Bir Halkın ya da Kişinin İsmiyken Dilimize Yerleşen 8 Sözcük

Diller canlıdır ve konuşuldukça, başka kültürlerle etkileşime geçtikçe, yeni kavramlar üretildikçe zenginleşip gelişirler. Sözcükler farklı köklerden ya da kaynaklardan türeyebilir. Bunlardan biri de insanların ya da toplulukların isimlerini sözcük olarak kullanmak.

Günümüzde dilimize bu şekilde gelmiş olan çok sayıda sözcük bulunuyor. Bu sözcüklerden bazılarının hikayesi oldukça şaşırtıcı. Bazı sözcüklerin dilimizdeki anlamlarına o kadar alışmışız ki, özünde bir topluluğun ya da insanın ismi olduğunu öğrendiğimizde inanmakta zorlanıyoruz.

Vandal


Eski sanat anıtlarının ya da eserlerinin değerini bilmeyen, yakıp yıkan kişi ya da kişilere vandal, gerçekleştirdikleri eyleme de vandalizm diyoruz. Vandallar aslında Avrupa'da bir dönem oradan oraya göçüp durmuş bir Cermen kabilesi. Günümüzde Polonya olarak bildiğimiz topraklardan önce İspanyol yarımadasına, oradan da Kuzey Afrika'ya göçen bu halk, Roma'yı yağmalamaları ile meşhurdu. Fransız İhtilali sırasında kamu mallarına zarar verenlere Vandal denilmeye başlandı.

Boykot


Kaptan Charles Boycott, İrlanda Toprak Savaşı sırasında bir yöneticiydi, Lord Erne adına vergi topluyordu. 1880'de o yıl hasat kötü olduğu için Lord Erne kiracılarına (köylülere) %10 indirim teklif etti. Köylülerse %25 indirim istedi. Sonrasında da toprak sahiplerini yok saymaya başladılar. The Times gazetesinin Boycott ismini kullanmasıyla boykot sözcüğü ortaya çıktı.

Mongol


Moğol olarak bildiğimiz kavmin isminin İngilizce halidir. Down sendromlu kişiler için kullanılan bir terimdir. Bunun nedeni ise Down sendromlu kişilerin yüz hatlarının zamanında Moğollara benzetilmiş olmasıdır.

Bohem


Geleneksel toplumsal değerlerin dışında yaşayan kültürlü kişilere bohem denirken, zamanla sözcüğün anlamı başıboş, derbeder ve salmış şekilde yaşamak haline gelmiştir. Dilimize Fransızca'dan geldiği için ilk başta kültürlü, Orta Avrupalı kimseleri anlatmak için kullanılsa da sonradan Orta Avrupa'nın çingene toplumlarına Bohem dendiği öğrenilince sözcükte anlam kayması olmuştur. Pek çok farklı bölgeye yayılmış olan gezgin bir kavmin ismidir.

Gotik


Listemizde ismini Cermen kavimlerinden alan bir başka sözcük de Gotik. Bizim ülkemizde genelde metal müziğin bir alt türü olarak bilinse de gotik sözcüğü de dilimize Fransızca'dan gelmiştir. Fransızla bu terimi ilkel ve barbar anlamıyla kullandıkları gibi geç Ortaçağ dönemi eserleri için de kullanırlar. O dönem bu sanat akımının merkezi Gotik kavimlerin yaşadığı coğrafya idi.

Saksafon


Adolphe Sax bu müzik aletinin mucididir. Bu müzik aletinin ismi aslında "Sax'ın müzik aleti" ve "bir müzik aleti" sözcükleri arasında bir kelime oyunudur. Enstrümanın mucidi pek çokları tarafından bilinmese de doğduğu ve yaşadığı yer olan Dinant bugün bu enstrümanın üretiminin en iyi yapıldığı yerler arasındadır.

Silüet


Étienne de Silhouette, Yedi Yıl Savaşları boyunca Fransa'nın maliyesinden sorumlu olan isimlerden biriydi ve bir dönem de maliye bakanlığı görevini üstlenmişti. Kendisi döneminde pek çok vergi çıkarmasıyla tanınıyordu. Özellikle zenginlere yönelik sıkı politikalar izlemişti. Zenginler de vergisi çok ve pahalı olan portreler yerine kendilerinin figürünü oluşturacak tek renk gölgelere yöneldiler. Bu gölgelere Silhouette adı verildi ve dilimize silüet olarak geçti.

Linç


Linç aslında bir kişinin isminin dilimize geçmiş halidir. ABD'nin Virginia Eyaleti'nde yasadışı mahkemeler kurarak yargısız infaz yapan ve çok hızlı şekilde karar vermesiyle bilinen yüzbaşı William Lynch'in soyadından türetilmiş olan bir sözcüktür.