Bitkinlik Nedir ? Bitkinlik Neden Olur?

Yorgunluk tanım edilmesi zor olabilen bir semptomdur Bitkin, dermansız ve bezginlik gibi kelimelerle tanımlama edilir Hastanın öyküsünün titiz ve tamamen alınması, dermansızlık belirtisinin altta yatan nedeninin tanı edilmesinde kilit unsurdur, ancak hastaların yaklaşık üçte birinde altta yatan sebep bulunmaz ve tanı konulamaz
Dermansızlık belirtilerinin değişik sebepleri vardır Tedavi edilebilir bitkinlik nedenleri aralarında anemi, şeker hastalığı (diyabet), tiroid hastalığı, kalp hastalığı, KOAH (Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı) ve uyku bozuklukları (Tablo) yer alır
Uzun süreli dermansızlık şikayetleri kronik dermansızlık sendromuna benzeşen değildir Bu tanının konması için CDC (ABD Rahatsızlık Koruma ve Denetim Merkezi) kadar belirlenen kriterlerin karşılanması gerekir
Bitkinlik Nedir ?Yorgunluk (ayrıca fiziksel ayrıca zihinsel) enerji ve motivasyon eksikliği olarak tanımlanabilir Bu koşul, uyuma ihtiyacını tanımlayan bir terim olan sersemlikten farklıdır Kişi genellikle halsiz olmaktan şikayet eder ve yorgunluk ile sersemlik aralarında ayırt etmek sağlık durumu uzmanına kalmıştır, ama her ikisi de benzer anda ortaya çıkabilir Sersemliğin dışında, aktivite ile birlikte görülen nefes darlığı ve adale güçsüzlüğü dahil almak üzere diğer belirtiler de bitkinlikle karıştırılabilir Yine, bütün bu belirtiler aynı anda görülebilir Keza takâtsizlik somut ve zihinsel aktiviteye bayağı bir yanıt da olabilir; normal bireylerin çoğunda bu durum, aktivitenin azaltılması yoluyla hızla geçer (aktivitenin yoğunluğuna yan olarak, genel olarak birkaç saatten bir güne kadar)
Dermansızlık fazla sık görülen bir şikayettir ve bunun bir bulgu olduğunu, hastalık olmadığını unutmamak gerekir O Kadar çok hastalık, takâtsizlik şikayetiyle sonuçlanabilir ve söz konusu dermansızlık fiziksel, psikolojik ya da ikisinin bir arada görülmesi biçiminde olabilir
Genellikle takâtsizlik belirtisi aşamalı olarak başlar ve kişi, kayıtlı bir zamanda yaptığı işleri tamamlayabilme yetisini başka bir zamanla karşılaştırmaya çalışana kadar ne değin enerji kaybettiğinin farkında olmayabilir Bitkinlik durumunun yaşlanmaktan kaynaklandığını farzedebilirler ve belirtileri gözardı ederler Bu da, bakım hizmetinin talep edilmesinde gecikmeye sebep olabilir
Bunalım ve öteki psikiyatrik durumların bitkinliğin nedeni olabildiği içten olsa da, asıl niçin olan altta yatan somut bir hastalığın olmadığından belirlenmiş edinmek gerekir
Bitkinlikten felakete uğramış şahısların üç ana şikayeti olabilir; ama bunlar kişiye kadar değişim gösterebilir
Bir aktiviteye başlangıç konusunda motivasyon eksikliği ya da başlayamama;Aktiviteye başladıktan daha sonra kişinin kolayca yorulması veBir aktiviteye başlama ya da aktiviteyi bitirme konusunda kişinin zihinsel bitkinliği olması ya da konsantre olma ve hatırlama konusunda zorluk çekmesiDermansızlık uzun süre devam edebilir fakat kronik bitkinlik, ABD Hastalık Koruma ve Denetleme Merkezi göre belirlenen, altında verilen iki dizi kriterin geçerli olduğu kronik yorgunluk sendromundan farklıdır:
1 Klinik tanıyla ekarte edilen (belirtileri aralarında yorgunluk olan) tanıdık diğer tıbbi durumlarla birlikte minimum altı ay veya daha uzun bir süredir önemli kronik bitkinliğinin olması ve aşağıdaki belirtilerden dört ya da daha fazlasının benzer anda bulunması:
efor sonrası halsizlikhafıza veya konsantrasyonda bozuklukdinlendirmeyen uykukas ağrısıkızarıklık veya şişkinlik olmaksızın çoklu eklem ağrısıboyun ya da koltuk altındaki lenf bezlerinde hassasiyetboğaz ağrısıbaş ağrısıBir kişinin bitkinliği tanımlama ederken kullanabileceği diğer kelimeler şunlar olabilir:
halsizkayıtsızenerjisizyorgunbitapbezgintükenmişkeyifsiz ya dazayıf düşmüş hissetmekBitkinliğin Sebebi Nedir?Bitkinliğin ciddi bir şikayet olarak ortaya çıkmasında çeşitli potansiyel nedenler vardır Bunlar vücuttaki dokulara yetersiz kan sağlanmasına neden olan durumlardan metabolizmayı etkileyen hastalıklara, enfeksiyon ve inflamatuvar (iltihaplı) hastalıklardan uyku bozukluklarına yol açan durumlara kadar geniş bir yelpazeyi içerir Yorgunluk, böylece fazla ilacın sık görülen bir bağlı etkisidir Psikolojik bozuklukları*olan öyle fazla hasta genel olarak bitkinlikten (fiziki ve zihinsel) şikayet ederken, bitkinliğin sebebinin asla teşhis edilemediği bir hasta grubu da mevcuttur
Aşağıdaki tabloda bitkinliğin sık görülen bazı sebepleri özetlenmiştir oysa tablo tüm durumları kapsamamaktadır:
Bitkinliğin sık görülen nedenleriMetabolik*Endokrin
Kansızlık; Hipotiroidizm;*Diyabet (Şeker Hastalığı); Elektrolit anomalileri; Böbrek hastalığı;*Karaciğer hastalığı;*Cushing hastalığı Enfeksiyon
Enfeksiyöz mononükleoz (öpücük hastalığı); Hepatit; Verem (verem); Sitomegalovirüs; HIV enfeksiyonu; Gribal enfeksiyon; Sıtma ve öteki böylece çok enfeksiyon hastalığı Kardiyak (yürek) ve Pulmoner (akciğerler)
Konjestif yürek yetmezliği; Kalp damar hastalığı; Yürek kapak hastalığı; KOAH; Astım; Aritmi (Ritim bozukluğu); Pnömoni (Zatürre) İlaçlar
Antidepresanlar; Anksiyete (vesvese) ilaçları; Sakinleştiriciler; İlaçların bırakılması; Antihistaminikler; Steroidler; Bir Takım kan basıncı ilaçları; Bir Takım antidepresanlar Psikiyatrik (Zihin Sağlığı)
Depresyon; Anksiyete (kaygı); Uyuşturucu*ve alkol kullanımı; Yeme bozuklukları (örneğin; bulimia kusma hastalığı, anoreksiya); keder ve inleme Uyku Sorunları
Uyku apnesi; Reflü özofajit (reflü kaynaklı yemek yemek borusu iltihabı); İnsomnia (uykusuzluk); Narkolepsi (uyku hastalığı); Çalışma saatlerinin ya da vardiyasının değişmesi; Hamilelik; “işte artı gece mesaisi Diğer
Kanser; Romatoid artrit (eklem iltihabı) ve sistemik lupus gibi romatolojik hastalıklar; Fibromiyalji; Kronik bitkinlik sendromu; Alışılagelmiş adale yorgunluğu; Obezite; Kemoterapi ve radyasyon tedavisi
Bitkinliğin Belirtileri Neler ?Dermansızlık, altta yatan hastalığın bir belirtisidir ve kendini kuvvetsiz hissetmekten, durmadan bitap ya da enerjisiz olmaya dek değişik şekillerde tarif edilir
Altta yatan nedene emrindeki olarak ilişkili başka belirtiler de olabilir
Yürek hastalığı, akciğer hastalığı ya da kansızlığı olan kişiler en az düzeyde eforla solunum yetmezliği veya çabucak yorulmaktan şikayetçi olabilirlerDiyabeti olan kişiler poliüri (fazla idrar çıkarma), polidipsi (aşırı susama) veya görme değişikliğinden davacı olabilirHipotiroidizmi olanlar ise üşüme, deri kuruluğu ve saçların kolay kırılması gibi belirtilerle karşılaşabilirlerSıhhat çalışanının, durumun nedenini ortaya koyan dürüst bir teşhise ulaşabilmesi için, yorgunluk şikayetini, *hastanın bütününü ele alarak değerlendirmesi gerekir
takâtsizlik

Bitkinlik Nasıl Teşhis Edilir?Bir hastada bitkinliğin sebebinin bulunmasındaki kilit faktör, afiyet çalışanının hastanın tıbbi öyküsünü alırken göstereceği özendir Yalnızca enerji kaybı ile ilgili yok, hastanın felakete uğramış olabileceği, solunum yetmezliği, uyku paternleri,*saç dökülmesi, dışkısının rengi gibi öteki potansiyel sorunlarla ilgili veya hangi organ sisteminin etkilendiğine dair veri sağlayabilecek farklı alanlara yönlendirilmiş soruları hastaya yöneltmesi son derece önemlidir
Genellikle hastanın öyküsü alınırken sağlık çalışanı bitkinliğin niteliği ve niceliği ile ilgili sorular sorar Afiyet çalışanının sorabileceği bazı sorulara misal olarak aşağıdakiler verilebilir:
Hasta sabah uyandığında kendisini iyi hissediyor mu?Bitkinlik gün içerisinde kötüleşiyor mu?Kişi umulmadık zamanlarda kestiriyor mu veya jurnal aktiviteleri tamamlayabilmek için fazla miktarda kafein gibi uyaranlar kullanıyor mu?Takâtsizlik yavaşça mı, yahut birdendire mi geliyor?Her gün olan bir şey mi, yahut aralıklıdönemsel mi?Bu duruma iyi gelen, kötü gelen şeyler neler?Takâtsizlik yüzünden hastanın hayatı ne yönde değişti?Yorgunluk fiziksel olmaktan çok zihinsel mi?Bitkinliğin diğer ilişkili belirtileri şunlardır:
kilo kaybıgöğüs ağrısı ve nefes darlığıkusma ve ishalateş ve üşümekas güçsüzlüğü ya da ağrısı veveyaanksiyete (kaygı) ve depresyonAyrıca sağlık çalışanının hastanın sosyal durumu ve psikolojik durumu ile ilgili soru sorması da son derece uygundur Alkol ve uyuşturucu kullanımına ilişkin tarama soruları ise rutin olarak sorulmalıdır
Yorgunluk son derece spesifik olmayan bir belirti olduğu için, bahşedilen her yanıt sağlık durumu çalışanını öbür bir potansiyel nedeni araştırmaya yöneltebilir
Tam bir fizik muayene altta yatan rahatsızlık belirtilerinin araştırılması açısından önemlidir Hastanın genel görünümü de hijyen, hayati bulgular ile anksiyete (kaygı) veya ajitasyon (stres) bulguları açısından yük arz eder Vücudun öbür sistemlerinin muayene edilmesi ve değerlendirilmesi (yürek, akciğerler, karın, asap sistemi vs) ve olağandışı olan her türlü bulgunun hastanın öyküsünde bulunan ipuçlarıyla bir araya getirilmesi teşhisin koyulmasına tezgâhtar olabilir
Anormal bir tiroid bezini, şişirilmiş lenf bezlerini palpe etmek (hissetmek), üfürümler dahil almak üzere anormal yürek seslerini kulak vermek ve kas tonusunun ve reflekslerin alışılagelmiş olduğunu gözden geçirmek için özel ihtimam gösterilebilir
Hasta öyküsü ile fizik muayeneden elde edilen bulgulara emrindeki olarak, kan tahlili ve diğer görüntüleme tetkikleri talep edilebilir Tarama amaçlı yapılacak ilk kan tahlilinde aşağıdakiler istenebilir:
CBC (alyuvar, lökosit ve trombosit sayımını içeren bütün kan sayımı)Elektrolitler (sodyum potasyum, klor, karbon dioksit ve bazen kalsiyum ve magnezyum)Glukoz (kan şekeri)BUNkreatinin (böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için)TSH ya da tiroid uyarıcı hormonCPK (kreatin fosfokinaz) (kas inflamasyonuna niçin olan hastalıklarda yükselir) veveyaESR ya da eritrosit sedimentasyon oranı (vücutta inflamasyon olduğuna dair spesifik olmayan kan belirteci)Röntgen, BT (bilgisayarlı tomografi) taramaları, elektrokardiyogram (ECG,ELEKTROKARDIYOGRAM) ve diğer görüntüleme yöntemleri ya da tetkikleri isteme kararı her bir hastanın kendi koşullarına ve sağlık çalışanının bitkinliğe sebep olabilecek hangi altta yatan nedenden şüphelendiğine kadar değişecektir
Bitkinliğin Tedavisi Nasıl Olur ?Dermansızlık altta yatan hastalığın bir belirtisi olduğu için, ister maddi, ister psikolojik veya her ikisinin kombinasyonu olsun, tedavisi bitkinliğe niçin olan duruma bağlıdır
Hastalığın çare edilmesi ile bitkinlik belirtilerinin yoğunluğunun değişmesi aralarında bir geç kalma olabilir; bir takım belirtiler altta yatan durum çare edilir edilmez ortadan kalkabilir Örneğin, anemi çekenler alyuvar sayıları artar artmaz kendilerini çok daha iyi hissederlerken, enfeksiyöz mononükleozu olup iyileşenlerin enerji seviyelerinin normale dönmesi için haftalar gerekebilir
Dermansızlık Önlenebilir Mi ?Bir belirti olarak dermansızlık böylece çok sebepten nedeniyle görülebilir, bu nedenle önlenmesi söz konusu değildir Bundan daha önemlisi; bitkinliğin erken dönemde ayrım edilmesi kişinin tıbbi bakım istek etmesini sağlayacak ve potansiyel olarak altta yatan nedenin teşhisi daha erken koyulabilecektir
Bazen yorgunluk gibi belirtiler yavaş yavaş ortaya çıkar ve kişinin bir sorun olduğunu fark etmesi güçtür İşlevlerde bir değiştirme olduğu dışarıdan bir göz göre, bir arkadaş ya da aile üyesi göre fark edilebilir Günlük aktiviteleri bitirmek adına kişi, durmadan ufak ayarlamalar yaptığı için karoser performansındaki derece derece düşüşün kendi kendine fark edilmesi genel olarak zordur