Bitki hücrelerinde yer alan sitoplazmik organeller ve görevleri nelerdir ?

Bitki hücrelerinde bulunan sitoplazmik organeller ve görevleri nelerdir ?

Sitoplazma içindeki organelleri, görevleri ile birlikte özet olarak (mümkün olduğunca özetle) şu şekilde listeleyebiliriz:

Çekirdek: Hücrenin beyni sayılabilecek bu organel, çoğu kaynakta sitoplazma içerisindeki bir organel olarak sınıflandırılmaz Bunun nedeni, hücrenin bu kaynaklarda çeper, sitoplazma ve çekirdek elde etmek üzere 3 bölümde incelenmesidir Genetik materyal (DNA ve RNA) çekirdek içerisinde yer aldığı için, hücre içerisindeki tüm protein birleşim oluşumlarının esas kodu veve gerektiği yerde gerektiği şekilde kullanılmasını temin etmek olarak özetleyebiliriz Hücresel bölünmesi esnasında da, bu kalıtımsal madde kopyalanarak oğul hücrelere geçirilir

Mitokondri: Hücrenin enerji üretim merkezleridir Hücrenin enerji ihtiyacına kadar sayıları farklılık gösterebilir Oksijenli solunumun gerçekleştiği ve bu sayede de değişik beslenme maddelerinin sindirimi sonucunda açığa meydana çıkan organik moleküllerden enerjinin elde edildiği organeldir Diğer bir görevi ise, gözenekli olan içeriğindeki artı kalsiyumun depolanmasıdır

Kloroplast: Sadece bitki hücrelerinde ve bir takım bakterilerde bulunan bu organel, fotosentezin gerçekleştiği yapıdır Bu organellerde özel enzimler eşliğinde gerçekleştirilen tepkimeler sonucunda su ve karbondioksit, güneş enerjisi yardımıyla organik moleküllere dönüştürülür

Endoplazmik Retikulum: Hücre içi ağ yapısını oluşturan bu organel, sahiden çekirdeğin dış zarının bir uzantısıdır Ribozom taşıyıp taşımamasına kadar iki tipi görülür:

1 Granüllü ER: Ribozom taşıyan tipteki ER, protein sentezinde rol alır Protein sentezinde anahtar görevi üstlenen ribozomları taşımasının yanında, sentezlenen proteinlere şeker eklenmesinden ve bu proteinlerin bir kısmının gözenekli olan içi organellerin zar yapısına katılmak üzere zorunlu yerlere gönderilmesinden de sorumludur

2 Düz ER: Ribozom taşımayan tipteki ER ise, özellikle steroid hormonların ve lipidlerin sentezinde görevlidir bu nedenle de özellikle böbrek üstü bezleri, testisler ve ovaryumlarda gelişmiş olarak bulunurlar Ayrıca zehirli metabolitlerin detoksifiye edilmesinde (zehir özelliğinin kaldırılmasında), kolesterol ve safra yapımında, glikojen sentezinde ve yıkımında da rol oynamaları nedeniyle, karaciğer hücrelerinde de bolca bulunurlar Bütün bunlara ilave olarak, midenin hidroklorik asit salgısını gerçekleştiren hücrelerde klor iyonlarının atılmasından ve adale hücrelerinde kalsiyum iyonlarının depo edilmesinden de sorumludur

Ribozom: Protein ve RNA moleküllerinden meydana gelen bu organeller, protein sentezinde anahtar görevdedir DNAdan alınan şifre, mRNAlar kadar ribozomlara ulaştırılır ve tRNAlar tarafından yerinde parola ile örtüşen amino asitlerin ribozom üstünde bir araya getirilmesi doğruca protein sentezi gerçekleştirilir

Golgi cisimciği: Hücresel içinde oluşturulan tüm salgıların, deyim yerindeyse paketlendiğiorganeldir Salgı moleküllerine son şekillerinin verilmesi, yoğunlaştırılması, gözenekli olan dışına gönderilmeye hazırlanmış hale getirilmesi ve depo edilmesi golgi aygıtı kadar gerçekleştirilir Ayrıca sperm hücrelerinin direk kısmında yer alan ve yumurta zarının delinmesinden sorumluluk sahibi enzimleri taşıyan akrozom keseciklerinin oluşumunda da rol alır

Enzim taşıyan salgı kesecikleri olarak da tanımlanan zimogen granüllerisalgılanması, lizozomların sentezi ve hücresel zarının bütünlüğünün korunması ile işlevlerinin düzenlenmesi de golginin diğer görevleri arasındadır

Lizozom: İçeriğinde asit karakterde enzimleri içeren ve bitki hücrelerinde bulunmayan bu organel, büyük biyomoleküllerin, çeşitli gözenekli olan içi veya dışı yapıların parçalanmasında rol alır Yaşlanan hücreler veya organellerin parçalanması da lizozomlar tarafından gerçekleştirilir Sperm ucundaki akrozom kesesi de özelleşmiş bir lizozomdur ve yumurta zarının eritilmesine asistan olan enzimlerin salgılanmasında görevlidir Ahenkli olarak gerçekleşen kemik yıkımına muavin olan lizozomlar, hücreli farklılaşması ve başkalaşım sırasında gerçekleşen programlı gözenekli olan ölümünden de sorumludur

Vakuol (Koful): Bitki hücrelerinde bulunan bu organel, kısmen de olsa lizozomların görevini üstlenmiştir Makromoleküllerin sindirimi ve depolanması da bu organel kadar gerçekleştirilir

Sentriyol: Bu organel, ayrılma sırasında kromozomların tutunduğu iğ iplikçiklerinin yapımından sorumludur İlkel yapılı olanlar haricinde bitki hücrelerinde, birçok bir hücreli canlıda, olgunlaşmış asap ve kas hücrelerinde sentriyol bulunmaz Bu müşteri hücrelerin bölünmesi esnasında iğ iplikçikleri, sitoplazmada yer alan maddeler kadar oluşturulur

Olgun yumurta hücresinde de bulunmaz, oysa bu durumda da döllenme sonrasında hücre bölünmesinde spermden gelen sentriyoller göre iğ iplikçikleri oluşturulur

Peroksizom: Amino asitlerden amino gruplarını ayırma, met@lleri detoksifiye etme, hücresel için zararlı bir bileşik olan hidrojen peroksitin oksitlenerek su ve oksijene dönüştürülmesi, değişik makromoleküllerin yapımı gibi tepkimelerden sorumluluk sahibi olan enzimleri içerir Lipid metabolizmasında ödev alan bir takım enzimleri de taşıdığı düşünülmektedir Tohumun çimlenmesi esnasında yağların karbonhidratlara değişim tepkimelerinde görev alırlar

Bu organellerin hepsi de, ökaryot hücrelerde tıpkı hücrenin kendisi gibi zar ile kaplıdır Bunların arasında çekirdek, mitokondri ve kloroplast, öteki organellerden bambaşka olarak çift zar ile kaplıdır

Sıraladığımız bu organellere ek olarak, hücre içinde yer alan multiveziküler (fazla sayıda vezikül içeren) organeller, pigmentler, kristalize yapılar, glikojen ve yağ cisimcikleri, hücreli iskeletini oluşturan mikrofilamentler ve ara filamentler de sitoplazma içerisinde bulunan diğer yapılar *