzerinde düşünüyor musunuz?

Eğer, sıradan bir vatandaş olarak, sokakta bile karşınızdakinin kelam ve fikir hakkına katliam yapmakta bir beis görmüyorsanız, medyayı niçin topa tutuyorsunuz? Bu ağır bir haksızlık değil mi? Medyada sık sık rastladığımız prestij suikastlarını, bu soysuz vasatlığı dış güçler mi yapıyor? Bu medya tetikçileri ithal mi geliyor?

Gelin artık de, yüzümüzü öteki bir pencereye, biz medya çalışanlarının haline çevirelim.



Günümüz medya dalının kuralları, işleyiş biçimi eskiye rahmet okutuyor. Mesela kaç editör, kaç haber kameramanı ya da moderator, 212 Basın Kanunu’na nazaran çalışıyor? Bu çalışanlar neye nazaran belirleniyor? Dahası, bu haksızlık ne vakit cezalandırılacak? Öte yandan, Türkiye’de 200’ün üzerinde üniversite var, bunların en az beş- altı  bölümü medyaya yönelik eğitim veriyor. Her kısım en az dört yüz kişi alıyor.  Yani, bir yılda bir üniversiteden:  6 kısım X 400 öğrenci = 2400 medya çalışan adayı mezun oluyor. Bu sayısı çarpın 200 ile (tekraren, Türkiye’deki ortalama üniversite sayısı) Her sene 480 bin kişilik medya kesimine aday var demektir.

Hangi kesim her sene bu türlü bir istihdam sağlayabilir? Çocuklarına özel üniversitelerden diploma satın alan aileler, mezun olduktan sonra taban fiyatı güç alan çocukları için tasa ediyorlar. Etmeyin efendim, üniversite eğitiminde medyayı eğlenceli ya da kolay bulduğunuz için gönderdiğiniz çocuğunuzun bu dala sizin beklediğiniz katkıyı yapması mümkün değildir. (Elbette bu kesime hakikaten gönül vermiş, okuyan – araştıran- öğrenmeyi hayatın fazileti gören genç kardeşlerimizi bu tariflerin dışında tutuyorum.)

Hadi devam edelim.

Medya yöneticilerinin dikkatine: medya çalışanı, teknik eleman değilse memur değildir.



Dolayısı ile, devlet dairesine girer üzere her gün kart basma sorumluluğu olmamalıdır. Habercilik, televizyonculuk, gazetecilik alanda olmayı- araştırmayı- insan alakalarını geliştirmeyi- teknolojiyi takip etmeyi- gündemin izinde olmayı gerektirir. Bu da yerinde oturarak, bilgisayarın başında olmaz. Allah aşkına, söylesenize, yerinde oturarak neyin özgün üretimi yapılabilir? Dahası, televizyonculuk kıymetli bir iştir. Zira içerik kadar, görsellik de kıymetlidir. Yani yeterli şeyler üretmek için, kâfi teknik donanım- kâfi maddi yatırım kaide. Yoksa, indir oradan buradan, yap programla olmuyor bu işler.  

Ezcümle, dünyada tarih boyunca, daha evvel de dönemsel büyük kırılmalar yaşandı. Tekrar büyük kırılmaların yaşandığı bir periyot içindeyiz. Hepimiz biliriz ki, bu büyük kırılmalarda, cehaletin sesi süratle yükselir. Bakınız, dünya savaşları – Bolşevik İhtilali – günümüz Avrupa’sının toplumsal ve siyasal durumunun yarattığı kaos vs. vs. Tüm bu süreçlerde, toplumda bir alt- üst karmaşası daima olmuştur ve bu değişimi, toplum üzerinden okumanın en kolay yolu medyadır. Lakin yeniden tarih gösteriyor ki, taşlar er geç yerine oturur. Toplum medyadan zevk almaya başladığında, kendi ile ilgli şikayetlerin de hayli azaldığını fark etmesi kuvvetle mümkündür.

Twitter

Instagram