iltasyazilim
FD Üye
Bitki çaylarının faydaları
ADAÇAYI YAPRAĞI
Salvia officinalis L bitkisinin yapraklarıdır Bilhassa Adriatik denizi çevresinde doğal olarak yetişen Adaçayı bitkisinin, günümüzde Arnavutluk, Yunanistan, İtalya, Fransa, İngiltere, ve Amerika ’da kültürü yapılmaktadır Nesil ismi olan Salvia, Latince salvere (eklemek) kelimesinden gelmektedir Bu bitki eski Mısırlılar, Yunanlılar ve Romalılar döneminden beri kullanılmaktadır Eski Mısırlılar bu drogu doğurganlık, bolluk, verimlilik amacıyla kullanmakta idiler Adaçayı yaprakları Anadolu ’da uzun yıllardan beri kullanılmaktadır Adaçayı, bu geleneksel kullanılışında doğal tonik etkisi sebebiyle tercih edilmektedir
ALOE VERA
Ülkemizde sarı katlanma olarak da bilinir Güney ve Kuzey Afrika ’da kültürü yapılan bir bitkidir Gövdesi kısa ve odunsu, yaprakları 1550 cm boyunda, üçgen biçiminde etli ve kenarları sert dişlidir Sarımtırak kırmızı renkli çiçek açar Bitki dıştan cilde sürüldüğünde nemlendirici ve bere iyi edicidir böylece kozmetik ürünlerinde sık yer alır Ağızdan alındığında sindirime tezgâhtar olur
BİBERİYE YAPRAĞI
Rosmarinus officinalis L (Labiatae) türünün kurutulmuş yapraklarıdır Biberiye 50100 cm yükseklikte çiçekleri solgun mavi renkli, çalı görünüşünde kışın yapraklarını dökmeyen çok yıllık bir bitkidir Doğal olarak Akdeniz bölgesinde ve Portekiz ’de yetişmektedir Günümüzde Fransa, Fas, İspanya, Portekiz, Güney Afrika, Hindistan, Çin, Avustralya, İngiltere ve Amerika ’da kültürü yapılmaktadır Ülkemizde Güney Anadolu ’da (Tarsus, Adana, İskenderun) yabani olarak yetişmektedir Bahçelerde süsleme bitkisi olarak da yetiştirilir Biberiye Avrupa ’da eski zamanlardan beri tonik ve uyarıcı olarak kullanılmaktadır Eski Yunanlılar döneminde, hafızayı yükseltmek ve konsantrasyonu arttırmak nedeniyle, bilginlerin başlarına biberiye çelenklerini taktığı söylenmektedir Biberiyenin antioksidan özelliği bulunmaktadır tek başına fazla yüksek dozlarda kullanılmamalıdır, farklı alanlara yönlendirilmiş emrindeki etkilerinin bulunduğu belirtilmektedir
FESLEĞEN
Ocimum basilicum L türünün yapraklı ve çiçekli dallarıdır Bu nesil 2040 cm yükseklikte, beyaz ya da pembe çiçekli, bir yıllık ve otsu bir bitkidir Orijininin Hindistan, Afganistan, Pakistan olduğu düşünülmektedir Günümüzde bütün dünyada kültürü yapılmakta olup, ülkemizde Güney Anadolu ’da yetiştirilmektedir Fesleğen, çiçekli ve yapraklı dallardan oluşmaktadır Yapraklar basit, saplı, 26 cm uzunlukta, oval biçiminde, kenarları aralıklı dişli, özel kokulu ve baharlı lezzetlidir kimsesiz yüksek miktarlarda özellikle hamilelerde kullanılmaması gerekmektedir
GİNSENG KÖKÜ
Panax ginseng CA Meyer türünün kökleridir Bu tür 100 cm değin kazık köklü, otsu ve çok yıllık bir bitkidir Ginseng doğal olarak Kuzey doğu Çin ‘in ormanlarında, Kore ’de ve Rusya federasyonunun uzak doğu bölgesinde yetişmektedir Kültürü Çin, Japonya, Kore ve Rusya ’da yapılmaktadır Çin ’in Changbai dağında tek bir yerde hala yabani ginseng doğal olarak yetişmektedir Ginseng genellikle 4 yılında çiçeklenmeye başlar ve kökleri 4 ile 6 yıl aralarında olgunluğa ulaşır 10 yıldan daha ihtiyar kökler hap elde etmekte kullanılır Kökler çatallı ve etlidir Beyaz ve Kırmızı olarak iki çeşit ginseng kökü bulunmaktadır Beyaz ginseng, kökün işlenmemiş formudur Bazı durumlarda daha da beyazlatılıp, kurutulur Kırmızı ginseng, taze Beyaz ginseng kökü kurutulmadan önce buharda bekletilerek elde edilmektedir
IHLAMUR ÇİÇEĞİ
Tilia türleri 1540 m bir boya erişebilen ve kışın yaprağını döken, çiçekleri sarımsı beyaz renkli ve güzel kokulu ağaçlardır 65 enlemin kuzeyine değin Avrupa baştan başa doğal olarak yetişmektedir Avrupa ve Kuzey Amerika ’da kültürü yapılmaktadır Bu ağaçlar yüz fit uzayabilirler İki cinsin çiçekleri toplanmaktadır Tilia cordata ve T platypus sırasıyla, küçük yapraklı ıhlamur ve büyük yapraklı ıhlamur olarak bilinmektedir Bu cinsler tanen ve müsilaj içeriklerinden nedeniyle çiçeklerinden daha lezzetli akarsu yapılmaktadır Ihlamur ağacı ülkemizde bilhassa Kuzey Anadolu dağlarında yetişmektedir Çiçek durumları ilkbaharda el ile toplanır ve gölgede kurutulur Geleneksel olarak ıhlamur çiçeklerinin rahatlatıcı etkisi vardır Çay olarak stres durumlarından kaynaklanan midebağırsak sistemi huzursuzluklarında kullanılmaktadır
ISIRGAN YAPRAĞI
Isırganın fazla takvim bir bitkidir Yabani olarak her iki yarıkürede, ılıman bölgelerde yetişmektedir Ticari olarak toplanılan ısırgan çoğunlukla yabani bitki olarak, Arnavutluk, Bulgaristan, Macaristan, Almanya, eski Sovyetler Birliği ve Yugoslavya topraklarından gelmektedir Memleketimizde aşağıdaki türlerin yaprakları kullanılmaktadır U dioica L (Büyük ısırgan otu): Fazla takvim, ve otsu bir bitkidir Yapraklar koyu yeşil renkli, saplı, dişli kenarlı ve yakıcı tüylü yaygın bir türdür U urens L (Ufak ısırgan otu): Bir yıllık, ve otsu bir bitkidir Boyu 60 cm dek olabilir Yapraklar açık yeşil renkli, saplı, dişli cepheli ve brülör tüylüdür Urtica, Latince bir fiil olan urereden (yakmak) gelmektedir Bunun nedeni ısırganın yakıcı tüylerinin bulunmasıdır Tür ismi olan dioica çift genden gelmektedir Bunun nedeni bitkinin genel olarak erkek ve dişi çiçeklerin her ikisine aniden sahip olmasıdır Taze yapraklar deri ile temas edince deride kızartı ve yanma yapar Potasyum tuzları, organik asitler, vitamin C taşımaktadır Anadolu ’da geniş bir kullanımı yer alan, ısırgan yaprakları, idrar arttırmaya tezgâhtar olan etkisiyle kullanılmaktadır
KARANFİL
Eugenia caryophyllata Thunb türünün kurutulmuş çiçek koncasıdır Bu tür 20 m yüksekliğinde kışın yapraklarını dökmeyen bir ağaçtır Doğal olarak Molluk adalarında yetişmektedir Günümüzde Tanzanya, Madagaskar ve Brezilya gibi tropikal iklim bölgelerinde kültürü yapılmaktadır Karanf, 1017 mm uzunlukta, siyahımtırak renkli, tırnak biçiminde bir çiçek tomurcuğudur Kuvvetli kokulu, yakıcı ve baharlı lezzetlidir Baharat olarak kullanılır
KETEN TOHUMU
Linum usitatissium L türünün olgun tohumlarıdır Bu tür 3060 cm değin yükseklikte, mavi çiçekli ve bir takvim bir kültür bitkisidir Keten tohumu, 46 mm uzunlukta, yumurta biçiminde, yassı, parlak, kırmızımtrak esmer renkli, kokusuz ve yağlıdır Keten tohumunun doğal orijininin Darı olduğuna inanılmaktadır Darı mezarlarında, bu bitkiden dokunan kıyafetler bulunmuştur Tüm dünyada birkaç yüzyıldır kültürü yapıldığı için coğrafi orijini belirli değildir Keten tohumu Avrupa ’ya, Arjantin, Fas, Türkiye, Hindistan ve diğer ülkelerden ticaret yolu ile gelmektedir Kitabı mukaddesin Çıkış 28 ‘i bölümünde büyük rahip Jewish ’in kıyafetinin ketenden yapıldığından bahsedilmektedir Günümüzde Asya ’da, Avrupa ’da ve Kuzey Amerika ’daki terapotik kullanılışı, Eski Roma ilaçları ve hatta Eski Yunan ve Darı ilaçlarında kullanıldığı şekliyledir Pliny the Elder (ca 2379 CE) keten tohumunun kullanıldığı 30 ilaçtan bahsetmektedir Bunların içerisinde hafif laksatif, yüzeyel olarak açıklanmış bir bölgedeki inflamasyonu eksilmek için yara lapasının içinde bulunduğundan belirtilmektedir Günümüz Çin farmakopesinde, halen peklik probleminde ve kaşınan kuru ciltte kullanıldığı belirtilmektedir Almanya ’da keten tohumu laksatif olarak kullanılır Amerika ’da tüketiciler genelde keten tohumunu dinç gıda ve doğal preparat olarak seçim etmektedir Doktoruna danışmadan, herhangi bir nedenle oluşan bağırsak iltihabı durumunda kimsesiz kullanılmaması gerekmektedir
KİMYON MEYVESİ
Carum carvi L türünün olgun meyveleridir Bu nesil 30100 cm değin yükseklikte, beyaz ya da pembe çiçekli, parçalı yapraklı, fazla takvim ve otsu bir bitkidir Avrupa ’da, Sibirya ’da, Himalaya Dağları ’nda, Kafkas Dağları ’nda, Moğolistan, Fas ’ta yetişmektedir Ülkemizde Doğu Anadolu ’nun sulak çayırlarında yabani olarak bulunmaktadır Kimyon, 46 mm uzunlukta, esmer ya da aydınlık sarımsı esmer renkli ve tüysüz tanelerdir Kaslı kokulu ve baharlı lezzetlidir Dispepsi ve karın bölgesinde gaz hissedilen durumlarda kullanılmaktadır
KİŞNİŞ
Coriandrum sativum L (Umbelliferae) türünün kurutulmuş olgun meyveleridir Bu tür 20
60 cm yükseklikte, tüysüz, bir takvim ve otsu bir bitkidir Bütün bitki özel bir kokuya sahiptir Akdeniz bölgesinde, Orta ve Doğu Avrupa ’da, Doğu Asya ’da, Kuzey ve Güney Amerika ’da yetişmektedir Anadolu ’da ise doğal olarak yetişmektedir Kişniş, esmer sarı renkli, küre biçiminde, 27 mm çapında, özel kokulu, baharlı, nefis meyvelerdir *
ADAÇAYI YAPRAĞI
Salvia officinalis L bitkisinin yapraklarıdır Bilhassa Adriatik denizi çevresinde doğal olarak yetişen Adaçayı bitkisinin, günümüzde Arnavutluk, Yunanistan, İtalya, Fransa, İngiltere, ve Amerika ’da kültürü yapılmaktadır Nesil ismi olan Salvia, Latince salvere (eklemek) kelimesinden gelmektedir Bu bitki eski Mısırlılar, Yunanlılar ve Romalılar döneminden beri kullanılmaktadır Eski Mısırlılar bu drogu doğurganlık, bolluk, verimlilik amacıyla kullanmakta idiler Adaçayı yaprakları Anadolu ’da uzun yıllardan beri kullanılmaktadır Adaçayı, bu geleneksel kullanılışında doğal tonik etkisi sebebiyle tercih edilmektedir
ALOE VERA
Ülkemizde sarı katlanma olarak da bilinir Güney ve Kuzey Afrika ’da kültürü yapılan bir bitkidir Gövdesi kısa ve odunsu, yaprakları 1550 cm boyunda, üçgen biçiminde etli ve kenarları sert dişlidir Sarımtırak kırmızı renkli çiçek açar Bitki dıştan cilde sürüldüğünde nemlendirici ve bere iyi edicidir böylece kozmetik ürünlerinde sık yer alır Ağızdan alındığında sindirime tezgâhtar olur
BİBERİYE YAPRAĞI
Rosmarinus officinalis L (Labiatae) türünün kurutulmuş yapraklarıdır Biberiye 50100 cm yükseklikte çiçekleri solgun mavi renkli, çalı görünüşünde kışın yapraklarını dökmeyen çok yıllık bir bitkidir Doğal olarak Akdeniz bölgesinde ve Portekiz ’de yetişmektedir Günümüzde Fransa, Fas, İspanya, Portekiz, Güney Afrika, Hindistan, Çin, Avustralya, İngiltere ve Amerika ’da kültürü yapılmaktadır Ülkemizde Güney Anadolu ’da (Tarsus, Adana, İskenderun) yabani olarak yetişmektedir Bahçelerde süsleme bitkisi olarak da yetiştirilir Biberiye Avrupa ’da eski zamanlardan beri tonik ve uyarıcı olarak kullanılmaktadır Eski Yunanlılar döneminde, hafızayı yükseltmek ve konsantrasyonu arttırmak nedeniyle, bilginlerin başlarına biberiye çelenklerini taktığı söylenmektedir Biberiyenin antioksidan özelliği bulunmaktadır tek başına fazla yüksek dozlarda kullanılmamalıdır, farklı alanlara yönlendirilmiş emrindeki etkilerinin bulunduğu belirtilmektedir
FESLEĞEN
Ocimum basilicum L türünün yapraklı ve çiçekli dallarıdır Bu nesil 2040 cm yükseklikte, beyaz ya da pembe çiçekli, bir yıllık ve otsu bir bitkidir Orijininin Hindistan, Afganistan, Pakistan olduğu düşünülmektedir Günümüzde bütün dünyada kültürü yapılmakta olup, ülkemizde Güney Anadolu ’da yetiştirilmektedir Fesleğen, çiçekli ve yapraklı dallardan oluşmaktadır Yapraklar basit, saplı, 26 cm uzunlukta, oval biçiminde, kenarları aralıklı dişli, özel kokulu ve baharlı lezzetlidir kimsesiz yüksek miktarlarda özellikle hamilelerde kullanılmaması gerekmektedir
GİNSENG KÖKÜ
Panax ginseng CA Meyer türünün kökleridir Bu tür 100 cm değin kazık köklü, otsu ve çok yıllık bir bitkidir Ginseng doğal olarak Kuzey doğu Çin ‘in ormanlarında, Kore ’de ve Rusya federasyonunun uzak doğu bölgesinde yetişmektedir Kültürü Çin, Japonya, Kore ve Rusya ’da yapılmaktadır Çin ’in Changbai dağında tek bir yerde hala yabani ginseng doğal olarak yetişmektedir Ginseng genellikle 4 yılında çiçeklenmeye başlar ve kökleri 4 ile 6 yıl aralarında olgunluğa ulaşır 10 yıldan daha ihtiyar kökler hap elde etmekte kullanılır Kökler çatallı ve etlidir Beyaz ve Kırmızı olarak iki çeşit ginseng kökü bulunmaktadır Beyaz ginseng, kökün işlenmemiş formudur Bazı durumlarda daha da beyazlatılıp, kurutulur Kırmızı ginseng, taze Beyaz ginseng kökü kurutulmadan önce buharda bekletilerek elde edilmektedir
IHLAMUR ÇİÇEĞİ
Tilia türleri 1540 m bir boya erişebilen ve kışın yaprağını döken, çiçekleri sarımsı beyaz renkli ve güzel kokulu ağaçlardır 65 enlemin kuzeyine değin Avrupa baştan başa doğal olarak yetişmektedir Avrupa ve Kuzey Amerika ’da kültürü yapılmaktadır Bu ağaçlar yüz fit uzayabilirler İki cinsin çiçekleri toplanmaktadır Tilia cordata ve T platypus sırasıyla, küçük yapraklı ıhlamur ve büyük yapraklı ıhlamur olarak bilinmektedir Bu cinsler tanen ve müsilaj içeriklerinden nedeniyle çiçeklerinden daha lezzetli akarsu yapılmaktadır Ihlamur ağacı ülkemizde bilhassa Kuzey Anadolu dağlarında yetişmektedir Çiçek durumları ilkbaharda el ile toplanır ve gölgede kurutulur Geleneksel olarak ıhlamur çiçeklerinin rahatlatıcı etkisi vardır Çay olarak stres durumlarından kaynaklanan midebağırsak sistemi huzursuzluklarında kullanılmaktadır
ISIRGAN YAPRAĞI
Isırganın fazla takvim bir bitkidir Yabani olarak her iki yarıkürede, ılıman bölgelerde yetişmektedir Ticari olarak toplanılan ısırgan çoğunlukla yabani bitki olarak, Arnavutluk, Bulgaristan, Macaristan, Almanya, eski Sovyetler Birliği ve Yugoslavya topraklarından gelmektedir Memleketimizde aşağıdaki türlerin yaprakları kullanılmaktadır U dioica L (Büyük ısırgan otu): Fazla takvim, ve otsu bir bitkidir Yapraklar koyu yeşil renkli, saplı, dişli kenarlı ve yakıcı tüylü yaygın bir türdür U urens L (Ufak ısırgan otu): Bir yıllık, ve otsu bir bitkidir Boyu 60 cm dek olabilir Yapraklar açık yeşil renkli, saplı, dişli cepheli ve brülör tüylüdür Urtica, Latince bir fiil olan urereden (yakmak) gelmektedir Bunun nedeni ısırganın yakıcı tüylerinin bulunmasıdır Tür ismi olan dioica çift genden gelmektedir Bunun nedeni bitkinin genel olarak erkek ve dişi çiçeklerin her ikisine aniden sahip olmasıdır Taze yapraklar deri ile temas edince deride kızartı ve yanma yapar Potasyum tuzları, organik asitler, vitamin C taşımaktadır Anadolu ’da geniş bir kullanımı yer alan, ısırgan yaprakları, idrar arttırmaya tezgâhtar olan etkisiyle kullanılmaktadır
KARANFİL
Eugenia caryophyllata Thunb türünün kurutulmuş çiçek koncasıdır Bu tür 20 m yüksekliğinde kışın yapraklarını dökmeyen bir ağaçtır Doğal olarak Molluk adalarında yetişmektedir Günümüzde Tanzanya, Madagaskar ve Brezilya gibi tropikal iklim bölgelerinde kültürü yapılmaktadır Karanf, 1017 mm uzunlukta, siyahımtırak renkli, tırnak biçiminde bir çiçek tomurcuğudur Kuvvetli kokulu, yakıcı ve baharlı lezzetlidir Baharat olarak kullanılır
KETEN TOHUMU
Linum usitatissium L türünün olgun tohumlarıdır Bu tür 3060 cm değin yükseklikte, mavi çiçekli ve bir takvim bir kültür bitkisidir Keten tohumu, 46 mm uzunlukta, yumurta biçiminde, yassı, parlak, kırmızımtrak esmer renkli, kokusuz ve yağlıdır Keten tohumunun doğal orijininin Darı olduğuna inanılmaktadır Darı mezarlarında, bu bitkiden dokunan kıyafetler bulunmuştur Tüm dünyada birkaç yüzyıldır kültürü yapıldığı için coğrafi orijini belirli değildir Keten tohumu Avrupa ’ya, Arjantin, Fas, Türkiye, Hindistan ve diğer ülkelerden ticaret yolu ile gelmektedir Kitabı mukaddesin Çıkış 28 ‘i bölümünde büyük rahip Jewish ’in kıyafetinin ketenden yapıldığından bahsedilmektedir Günümüzde Asya ’da, Avrupa ’da ve Kuzey Amerika ’daki terapotik kullanılışı, Eski Roma ilaçları ve hatta Eski Yunan ve Darı ilaçlarında kullanıldığı şekliyledir Pliny the Elder (ca 2379 CE) keten tohumunun kullanıldığı 30 ilaçtan bahsetmektedir Bunların içerisinde hafif laksatif, yüzeyel olarak açıklanmış bir bölgedeki inflamasyonu eksilmek için yara lapasının içinde bulunduğundan belirtilmektedir Günümüz Çin farmakopesinde, halen peklik probleminde ve kaşınan kuru ciltte kullanıldığı belirtilmektedir Almanya ’da keten tohumu laksatif olarak kullanılır Amerika ’da tüketiciler genelde keten tohumunu dinç gıda ve doğal preparat olarak seçim etmektedir Doktoruna danışmadan, herhangi bir nedenle oluşan bağırsak iltihabı durumunda kimsesiz kullanılmaması gerekmektedir
KİMYON MEYVESİ
Carum carvi L türünün olgun meyveleridir Bu nesil 30100 cm değin yükseklikte, beyaz ya da pembe çiçekli, parçalı yapraklı, fazla takvim ve otsu bir bitkidir Avrupa ’da, Sibirya ’da, Himalaya Dağları ’nda, Kafkas Dağları ’nda, Moğolistan, Fas ’ta yetişmektedir Ülkemizde Doğu Anadolu ’nun sulak çayırlarında yabani olarak bulunmaktadır Kimyon, 46 mm uzunlukta, esmer ya da aydınlık sarımsı esmer renkli ve tüysüz tanelerdir Kaslı kokulu ve baharlı lezzetlidir Dispepsi ve karın bölgesinde gaz hissedilen durumlarda kullanılmaktadır
KİŞNİŞ
Coriandrum sativum L (Umbelliferae) türünün kurutulmuş olgun meyveleridir Bu tür 20
60 cm yükseklikte, tüysüz, bir takvim ve otsu bir bitkidir Bütün bitki özel bir kokuya sahiptir Akdeniz bölgesinde, Orta ve Doğu Avrupa ’da, Doğu Asya ’da, Kuzey ve Güney Amerika ’da yetişmektedir Anadolu ’da ise doğal olarak yetişmektedir Kişniş, esmer sarı renkli, küre biçiminde, 27 mm çapında, özel kokulu, baharlı, nefis meyvelerdir *