Bios hakkında herşeyi biliyorum mu diyorsun?Birde bunlara bak

Basic Input Output System (Temel Giriş Çıkış Sistemi) veya diğer adıyla BIOS anakartınızın üzerinde bulunan küçük bir EEPROM bellek üzerinde bulunur Bir çeşit sadece okunabilir bellek türüdür fakat doğru ayarlar ve araçlar kullanıldığında üzerinde değişiklik yapılabilir Bilgisayar açılırken anakarta takılı olan işlemci ilk iş olarak BIOS üzerinde bulunana yazılımı çalıştırır

Eğer sisteminiz açılırken çok yavaşlıyorsa, Windows çakılıyorsa veya bazı donanımlar sorun çıkarıyorsa bunların nedeni büyük ihtimalle yanlış yapılmış BIOS ayarlarıdır Bu yazıda bilgisayarınızın daha hızlı ve daha iyi çalışması için ayar kutusunu nasıl oynayabileceğinizi anlatacağız

Temel Bilgilerbaşlığı altında BIOS hakkında gerekli olan temel bilgileri vereceğiz Burada BIOS'un ne olduğunu, ona nasıl erişebileceğinizi ve ayarlar arasında güvenli bir şekilde nasıl gezinebileceğinizi öğreneceksiniz Önemli Ayarlarbaşlığında her kullanıcının bilmesi gereken bazı önemli BIOS seçenekleri hakkında bilgi vermeye çalışacağız Deneyimli kullanıcılar isterlerse, gizli seçeneklerin ve bunların nasıl etkinleştirileceği, bazı dar boğazların nasıl giderilebileceği ve sisteme yük olan fazlıkların nasıl temizlenebileceği gibi bilgilerin bulunduğu, BIOS İnce Ayarbölümüne atlayabilirler

Temel Bilgiler

İşlemci tarafından ilk çalıştırılan yazılım olarak BIOS, işlemciyi anakart üzerinde bulunan diğer temel bileşenlerle tanıştırır ve BIOS kodunun işi bittiğinde işlemcinin hangi yazılımı çalıştıracağını söyler Temel bir kural olarak BIOS, açılış aygıtı (bu aygıt disket, CDROM, DVD veya sabit disk olabilir) üzerindeki açılış bölümüne (boot sector) erişir Açılış bölümü üzerinde bulunan bir çeşit açılış yöneticisi çalışır ve bilgisayarın temel işletim sistemini (Windows veya Linux gibi) yüklemeye başlar

Açılış işlemi bittikten sonra BIOS'un gündelik işlerinin bittiğini söylemek yanlış olur Bir bilgisayar üzerindeki donanımlara erişilmesi işlemlerinin çoğu işletim sisteminin BIOS'a erişmesiyle başlar, daha sonra BIOS işletim sistemi yerine hedef donanıma ulaşır

1 BIOS Sürümleri

Her anakart, üzerinde bulunan bileşenleri düzgün çalıştırabilmesi için kendine has bir BIOS'a sahiptir BIOS yazılımlarının en çok kullanılan temeli iki farklı biçime sahip olan Phoenix Awar BIOS'a dayanır Bunun dışında American Megatrends Inc (AMI) BIOS'u kullanan bilgisayarlar görmeniz de mümkündür

BIOS menüsünün yapısı ve seçeneklerin adlandırılması üreticiden üreticiye farklılıklar gösterebilir Hatta bir birinin devamı olan iki anakartın BIOS menüsü arasında da büyük ya da küçük farklılıklar olabiliyor Bu durum yüzünden bütün insanların kullandığı bilgisayarlar için kesin BIOS kılavuzları yazamıyoruz Yine de Phoenix Award BIOS üzerinde aşağıdaki açıklamalara benzer seçenekler bulmanız mümkün Eğer bazı ayarları bilgisayarınızın BIOS menüsünde bulamıyorsanız sinirlenmeyin ilgili işlevi veya yeteneği bilgisayarınızın BIOS'u desteklemiyor olabilir

2 BIOS'a Erişim

Açılış sırasında BIOS, sisteminizde bulunan donanım bileşenlerini denetlerken, kullanılabilir belleği sayarken ve sabit diskleri (diğer depolama aygıtlarını da) bulurken klavyenizde bulunan özel bir tuşa basarak BIOS ayar sayfasına erişebilirsiniz Genellikle bu işlem Del tuşuna basarak yapılır ancak F2 gibi diğer tuşlar da olabilir Açılış sırasında ekranda beliren yazılara dikkat edin: Çoğu BIOS ekranın alt taraflarında benzeri bir yazıyla ayarlara nasıl erişileceğini gösterir Eğer bütün yöntemleri deneyip yine de başarılı olamadıysanız bilgisayarınızın veya anakartınızın kullanma kılavuzuna bakabilirsiniz Bilgisayar açılmaya başladığı anda bu tuşa bir ya da iki saniye basmanız yeterli olacaktır

Her şey olması gerektiği gibi çalışırsa BIOS bellek miktarını saymayı bitirecek ve ana BIOS menüsünü açacaktır Eğer beklenilen ekran gelmediyse bilgisayarınızı yeniden başlatıp farklı bir tuşu deneyebilirsiniz Örneğin, pek çok taşınabilir bilgisayar F1 veya Esc tuşunu kullanır Bazen de F2, F10 veya Alt+F1 tuşlarını denemek gerekebilir
3 BIOS Ayarlarını Değiştirmek



BIOS yazılımı: Seçenekler arasında dolaşmak için ok tuşlarını kullanın, istediğiniz menüye girmek için Giriş (Enter) tuşuna basın (Ekran Görüntüsü A)

BIOS menüsündeki bir seçeneğe ulaşmak için ok tuşlarıyla ekran görüntüsü A'da olduğu gibi istediğiniz başlığı seçili hale getirin Giriş (Enter) tuşuna bastığınızda bir alt menü veya ekran görüntüsü B'de olduğu gibi seçenekler listesi karşınıza gelir Seçtiğiniz ayarla ilgili seçimi değiştirmek için artı + veya eksi tuşlarını kullanabilirsiniz, Page Up ve Page Down tuşları da aynı işi göreceklerdir Ana menü ekranından alt menülere erişebilmek için bu yöntemi kullanabilirsiniz, bazı alt menülerin de altında kendilerine ait alt menüler olabilir, istediğinizi ayara ulaşmak için gittiği yere kadar gitmelisiniz

http:img442**************img4426093blaugrauur2

Alt Menüleri açmak: Pek çok seçenek + veya tuşlarına basılarak değiştirilebilir Bazı ayarlarda ise resimde görüldüğü üzere menü içinde gezinerek seçenekler arasında seçim yapmak gerekebilir Ekran görüntüsü B

Kısa bir açıklama yazarsak tipik bir BIOS yazılımı aşağıdaki menüleri içerir:

* Mainveya Standard CMOS Setupmenüsünden tarih, saat ve sabit disk ayarlarına ulaşabilirsiniz

* BIOS Features Setupmenüsünden her çeşitten genel seçeneklere ulaşabilirsiniz

* Integrated Peripheralsmenüsünden arayüzlere ve yardımcı sistem işlevleriyle ilgili ayarlara ulaşabilirsiniz

* Power Management Setupmenüsünden enerji tasarrufu ve güç yönetimi işlevlerine ulaşabilirsiniz

* PnPPCI Configurationsmenüsünden hangi kesmelerin (IRQ) hangi PCI genişleme kartlarına ayrılacağını seçebilirsiniz Eğer bu seçenekleri veya benzerlerini yukarıda anlatıldığı gibi ana menüde bulamadıysanız Advancedmenüsü altında bulma şansınız yüksektir

* Hardware Monitormenüsü algılayıcılardan gelen işlemci sıcaklığı veya fan hızları gibi değerleri gösterir Bu değerler genellikle işlemci soğutucusu ve sistem fanı içindir ama bazı durumlarda güç kaynağının fanı veya diğer fanlarla ilgili bilgi de içerebilir

* Load Setup Defaultsseçeneği bütün ayarları fabrika ayarlarına geri döndürür ve yaptığınız bütün değişiklikleri siler Yanlış ayarlar yaptığınızda ve sistem bu yüzden kilitlenmeler yaşadığında bu ayar çok işe yarayabilir

4 BIOS Oturumunu Kapatmak

BIOS yazılımıyla işiniz bittiğinde F10 tuşuna basarak veya ana menüden Save & Exit Setupseçeneğine gelerek kapatma ekranını açabilirsiniz Bazı durumlarda önce Exitseçeneğini sonradan Exit & Save Changesalt seçeneğini seçmeniz gerekebilir Daha sonra Y veya N tuşlarından birine basarak ayarları kaydedip çıkabilirsiniz veya seçiminizi iptal edebilirsiniz



Önemli Ayarlar

Birazdan anlatacaklarımız, bilgisayarınızın açılış aygıtı sıralamasını nasıl değiştireceğinizi, bilgisayarınızı fare üzerinden veya klavyeden bir tuşa basarak nasıl açabileceğinizi, USB 20 desteğini nasıl etkinleştirebileceğinizi ve fanlarda bir sorun olduğunda sistemin nasıl davranacağı gibi çok çeşitli temel BIOS ayarlarını içeriyor

5 Açılış Aygıtı Önceliğini Belirlemek


Açılışta disket sürücüsünü atlamak: Ekran görüntüsü C'de gösterildiği gibi sabit diski birinci açılış aygıtı olarak ayarlayın

Pek çok bilgisayar sistemi başlatırken önce disket sürücüsünü tarar Bu durum değerli zamanınızın kaybolmasına ve olası açılış bölümü (boot sector) virüsü sorunlarına neden olur Ayrıca kabul edelim ki günümüzde disket sürücü kullanarak sistemi başlatmak son derece zor karşılaşılan bir durum BIOS'a sistem açılırken disket sürücüye bakarak zaman kaybetmemesini söylemek açılış sürecini kısaltır

BIOS yazılımı, açılış aygıtlarını ve hangi sıralamaya göre hareket edileceğini belirleyebilmenizi sağlar Aşağıdaki ayar açılış sırasında sistemin disket sürücüye bakmamasını sağlayarak hem süreci biraz hızlandırır hem de güvenliği biraz olsun arttırır

İşte yapmanız gereken ayarlar: Öncelikle Advanced BIOS Features, Boot Sequenceseçeneğine gidin ve 1st Boot Deviceayarını ekran görüntüsü C'de görüldüğü gibi disket sürücüden sabit diske getirin, sabit disk HDD0olarak adlandırılabilir Bu ayar bilgisayarın açılırken sağa sola sapmadan doğrudan sabit diskin açılış bölümüne bakmasını sağlar

Bu değişiklikle birlikte bilgisayar işletim sistemini öncelikle disket sürücüsünde aramaz fakat hala sisteminize bir disket sürücüsü takılı olup olmadığını denetler, bu da zaman kaybına neden olur Bu denetimi önlemek için Boot Up Floppy Seekseçeneğini geçersiz Disabledhale getirmeniz gerekir
6 Bilgisayarın Açılışını Hızlandırın

Bu ayarın kötü yanı bilgisayarınız her açılışta yani sabit disk veya diğer depolama aygıtları takıldı mı diye inceleme yapmaz Böylece sistem açılışı hızlanmış olur

Eğer sisteminize sıklıkla sabit disk gibi bileşenler eklemiyorsanız her bir sürücü arama zamanını sıfıra getirin Mainmenü altında Timeoutseçeneğini 0olarak ayarlayın

7 USB 20 Desteğini Etkinleştirin
USB: Hizmet Paketi 2 yüklü Windows XP kullanıcıları USB 20 Controllerseçeneğini ekran görüntüsü E'de görüldüğü gibi etkin hale getirebilirler

Pek çok anakartta USB Controllerseçeneği sadece USB 11 etkin olacak şekilde ayarlanmıştır Bu durumun temel nedeni Windows XP'nin kendisidir, eski sürüm Hizmet Paketleri (Service Pack) USB 20 desteği sunmazlar Aşağıdaki BIOS ayarı bu desteği açabilmenize olanak sağlar

Bunu yapmak için ilgili seçeneği Enabledveya V11+V20şeklinde ayarlamanız gerekir Bu seçeneği kullanmak için Windows XP'nize en azından Hizmet Paketi 1'in kurulmuş olması gerekir

8 USB Aygıtlarla İlgili Sorunları Çözmek

Bazı bellek çubukları, flaş sürücüler, bellek çubuğu işlevi olan *** çalıcılar ve USB sabit diskler elektriği USB aracılığıyla alırlar Eğer yeterli güç verilemezse alet çalışmayabilir Bu yüzden USB arayüzünün takılı olan aygıtlara yeterli miktarda güç sağlayabildiğinden emin olmalısınız

BIOS ayarları arasında USB 20 HS Reference Voltageisminde bir seçenek olup olmadığına bakın Eğer böyle bir ayar varsa karşısındaki seneği Lowveya Mediumyerine Highveya Maximumolarak değiştirin

9 Elektrik Kesintilerinden Sonra Bilgisayar Ne Yapsın?

Power Managementmenüsü altında elektrik kesintilerinden sonra bilgisayarın nasıl bir tepki vereceğini ayarlayan bir seçenek vardır AC Power Loss Restartveya Restore on AC Power Lossseçenekleri sayesinde elektrik kesilmesi gibi beklenmeyen bir nedenle sistem kapandığında bilgisayarın ne yapacağını belirleyebiliyorsunuz Previous Stateveya Last Stateseçeneği bilgisayarı elektik kesilmeden önceki konumuna geri getirir Yani sistem açıksa tekrar açılır kapalıysa kapalı kalır

10 Sisteminizin Sağlık Durumu

BIOS, bilgisayarınızın işlevsel sağlığı hakkında bilgiler ve çeşitli ayarlar sunabilir Bu araçlar sayesinde, işlemci, fanlar, güç kaynağı ve sabit diskler gibi hayati sistem bileşenlerini gerçek zamanlı olarak izleyebilirsiniz Örneğin, işlemci sıcaklığı alarmı sayesinde sisteminizin fazla ısınmasını engelleyebilir hatta gerekirse acil durum kapatma işlemini gerçekleştirmesini sağlayabilirsiniz

Healthveya HW Controlmenülerinden sisteminizdeki bileşenlere giden voltajı ve bu bileşenlerin sıcaklıklarını takip edebilirsiniz Çoğu BIOS en azından işlemci ve kasa sıcaklıklarını gösterirken diğerleri sabit diskler ve anakartlarla ilgili daha ayrıntılı bilgiler sunabilir Aynı şekilde işlemci ve sistem fanına dönüş hızını da bu menüden görebilirsiniz

11 Fan Sorunlarıyla Mücadele

Eğer bilgisayarınız açılmıyorsa bunun nedenlerinden birisi işlemci fanının çok yavaş dönmesi veya hiç dönmemesi olabilir Bu durum özellikle sıcaklık denetimli soğutucularda okunan sıcaklık değerleri çok düşükse olabiliyor ve böyle bir durumla karşılaşan BIOS fanlarla ilgili bir sorun olduğunu düşünüyor Bu yüzden şimdi anlatacağımız BIOS numarası işinize yarayabilir

CPU Fan Failure Warningisimli seçeneği Disabledolarak ayarlayın Bu işlevi etkisiz hale getirdiğiniz bilgisayarınız yavaş çalışan bir fan olsa da açılacaktır Tabi ki bu ayarın varsayılan değeri Enabled(etkin) olduğundan sistemi yeni kurduysanız BIOS'a erişemeyebilirsiniz Eğer böyle bir durumla karşılaşırsanız geçici olarak her zaman sabit hızda dönen eski tip bir işlemci soğutucusunu takıp BIOS'tan az önce belirttiğimiz ayarı yapabilirsiniz

12 Sistem Çökmelerini Önlemek

Artık çoğu sabit disk sürücünün bozulacağını önceden algılayabilen sistemlerle donatılmış olarak geliyor ve bunu BIOS ekranında size iletiyor Bu özelliğe Self Monitoring And Reporting Technology(SMART) adı veriliyor BIOS'ta bulunan HDD SMART Capabilityözelliğini etkin hale getirdiğinizde sistem, Norton System Works veya çok tanınan bedava bir yazılım olan SpeedFan gibi yazılımlara uyarı iletisi gönderebiliyor Bu yazılımda depolama aygıtınızın durumuna göre size bilgi veriyor, böylece olası arızaları önceden haber alarak gerekli yedekleme işlemlerini yapabiliyorsunuz

13 Eski Tarayıcı Ve Yazıcıları Kullanmak


Paralel Giriş: ECP+EPPen hızlı paralel haberleşme şeklidir (Ekran Görüntüsü F)

Bilgisayarınızın paralel arayüzü normalde tek yönlü iletişime izin vermek üzere ayarlanmıştır Bu seçenek neredeyse bütün aygıtlar için çalışır fakat veri aktarım hızını düşüktür (100 kbps) Şimdi anlatacağımız ayarı uygulayarak paralel girişinizin veri aktarım hızını 1 Mbps değerine çıkarabilirsiniz

Yapmanız gereken ECP(Extended Capability Port) veya EPP(Enhanced Parallel Port) özelliklerinden birini etkin hale getirmek Çoğu BIOS yazılımında her iki özelliği tek bir seçenek halinde görebilirsiniz ECPEPP

Uyarı: Eğer bir yazıcı ve tarayıcı aynı paralel girişi paylaşıyorsa Ekran Görüntüsü F'de görülen aygıt çakışması veya sorunuyla karşılaşabilirsiniz Eğer yüksek veri aktarım hızını korumak istiyorsanız sisteminize PCI genişleme yuvasına takılan fazladan bir paralel giriş eklemeyi düşünebilirsiniz veya aygıtlardan birisini başka bir haberleşme arayüzüne aktarabilirsiniz Örneğin USB'yi paralele dönüştüren bir çeviriciyle her iki aygıtı aynı anda kullanabilirsiniz

BIOS İnce Ayar

Bu bölümde hırslı kullanıcılar, sistem açılışını nasıl en hızlı şekilde yapabileceklerini, ekran kartlarını nasıl hızlandırabileceklerini, işlemcilerinin gücünü nasıl son noktaya kadar kullanabileceklerini, yongaseti ayarları üzerinde nasıl oynayabileceklerini ve belleklerinden en iyi başarımı nasıl elde edebileceklerini öğrenebilirler

14 Açılış Sırasında Poweron SelfTest (POST) Sonuçlarını Göster

Bilgisayarınız açılırken, ne olup bittiğini görmek yerine genellikle üreticinin renkli logosunu görürsünüz Şirin resimler görmek yerine bilgisayarınızın açılırken yaptığı testlerin sonucunu görebilirsiniz (veya görmelisiniz)

İşte bunu yapmanın yolu Advanced BIOS Featuresmenüsünün altında bulunan Full Screen LOGO Displayseçeneğini Disabledolarak ayarlayın Bu ayardan sonra sisteminiz açılırken yaptığı bütün sınamaların sonuçlarını ekranda gösterecektir

15 Bilgisayarınızı İki Kat Hızlı Açın

Bu ayar sayesinde bilgisayarınızın açılırken çeşitli bileşenleri incelemesini atlatabilirsiniz Örneğin, takılı olan bellek miktarına üç kere yerine sadece bir kere bakılır; böylece bilgisayarınız neredeyse iki kat daha hızlı açılabilir Advancedveya Advanced BIOS Featuresmenüsünden Quick Power On Self Testveya Quick Bootseçeneğini Enabledolarak ayarlayın

Uyarı: Bu ayarı yaptıktan sonra donanım sorunlarıyla karşılaşırsanız BIOS ekranına geri dönüp aynı seçeneği Disabledolarak ayarlayarak sorunun tam olarak nereden kaynaklandığını bulabilirsiniz



16 Doğru Ekran Kartıyla Başlamak

Bilgisayar her açıldığında BIOS hangi ekran kartını kullanacağını anlamaya çalışır ancak buna gerek yok çünkü siz zaten biliyorsunuz!

Init Display Firstmenü seçeneğine gelin veya bu seçenek BIOS tipine göre Primary VGA BIOSya da VGA Boot Fromşeklinde de olabilir AGP ekran kartı kullanıyorsanız AGPseçeneğini ayarlayın Eğer sisteminiz yeniyse ve PCI Express arayüzüne sahipse AGP yerine burada PEG PortGraphic Adapter Prioritygibi bir seçenek görüyor olmalısınız

17 Modası Geçmiş Ekran Kartı Ayarlarını İptal Edin




BIOS Cacheable: Bu seçenek başarımı sadece MSDOS çalışırken arttırır (Ekran Görüntüsü G)
Video RAM Cachableve Video BIOS Cachablegibi ayarlar sadece eski tip DOS kullanan sistemlerde başarımı arttırır, Windows'la hiç bir ilgileri yoktur O zaman neden işi karıştıralım ki?

Bu ayarların her ikisini de Disabledolarak ayarlayın Bu ayarları yaparken karşınıza VGA Palette Snoopgibi bir seçenek gelirse onu da etkisiz hale getirin Aynı şekilde System BIOS Cacheableseçeneğini de güvenle iptal edebilirsiniz (Ekran Görüntüsü G) artık her hangi bir başarım artışı sağlamadığı gibi bazı durumlarda sistemin kararlılığını da bozabiliyor

18 Doku Belleğini Kurun

Graphics Aperture Sizeseçeneği (AGP Aperture Sizeşeklinde de olabilir) temelde AGP ekran kartlarının dokuları yaratımlarken belleği daha verimli kullanabilmeleri için tasarlanmıştı Günümüzde çoğu ekran kartının 128 MB hatta 256 MB tümleşik bellekleri olduğunu düşünürsek bu seçeneğin de modasının geçtiğini açıkça görebiliriz Ayrıca artık görüntü bellekleri normal sistem belleklerinden daha hızlı çalışıyorlar Eskiden sıkça duyulan, Graphics Aperture Sizeseçeneğini sistem belleğinizin yarısı olacak şekilde ayarlayın kuralı geçmişte kaldı bunun yerine doku belleğini uygun bir değerde tutmak daha mantıklı

Bu seçeneği 128veya 64olarak ayarlayın

19 Saat Hızı Ayarlarını Değiştirin

Bu ayarı yaptığınız zaman FSB hızaşırtması yaparken AGP ekran kartlarının yaşadığı sorunlardan kurtulabilirsiniz

AGPCLKCPUCLK(AGP Clockşeklinde de olabilir) ayarı üreticisi tarafından hızaşırtma imkanı sunulan anakartlarda bulunur Eğer böyle bir seçenek varsa Fixolarak ayarlayın Böylece FSB hızını arttırırken aynı zamanda AGP hızını da arttırmamış oluyorsunuz 11seçeneği ekran kartınızın FSB ile aynı hızda çalışacağını gösterir Bu ayarı 23yaparsanız AGP saat hızını FSB saat hızının 23 olarak ayarlarsınız yani FSB 100 MHz çalışıyorsa AGP 66 MHz olarak çalışır

20 AGP Saat Hızını Arttırmak



AGP saat hızını arttırmak başarımı yükseltir fakat bazı sorunlar yaşayabilirsiniz Ekran Görüntüsü H

Bazı anakartlar AGP saat hızını arttırmanıza izin verir AGP Frequencyseçeneğinden tempoyu küçük adımlarla arttırın (Ekran Görüntüsü H) ve her seferinde bilgisayarınızı yeniden başlatın Her ayarı bir çeşit 3B oyunla deneyin ve sistemin kararlı olduğundan emin olun Bu işlemleri sistem de kararsızlık emareleri görülene kadar tekrar edin Böylece en kararlı ve en hızlı ayarda sistemi çalıştırabilirsiniz

21 AGP Voltaj Seviyesini Arttırın

Yüksek saat hızları aynı zamanda daha yüksek güç tüketimine neden olur Aşağıdaki ayarları uygulayarak ekran kartınıza daha fazla güç gitmesini sağlayabilirsiniz

AGP Voltageseçeneği giriş gerilimini 01 Volt aralıklarla değiştirmenizi sağlar Bu değişiklikleri AGP hızını arttırdıktan sonra sistem kararsız duruma düşerse uygulayın

Uyarı: Bazı durumlarda voltajı yüksek değerlere ayarlamak ekran kartına zarar verebilir Giriş voltajını daha yüksek değerlere ayarladığınızda her hangi bir etkisi olmuyorsa eski düşük değere getirmeyi unutmayın ve sistemi tekrar kararlı çalışır hale getirebilmek için AGP saat hızını biraz düşürün

22 İşlemci Önbelleklerini Etkinleştirin

İşlemci önbelleklerini (Level 1,2 veya 3) etkin hale getirmek önemli başarım artışları sağlar (Ekran görüntüsü I)


İşlemciler anakart üzerinde bulunan diğer parçalardan belirgin bir şekilde daha hızlı çalışırlar İşlemleri hızlandırmak, işlemci ile sistem belleği arasında bulunan ve daha hızlı çalışan işlemci önbelleği sayesinde mümkün olur

Seviye 1 (L1) önbellek çok küçüktür fakat işlemci çekirdeğinin üzerinde bulunur ve hızlı bir geçici veri depolama alanı sağlar Seviye 2 (L2) önbellek çok daha büyüktür ve bütün yazılımsal elemanları depolayabilir, işlemci isteği geldiğinde gerekli olan veri bu önbelleğin üzerinde bulunuyorsa asıl sistem belleğinden bulunup getirilmesinden çok daha hızlı bir şekilde işlemciye sunulabilir İşlemciye tümleşik L2 ve harici L3 önbelleği bulunan sistemlerde (neredeyse hepsinde var) bu ayarları etkin hale getirmenizi şiddetle tavsiye ederiz (Ekran Görüntüsü I)

23 APIC Seçeneğini Açın

Yongasetleri genellikle kuzeyköprüsü ve güneyköprüsü olarak adlandırılan iki ana bölümden oluşur Bu iki bölüm işlemci, bellek, genişleme kartları ve diğer çevresel donanımlar arasındaki veri akışını sağlarlar Aşağıda belirttiğimiz ayar daha fazla kesme isteği kullanılabilmesinin ve de daha fazla aygıt bağlanabilmesinin yolunu açar Kullanılabilir kesmelerin (interrupt) sayısı 16'dan 24'e çıkar Ek olarak kesme kullanımı gözle görülür şekilde daha esnek hale gelir böylece çeşitli işlemler yapılırken zaman kazanılmış olur

Yapmanız gereken sadece Advanced BIOS Featuresmenüsü altında bulunan APIC Modeseçeneğini Enabledolarak ayarlamak

24 Burst Mode Ayarını Etkinleştirin

Sabit disklere, PCI kartlara ve belleğe erişim Burst Modeetkinken çok daha hızlı gerçekleşir Bu kip açıkken aygıtlar arasında veri aktarımı çok hızlı olur çünkü çoklu veri aktarımları kurulabilir veya her bir işlem ayrı ayrı onaylanacağına tek bir onaylama paketiyle işlemler tamamlanır

BIOS menüleri arasında gezinirken Burst Modeseçeneğini gördüğünüz yerde Enableolarak ayarlayın Böyle bir değişikliği yaptıktan sonra sisteminizin kararlı çalıştığından emin olun

Uyarı: Pek çok PCI kart PCI Dynamic Burstingseçeneği Enabledolarak ayarlandığında düzgün çalışmaz

25 Bus Mastering Ayarını Etkinleştirin




Bus Mastering Ayarını Etkinleştirin: Bu seçenek sayesinde sabit disk erişimi hılanır (Ekran Görüntüsü J)

Bu BIOS ayarı Windows'a okuma ve yazma işlemleri sırasında daha hızlı DMA (Direct Memory Access) kipini kullanmasını söyler DMA kipi sabit diskin veriyi işlemciye göndermeden belleğe yazabilmesini sağlar Bu sayede sabit diskte bulunan veriye erişim hızlandırılmış ve çok değerli olan işlemci gücü daha az kullanılmış olur

Integrated Peripheralsmenüsü altında PCI IDE BusMasterseçeneği varsa Ekran Görüntüsü J'de görüldüğü gibi Enabledolarak ayarlayın Bu seçeneği etkin hale getirdikten sonra Windows altında Başlat, Denetim Masası, Sistemayarlarından Donanım sekmesi altında Aygıt Yöneticisi tuşuna basın IDE ATAATAPI Denetleyicileralt başlığını bulun Birincil IDE Kanalıbaşlığına çift tıklayın ve açılan pencereden Gelişmiş Ayarlarsekmesine gidin Burada bulunan bilgiler arasında Aktarım Kipigibi bir başlık göreceksiniz Bunun karşısında Ultra DMA Modegibi bir şey yazdığından emin olun Sabit diskler genellikle Ultra DMA Mode 5desteklerken CD ve DVD sürücüler Ultra DMA Mode 2destekler

26 RAM Zamanlamalarını Değiştirin



Azaltılmış gecikmeler: Bu ayar sadece yüksek kaliteli bellek birimleri için çalışır fakat bir kere bu ayarı çalışır hale getirebilirseniz büyük farklar görebilirsiniz (Ekran Görüntüsü K)

Bütün SDRAM ve DDR bellek birimleri, bellek zamanlama değerlerini içeren SPD (Serial Presence Detect) adlı yongaya sahiptirler RAM üreticileri SPD değerlerini kararlı bir sistem sağlamak üzere ayarlarlar Ancak çoğu zaman daha üst seviye zamanlama değerlerini denemek işe yarar ve bu sayede sistem başarımını %10 kadar arttırmak mümkün olabilir

Bu iş için System Performance, Memory Timingsveya Configure DRAM Timinggibi bir ayar menüsünü BIOS'ta bulunuyor olması lazım Genel kural olarak bu ayarın varsayılan değeri By SPDşeklindedir Bu ayar, bilgisayara, doğru zamanlamaları bellek birimi üzerindeki yongadan okumasını söyler ve belleğe erişmek için bundan sonra belirtilen ayarları kullanır

Sisteminin kendiliğinden gelen ayarlarını kullanmak istemeyenler Disabledveya User Definedseçeneklerinden birini seçip (ekran görüntüsü K) birazdan anlatacağımız uyarıları dikkate alarak istedikleri ayarları yapabilirler

27 RAStoCAS Gecikme Değerini Düşürün

Sistem belleğini iki boyutlu bir tablo olarak düşünerek kolayca nasıl çalıştığını anlayabiliriz Veriye ulaşabilmek için öncelikle hangi satırda olduğunu sonra da hangi kolonda olduğunu bulmak için sırasıyla Row Adress Strobe (RAS) ve Column Address Strobe (CAS) işlemleri gerçekleştirilir Belleğin doğru adresine ulaşıldığından emin olabilmek için RAS ve CAS sinyalleri arasında ufak bir gecikme süresine gerek duyulur Bu RAStoCAS gecikmesi normalde bir veya iki saat turudur (clock cycle)

SDRAM RAS to CAS Delayseçeneği tam olarak RAS sinyali ile CAS sinyali arasında ne kadar saat turu olacağını ayarlamanıza yarıyor Genellikle ayarlar 2 en hızlı olmak üzere 2 ile 5 arasında değişiyor Bu değeri her seferinde bir saat turu olacak şekilde azaltmaya başlayın ve her seferinde sistemin kararlılığını deneyin Belleğiniz ne kadar kaliteliyse bu değeri daha fazla küçültebilirsiniz demektir

28 CAS Gecikmesini Düşürün

Bellek erişimi söz konusu olduğunda belleğin doğru adresteki veriye ulaşması için bir miktar süre gerekir ve buna gecikme denir Bir bellek hücresi için bu aralık 2T iki saat turu, 3T üç saat turu vb şeklinde isimlendirilir SDRAM CAS Latencyseçeneği için küçük bir değer daha yüksek başarım anlamına gelir

SDRAM CAS Latencyseçeneği için en doğru ve uygun değer genellikle belleğin üzerindeki etikette veya üzerine kazınmış olarak yazar Düşük fiyatlı ürünler için tipik değer 3T veya 25T'dir Bu seçeneği 25T veya 2T olarak değiştirin ve sisteminizin kararlı çalışıp çalışmadığına bakın Bazı üreticiler 2T destekleyen belleklerinin daha yüksek saat hızlarını desteklediklerini belirtiyorlar Eğer CAS gecikme süresini düşürmek işe yaradıysa aynı zamanda Memory Frequencyseçeneği altından bellek saat hızını da arttırmayı deneyebilirsiniz

Uyarı: Her seferinde sadece bir değişiklik yapın, daha sonra sistemi yeniden başlatın ve bir deney yazılımı (benchmark) çalıştırarak yaptığı etkiyi gözleyin Bu sayede ortaya çıkan bir kararsızlık durumunda hangi ayarda sorun olduğunu kolayca anlayıp eski haline getirebilirsiniz

29 Bellek Yükleme Zamanını Düşürün

Doğru ayarları yaptığınızda bellek hücreleri çalışmaları için gereken elektrik yükünü daha hızlı alırlar SDRAM RAS Precharge Delayseçeneği tam olarak bu zamanı ayarlamaya yarıyor 2gibi düşük değerler hızı arttırırken daha yüksek değerler daha kararlı bir sisteme sahip olmanızı sağlıyor Her seferinde bir saat turu azaltarak sistemi yeniden başlatın ve sistemin kararlı olduğundan emin olun

30 Bir Sonraki Bellek Erişimi İçin Beklenilen Süreyi Kısaltın

SDRAM Active Precharge Delayseçeneği de saat turları olarak ayarlanıyor ve ardışık bellek erişimleri arasında geçmesi gereken süreyi belirliyor Yani bu değer ne kadar düşük olursa sistem başarımı o kadar artıyor

Bu değer için genel kabul: Active Precharge Delay CASLatency + RAS Precharge Delay + 2 (güvenlik için fazladan ekleniyor) Her zaman olduğu gibi bu ayar için de her seferinde bir düşük değeri seçerek sistemin düzgün çalıştığından emin olun Sistem kararlılığını koruyamadığı zaman bu ayarı bir yüksek değere getirin ve bırakın

31 Bellek Zamanlamalarını Okuyun



RAM Zamanlamaları (Timings): Ayarlar üzerinde adım adım yapılan değişiklikler RAM başarımınızın artmasını sağlar (Ekran Görüntüsü L)

27 ile 30 arasında anlattığımız maddelerdeki ayarlar genellikle belleğin üzerinde yazılıdır 25448gibi bir sıra rakam ayarlamanız gereken saat turlarını gösterir: 25 tur CAS, RAS to CAS Delay 4 tur, RAS Precharge Delay 4 tur ve Active Precharge Delay 8 tur Bu ayarlar o bellek birimi için belirtilen saat hızında üreticinin önerdiği ayarlardır Daha düşük değerler de çalışabilir fakat aynı zamanda sistem çakılmalarına da neden olabilir Başarımı arttırmak için bu değerleri adım adım her seferinde bir tanesinde değişiklik olacak şekilde düşürün ve her seferinde sistemin kararlı çalıştığından emin olun (Ekran Görüntüsü L)

32 RAM Giriş Gerilimi Seviyesini Arttırın

Bellekler daha hızlı çalıştığında daha fazla voltaja gereksinim duyarlar Bu yüzden saat hızı artışlarını dengelemek için gerilimi (voltage) arttırmanız gerekir

DDR Reference Voltageseçeneği gerilim seviyesini 01 volt aralıklarla değiştirmenize izin verir Bu değeri arttırmak sadece zamanlama değerlerini düşürdüyseniz veya daha yüksek bellek saat hızları seçtiyseniz ve sistem çakılmalarıyla karşılaştıysanız gerekli olabilir

Uyarı: Giriş gerilimini çok yüksek değerlere ayarlamak bazı durumlarda bellek birimlerinize zarar verebilir!

33 Anakart Ses Yongasını Devre Dışı Bırakın




Gereksiz yüklerden kurtulun: Anakartın ses yongası gibi kullanmadığınız işlevleri kapatın (Ekran görüntüsü M)

Anakart üzerinde gelen ses yongasının hiç kullanılmadığı durumlar olabilir Eğer PCI ses kartınız varsa veya bilgisayarınızın ses özelliklerini hiç kullanmıyorsanız anakart üzerinde bulunan ses yongasını devre dışı bırakabilirsiniz Bu sayede sistem başarımınız ve güvenliğiniz bir miktar daha arttırılmış olur

Integrated Peripheralsmenüsünde AC97 Audio Selectseçeneğini Disabledolarak ayarlayın (ekran görüntüsü M)

34 Oyun Girişini Devre Dışı Bırakın

Sadece eski tip oyun çubuğu (joystick) veya oyun girişinden MIDI arayüzü bağlayanlar bu bağlantıya iki IO girişi ve IRQ ayırmak isteyeceklerdir (Eğer yeni oyun çubuğunuz varsa zaten USB arabirimi kullanıyordur) Bu sınıflandırmaya girmeyen bütün kullanıcılar gönül rahatlığıyla bu girişi iptal edebilirler

İşte nasıl yapılacağı: Integrated Peripheralsmenüsünden Game Portseçeneği Disabledolarak ayarlayın

35 Tümleşik LAN İşlevlerini Devre Dışı Bırakın

Bazı anakartlar iki ağ arayüzüyle donatılmış olarak geliyorlar ancak genellikle kullanıcılar sadece bir tanesine ihtiyaç duyuyorlar yani diğerini kapatabilirler Bu sayede sistem başarımı ve kararlılığı biraz arttırılabilir

Integrated Peripheralsmenüsünden Onboard Intel LANseçeneğini Disabledolarak ayarlayın


36 Gereksiz Girişleri Kapatın

Ne de olsa sadece eski PDA'lar ve seri modemler COM1 ve COM2 girişlerine gereksinim duyarlar Bu girişleri iptal ederseniz iki IRQ kazancınız olur ve işlemcinin denetlemesi gereken kesmeler azalır Paralel LPT arayüzü bile günümüzde anlamsız hale geldi Eğer yazıcınızı ve tarayıcınızı USB girişinden bağlıyorsanız bu eski arayüze ihtiyacınız yok demektir

Integrated Peripheralsmenüsünden IO Devices, ComPortseçeneği altında bulunan ve bazen Serial Port 12olarak da yazılabilen COM1 ve COM2 arayüzlerini iptal edin LPT arayüzünü kapatmak için de Parallel Portseçeneğini Disabledolarak ayarlayın

37 Firewire Girişini İptal Edin

Bu arayüze kameradan görüntü aktarmak istiyorsanız veya Firewire arayüzü kullanan çevresel aygıtlarınız varsa gereksinim duyabilirsiniz Böyle bir durum yoksa kapatın Integrated Peripheralsmenüsünden Onboard 1394 deviceseçeneğini Disabledolarak ayarlayın



BIOS Güncelleme


Zaman zaman anakart üreticileri yeni BIOS sürümleri çıkarırlar Güncellenmiş bir BIOS sahip olduğunuz donanımları daha verimli çalıştırabilir hatta hızaşırtma özellikleri gibi yeni işlevler kazandırabilir Ne zaman anakartınızın yeni bir sürümü çıkarsa BIOS güncellemesi yapmanızı öneriyoruz (alfa veya beta sürümler dışında)

BIOS yazılımı özel bir flaş bellek birimi içinde bulunur Yeniden yazılabilen bu bellek sayesinde eskisinin üzerine yeni sürümü yazarak güncellemeye izin verir BIOS güncellemesi, her üreticinin o anakart için özel olarak hazırladığı yazılım sayesinde yapılır Bellek teknolojisi kullanıldığından BIOS güncellemesine BIOS'u flaşlamak da denir

BIOS güncelleme söz konusu olduğunda kullanıcılar bunu yapmak için iki yol kullanabilirler İlki anakartla birlikte gelen sürücü CD'sinde bulabileceğiniz veya üreticinin internet sitesinden indirebileceğiniz Windows altında çalışan güncelleme yazılımıdır Belirli aralıklarla bu yazılım internete bağlanarak yeni BIOS sürümü olup olmadığını denetler, varsa kendiliğinden bunu indirir ve yükleyip isteyip istemediğini kullanıcıya sorar Bu yöntem kolaydır fakat bilgisayarınızda sistem kaynaklarını kullanan fazladan bir yazılımın daha çalışması demektir

Sisteminiz kararlı çalıştıktan sonra Windows yazılımını kullanmak kesinlikle kötü değildir Ancak Windows kurulumunuz dağıldıysa bu yöntemi kullanmamayı tercih etmelisiniz Bu durumda eski DOS güncelleme yöntemini kullanmanız önerilir

DOS yazılımını üreticinin internet sitesinden indirebilirsiniz Sonra bilgisayarınızı DOS sistem disketiyle açıp BIOS güncelleme yazılımını komut satırından çalıştırmanız gerekiyor; bu tür yazılımlar genellikle ZIP dosyası halinde gelirler, bunları diskete açarak kopyalamanız gerekir Bu yöntem daha güvenilirdir çünkü çalışmak için hiç bir aygıt sürücüsü yüklenmesini gerektirmez

Uyarı: Taşınabilir bir sisteme BIOS güncellemesi yaparken sistemin pilden çalışmadığından emin olun dizüstü bilgisayarlar BIOS güncellemesi sırasında mutlaka fişe takılı olmalıdır yoksa güncelleme sırasında sistem kapanabilir ve bir daha açılmaz hale gelebilir

38 Yeni BIOS'u Yüklemek



Anakartınızı (veya sisteminizi) seçin: Sadece sizin anakartınız veya bilgisayarınız için olan BIOS sürümünü kullanın (ekran görüntüsü N)

Anakart (veya sistem) üreticinizin internet sitesine gidin ve destek sayfalarına bir göz atın Anakart veya sisteminizin model numarasını bulun (ekran görüntüsü N) Model isimleri genellikle GA686BX, A7N8XEveya K8T Neo2gibidir Eğer aramalarda her hangi bir sonuca ulaşamazsanız sadece model adını yazmayı deneyin Bazen bu şekilde de bir sonuca ulaşamazsınız bunun nedeni büyük ihtimalle anakart kutusunda yazan isimle model isminin bir birini tutmamasıdır (örneğin K8TNeove MS6702 Version 10) Böyle bir durumla karşılaşırsanız anakartınızı model isminden bulmak yerine uzun yoldan listelere bakarak anakartınızı tanımlamaya çalışın Doğru modeli bulduğunuzda Downloadsveya Supportbölümünden gerekli yazılımı ve güncellemeyi indirebilirsiniz

39 BIOS Sürümlerini Arşivlemek

Bazı kullanıcılar, ihtiyaçları olmasa bile, BIOS güncellemelerini üreticinin sitesinden düzenli olarak indirirler: alfa ve beta gibi sürümlerinin devamlı el altında bulunması ve ufak değişimleri takip edebilmek için Her zaman yaptığınız güncellemeyi beğenmeyerek veya sorun çıkarttığını görerek eski sürüme dönebilirsiniz BIOS güncellemesini yapmadan önce üretici firmanın koyduğu beni oku dosyalarını mutlaka okuyun Bu dosya içinde yeni sürümün ne gibi değişiklikler ve geliştirmeler içerdiği belirtilir

40 Güncelleme Kurulumunu Deneyin



Kurulum denemesi: Burada görülen tanımlamalara bakarak güncelleme gerekip gerekmediğini anlayabilirsiniz (ekran görüntüsü O)

Eğer bir BIOS güncellemesi önemli sorunlara çözüm oluyorsa sizin sisteminizde bu sorunların olup olmadığına karar vermeniz gerekir Eğer sizin için önemli değilse o güncellemeyi atlayabilirsiniz tabi eğer önemli bir başarı artışı gibi bir geliştirme sağlamıyorsa BIOS güncellemeleri genellikle daha hızlı işlemcilerin o anakarta takılabilmesini sağlar böylece ileriye dönük bir başarım artışı sağlayabilirsiniz

Anakartınızı kendiniz almadıysanız yani bilgisayarınızın bir parçası olarak size geldiyse, BIOS güncellemesi olup olmadığını anlamak için en iyi sistem üreticisinin internet sitesine bakmaktır Bilgisayar üreticisi kendi sistemleri için özel bir BIOS güncellemesi çıkarmış olabilir ancak aynı anda anakart üreticisi de farklı bir BIOS güncellemesi sunuyor olabilir Böyle ikileme düştüğünüz durumlarda en iyisi üretici firmaya hangi güncellemeyi yapmanız gerektiğini sormaktır Eğer kesin bir cevap alamıyorsanız en iyisi o güncellemeyi atlayabilirsiniz

41 Güncelleme Disketi Hazırlamak

Normalde BIOS güncellemesi indirdiğinizde genellikle içinde pek çok dosya olan bir ZIP dosyası gelir Dosyalardan biri BIOS'un güncel yazılımını içerir, bu dosyanın adı genellikle W7176IMS110veya AN8D1007BINgibi bir şey olur Ayrıca sıkıştırılmış dosyanın içinde kurulum yönergelerini içeren bazı yazı belgeleri de bulabilirsiniz

Yürütülebilir EXE uzantılı dosya BIOS güncellemesini yükleyecek olan dosyadır BIOS dosyasının içinde bulunan bilgileri anakart üzerindeki yongaya aktarır Awar BIOS'lar için bu dosya genellikle awdflashexeşeklinde adlandırılır Ayrıca güncellemeyi kendiliğinden yapacak veya kolaylaştıracak bir dosya da startcmd, flashbat, veya autoexecbatadı altında bu pakete dahildir Bu dosyaların hepsini C:\BIOS\dizinine açın Eğer indirdiğiniz BIOS güncelleme dosyası kendi kendini açan bir sıkıştırma tipine sahipse bu dosyayı belirttiğimiz dizine kopyalayın ve orada çalıştırın

Önemli: Bilgisayarınız hala çalışırken (diğer bir deyişle yeniden başlatmadan önce), BIOS güncellemesi hakkında ek bilgiler içeren benioku (readme) dosyasını yazdırın Bu dosyayı anakartınızın veya bilgisayarınızın kullanım kılavuzuyla birlikte saklayın Eğer bu kılavuzların kopyası elinizde yoksa üreticinin internet sitesinden indirebilirsiniz

42 BIOS'u Disketten Güncelleyin

Bu işleme başlayabilmek için çalıştırılabilir bir DOS disketine ihtiyacınız var Bunlardan bir tane yapmak için Başlat menüsünden Bilgisayarım'ı açın Disket sürücü üzerine sağ tuşla tıklayın ve Biçimlendir seçeneğini seçin Açılan pencereden MSDOS Başlangıç Disketi Oluşturseçeneğini işaretleyin ve işlemi başlatın İşlem bitince biçimlendirme penceresini kapatın Daha sonra oluşturduğunuz disket içinde BIOS güncelleme dosyalarını çekin Eğer yeterli yer yok uyarısı gelirse biçimlendirmeden sonra disket içinde bulunan dosyalardan bazılarını silebilirsiniz

Bilgisayarınızı yeniden başlatın ve daha önce yukarıda belirttiğimiz açılış sırası ayarlarına girerek sistemin disket açılmaya ayarlı olduğundan emin olun

43 DOS Altında BIOS Güncellemesi

Sisteminizin kararlı bir durumda olduğunu ve duvardaki fişe takılı olduğundan emin olun Daha önce de söylediğimiz gibi taşınabilir bilgisayarınızı kesinlikle pilden çalışırken güncellemeyin

Sisteminizi yeniden başlatın ve daha önceden hazırladığınız DOS disketiyle başlatın Komut satırı geldiğinde flaş programının ismini yazın ve onun arkasından BIOS verisini içeren dosyanın ismini yazın Award BIOS güncellemesi için şu şekilde görünmesi lazım:

A:\awdflashexe w6330vms360

Geri kalan işlemler için yazılım sizi yönlendirecektir

Eski BIOS'u yedekleyin: Yeni BIOS'u yazdırmadan önce eski BIOS'unuzun yedeğini alın Bu işlem için Y tuşuna basmanız yeterli (Ekran Görüntüsü P)


BIOS güncelleme dosyalarının ismi sizin için farklı olsa da işlemler genellikle aynıdır Ekrandaki yönergeleri takip edin ve bütün yedekleme önerilerinin yerine getirin Bütün güncellemeler için eski BIOS'unuzun bir kopyasını almaya çekinmeyin (ekran görüntüsü P) Bu yedekler yeni BIOS sorun çıkarırsa hayatınızı kurtarabilir

En sonunda güncelleme yazılımı yeni BIOS'u gereken yere kopyalar Bu işlem bittikten sonra bilgisayarınızı yeniden başlatın Güncelleme işlemi sırasında bilgisayarınızın kapanmamasına çok dikkat edin

44 Yeni BIOS'un Yüklenmesi
Güncelleme işlemi bittikten sonra bilgisayarı kapatın Güç kablosunu çıkardığınızdan emin olun BIOS Altın Kurallarıbaşlığı altındaki 5 Madde'de anlatıldığı gibi CMOS bilgilerini silin Güç kablosunu tekrar takın Bilgisayarınızı açın, büyük ihtimalle yeni BIOS yüklendiğini gösteren bir mesajla karşılaşacaksınız Daha sonra sihirli tuşa basarak BIOS ayar ekranına geçin Load Optimized Defaultsseçeneğini seçin (Bazı sistemlerde Exit, Load Setup Defaultsşeklinde de görünebilir) Daha sonra F10 tuşuna basıp ayarları kaydedip çıkın ve yeni güncel BIOS'unuzun tadını çıkarın

BIOS Altın Kuralları


BIOS ayarlarını değiştirdiğinizde genellikle sorun yaşamazsını tabi giriş gerilimlerini (voltage) arttırmıyorsanız Yine de sorun yaşamamak için aşağıda belirteceğimiz kurallara uygun davranmakta fayda var

1 Yeni ve daha güncel bir BIOS yüklemeden önce eskisini mutlaka yedekleyin Bütün güncelleme yazılımları Save current BIOS asbenzeri bir seçenek içerirler Bu yedek sayesinde olası bir sorun çıktığında sisteminizi tekrar çalışır hale getirmek kolaylaşacaktır

2 Her seferinde sadece bir ayarı değiştirin BIOS ayar ekranında değişiklik yaparken her seferinde bir tane yapmaya özen gösterin böylece bilgisayarınızı yeniden başlattığınızda bir sorunla karşılaşırsanız hangi ayarın buna neden olduğunu kolaylıkla bulabilirsiniz

3 Sisteminizi denemek için zorlama deneyleri yapın Sisteminizi ağır veya tam yük altında çalıştırmak ayarların doğru yapıldığını ve sistemin kararlı olduğunu anlamak için en iyi yöntemdir Bu iş için birden çok yazılımı çalıştırarak sisteme yüklenebilirsiniz 3DMark 2005 gibi bir deney yazılımı da işinizi görecektir

4 Eğer her şey kötüye giderse sistemi tamamen kapatıp açmayı deneyin Eğer bilgisayarınız yeniden başlatma tuşuna bastıktan sonra açılmadıysa bilgisayarınızı kapatın ve birkaç dakika bekleyin ve tekrar açın Varsa güç kaynağı üzerindeki düğmeyi kullanın veya fişi çekin

5 CMOS ayarlarını silin BIOS değişikliği yaptıktan sonra bilgisayarınız yeniden başlamıyorsa ayarları geri almak için BIOS ayar menüsüne giremezsiniz Böyle bir durumlar karşılaşırsanız CMOS üzerinde tutulan ayarları silebilirsiniz Anakartınızın kullanım kılavuzunda CMOS ayarlarını silmeyle ilgili başlık altındaki (Clear CMOS) yönergeleri izleyin

Bazı durumlarda bu işlem için anakart üzerine bulunan bir atlatıcının (jumper) yerini değiştirmek gerekebilir (veya duruma göre anakart üzerinden bir dizi atlatıcıyı yerinden çıkarmanız veya bir DIP anahtar ayarı yapmanız da gerekebilir) CMOS bellek temizlendikten sonra yerini değiştirdiğiniz atlatıcıyı eski yerine getirmeyi unutmayın

Bir başka seçenek CMOS pilini yerinden çıkarmak ve bilgisayarın fişini çekmektir Ancak bu işlemin tam olarak çalışması için birkaç saat bu şekilde beklemek gerekebilir