Biruni Hayatı Ve Eserleri

Biruni Hayatı Ve Eserleri


Doğum Tarihi 973 Adale Harizm
Ölüm Tarihi 1063 Gazne
YAŞAMSAL

Biruni, astronomi, matematik, fizik, tıp, coğrafya, tarih ve dinler tarihi ilk önce edinmek üzere farklı alanlara yönlendirilmiş alanlarda ilim sahibi olan ve bu alanlarda eserler veren Türkİslam ve dünya tarihinin en meşhur ve kayda değer ilim adamlarından biridir

973 yılında Harizm ’in merkezi olan Kas ’ta doğan Biruni ’nin ailesine dair veri yoktur Zaten yazmış olduğu bir şiirinde kendisinin de babasını deha tanımadığından bahsetmiştir Kendinin de Türk olduğu açık havada detaylı bilgilere ulaşamadığımız Biruni ’nin tahlilci bir ruha sahip olduğu ve öğrenmeye aleyhinde olan ricası malumdur

Ufak yaşta Harizmşahlar ’ın himayesine girerek saray eğitimiyle büyüdü ve Ebu Nasr İbn Irak ’tan Öklit geometrisini öğrendi Fakat kesintisiz bir eğitim hayatı görmeyen Biruni, daha sonraları kendi kendini geliştirmiştir Demin 17 yaşındayken güneşin yüksekliğini ölçmeye çalışması, 22 yaşındayken gözlemler ve ölçmeler dizisini planlaması onun araştırmacı ruhunu ortaya koymaktadır

Siyasi olayların gelişimi onun rahatını bozmuştur, zira Harizmşahlar ’ın tarihten silinmesiyle Adale ’ı terkederek bir süre Rey ’de kaldığı ve burada sefalet ile çaba ettiği bilinmektedir 997 yılında Adale ’a geri döndü ve burada İslam matematikçisi ve astronomu Ebü ’l Vefa elBuzcani ile buluşarak bir takım araştırmalar da bulundu Gittiiği Buhara şehrinde kendisini himaye edenler doğruca çalışmalarını genişletti ve Şahın Çemberi adını verdiği gökbilim aletini yaptı

Harizm dönemi bittikten sonradan başlayan Gazne dönemi azıcık huzursuz oldu ve bir zaman göz hapsine tutuldu Fakat bu hapis dönemi bile onu durdurmadı ve yoksunluk günlerinde bile astronomik gözlemlerine ve hesaplamalarına devam etti Bu durumdan kurtulduktan sonra Hindistan ’a gitti ve burada önemli kitaplarından bazılarını yazdı

103041 yılları aralarında Gazneli Mesud ’un tahtta olduğu dönemde sarayda danışmanlık yapan Biruni, ilmi araştırmalarını da daha basit bir şekilde yürüttü İlerlemiş yaşına ve hastalığına karşın çalışmalarını sürdüren Biruni son eseri olan Kitabü ’sSaydele fi ’ttıbb ’ı yazdığında 80 yaşında idi 1061 yılına gelindiğinde Gazne ’de hayatını kaybetti

İLMİ VE DİNİ ŞAHSİYETİ
Fazla değişik alanlarda eserler veren Biruni ’nin ilmi yönü çok geniştir Döneminde zirveye ulaşan isimlerden biri oldu ve özellikle matematikteki orijinalliği uyarı çekiciydi bunun dışında gökbilim ve fizikte de başarılar elde eden Biruni, İbn Sina ile çağdaştır Biruni metafiziğin akla dayalı olduğunu düşünerek Ortaçağ üstadlarından daha modern ilim adamı tipine yaklaştı

Felsefe ile de uğraşan Biruni ’nin bu alanda yazmış olduğu eserlerinin hiçbirisi günümüze ulaşamamıştır başkaca gözlem ve deney yapma imkanı bulduğu her alandaki çalışmaları günümüze sağlıklı bir şekilde ulaşabilmiştir Ancak onun en büyük ilgi odağı şüphesiz ki astronomidir ve bu alanda incelemeleri çoktur Zaten yazmış olduğu Kitabü ’tTefhim adlı eseri onun bu alanda ne kadar büyük bir ilme sahip olduğunu göstermektedir

Onun Aristo ’yu sarsılmaz bir otarite olarak görmemesi ve Aristo ’yu sert bir dille eleştirmesi onun 2 yönünü ortaya çıkarır fakat, bunlardan ilki Aristoculuk adına felsefi bir dogmatizmi benimsememesi, ikincisi ise İslam inançlarına sıkı sıkıya alt olmasıdır

Biruni ’ye kadar insan cüsse olarak birçok canlıdan ufak olmasına rağmen aklı tamamen onların hepsindene üstündür Bu üstünlüpün, insan aklının ve imanının ışığında ilahi bir hikmet, kudret ve rahmet vardır

ESERLERİ
Çoğu eseri olan Biruni ’nin başlıca eserleri şunlardır;

ElAsarü ’lbakıye, Tahdidü nihayati ’lemakin, EtTefkim, Tahkiku ma li ’lHind, ElKanunü ’lMesudi, ElCemahir, EsSaydele, Risale fi Fihristi kütübi Muhammed bZekeriyya erRazi, Makale fi ’stihraci ’levtar fi ’ddaire, Hikayetü ’laleti ’lmüsemmat *