Bitkisel Dokular

Nebati Dokular konu anlatımı
Nebati Dokular nelerdir
Bitkisel Dokular ile ilgili sorular

BITKISEL DOKULAR

Bitkisel dokular “meristem doku ve “değişmeyen doku edinmek üzere iki kısımda incelenir

Sürgen (Meristem) Doku: Bitkilerde uzamayı ve kalınlaşmayı sağlarHücreleri küçük,ince zarlı,bol sitoplazmalı ve büyük çekirdeklidirKoflları çok az sayıda veya hiç yoktur

Hücreleri küp veya prizma biçiminde olup,çabuk ayrılma yeteneğindedirBitkinin süratli artan bölgelerinde bulunurFarklılaşarak değişmeyen dokuları oluşturur Yapı ve görevlerine tarafından iki çeşidi vardır

1Birincil meristem: Kök,ceset ve dalların direk kısımlarında bulunurBu dokunun bulunduğu bölgelere “artma noktası denirBüyüme noktası gövdede koruyucu yapraklarla,kökte ise kaliptra örtülürBüyüme konisi iç içe üç tabakadan oluşur Bu tabakalar dıştan içe doğru dermatojen,periblem ve plerom şeklinde sıralanırDermotejen epidermisi,periblem kabuk bölgesini,plerom merkezi silindir bölgesini oluştururBirincil meristem ömür boyu etkindirBoyca uzamayı sağlar

2İkincil meristem: Değişmeyen doku hücrelerinin sonra bölünme yeteneği kazanması ile oluşurBuna “Kambiyum denirKambiyum,iletim demetleri arasında oluşursa demetler kambiyumu, epidermis altında oluşursa mantar kambiyumu adını alırMantar kambiyumu epidermisin yerini alan mantar dokuyu oluştururDemetler kambiyumu ise her yıl yeni odun ve soymuk borularını oluştururBir önceki yıl biri ilkbahar diğeri yaz sonunda oluşan odun ve soymuk boruları ezilerek defalarca yığılır ve yaş halkalarını oluştururlarDemetler kambiyumu faaliyeti ile oluşur

Değişmez dokular: Sürgen dokunun oluşturduğu yeni hücrelerin farklılaşmasıyla oluşurlarDeğişmeyen dokuları meydana getiren hücreler bölünme özelliğini kaybederHücreleri meristem doku hücrelerinden daha büyük, sitoplazmaları daha az ve koflları fazladır

Inşa ve görevlerine kadar beş değişiklik değişmeyen doku vardır

AParankima dokusu(Esas doku)

Bitkilerde diğer doku ve organların arasını doldururDokunu meydana getiren hücreler,ince çeperli,bol sitoplazmalıdırKoflları ufak ve azdırYaptıklarını işlere kadar: Özümleme,havalandırma,iletim ve depolama parankiması olmak üzere dörde ayrılır

aÖzümleme Parankiması:

Fotosentez yaparBol kloroplast içeren hücrelerdirBitkinin yapraklarında,genç beden ve dallarında yer alırYaprakların üstteki yüzeyinde yer alan kloroplastça zengin parankimaya palizat parankiması,yaprakların alt yüzeyinde bulunan hücreli arası boşlukları artı olan,kloroplastı daha eksik olanlarına ise sünger parankiması denir

bHavalandırma Parankiması:

Bataklık ve su bitkilerinin kök ve gövdelerinde bulunurHücreler arasındaki boşluklar hava ile doludurBitkinin gaz alışverişine muavin olur

cİletim Parankiması:

Özümleme parankiması ile iletim demetleri aralarında su ve gıda taşırİnce çeperli olup kloroplastı eksik veya hiç bulunmayan hücrelerdir

dDepo Parankiması:

Kök ceset,tohum ve meyvelerde bulunurYedek beslenme ve su ambar ederÖrneğin patateste nişasta,kaktüste su depo eder

BKoruyucu doku

Bitkiyi dışarıdan sararKalın çeperli hücrelerden meydana gelirBitkinin su kaybını önler,madde alışverişini sağlar,dış etkilere ve yaralanmalara karşısında bitkinin iç dokularını korurKoruyucu doku “epidermis ve “perider almak üzere 2 çeşittir

Epidermis, bitkinin genç bölgelerini ve yapraklarını örten tek katmanlı bir takım bitkilerde çok katmanlı olan bir dokudurDermatojen hücrelerinin farklılaşmasından oluşurhücreleri arasında tembellik yoktur

Hücrelerin üstünde kütin ve mumdan oluşan kutikula denilen bir tabaka vardırKutikula tabakası bitkilerde su kaybını azaltırEpidermisin bir takım hücreleri farklılaşarak epidermisin direncini artırırBu tabakanın kalın ve ince oluşu bitkinin yaşadığı ortama bağlıdırBazı bitkilerde epidermis fazla katlı olabilir Savunma,örtü,tırmanma ve emici tüylerin bazıları da gözenek hücrelerini oluşturur

Stomalar (Gözenekler) epidermis hücrelerinin değişmesiyle meydana gelen; ihtiyaca kadar gaz alışverişi ve terlemeyi aranjör açılıp kapanabilir yapılardırGözeneklerin açılıp kapanması turgor basıncı ile düzenlenirGözenek hücreleri kloroplastlı hücrelerdirGözenek hücrelerinin çevresindeki hücrelerine komşu hücreler denirGözenekler kara bitkilerinin yapraklarının her iki yüzünde de bulunurÇoğu bitkilerde alt yüzde daha fazladırSu içindeki yapraklarda, kökte,mantar doku ile örtülü beden ve dallarda gözenek bulunmaz

Fazla yıllık bitkilerde kök ve gövdedeki epidermisin parçalanması sonucunda epidermisin yerini periderm alırPeridermin üst sırasında mantar hücreleri bulunurMantar hücreleri mantar kambiyumu(fellojen) göre oluşturulur Mantar hücrelerinin çeperinde su geçirmeyen suberin birikir

Bu hücreler zamanla ölür ve içleri hava ile dolarMantar dokusu üzerinde gaz alışverişini karşılayan açıklıklara kovucuk (lentisel) denirKovucuklar epidermisin parçalanması esnasında gözeneklerin bulunduğu yerde oluşur

Cİletim dokusu

Plerom hücrelerinin değişmesiyle oluşurBitkinin kök,ceset,yaprak,çiçek gibi hemencecik her organında bulunurTopraktan alınan su ve madensel tuzların ilgili organlara;fotosentez sonucu oluşan organik besinlerin harcanacakları veya ambar edilecekleri yere taşınmasını sağlarİki bölümde incelenir:

1Odun borusu(ksilemBiyoloji Dokular

Üst Üste gelen hücrelerin ara zarlarının erimesi,çekirdeklerinin kaybolması,ast çeperlerinin öbür biçimde lignin biriktirerek kalınlaşması sonucu oluşan boru biçimindeki cansız oluşumlardırTopraktan alınan su ve madensel tuzların gövde,dal ve yapraklara taşınmasını sağlar

2Soymuk borusu(floemBiyoloji Dokular

Üst Üste sıralanmış canlı hücrelerin boyalarının uzaması, ara zarlarının kalbur gibi delinmesiyle oluşurHücreleri canlı,kofllu ve minik çaplıdırSoymuk borularının yanında bol sitoplazmalı, iri çekirdekli arkadaş hücreleri yer alır

Soymuk boruları fotosentez sonucu oluşan organik bileşikleri bitkinin çeşitli bölgelerine taşır

DTakviye doku

Bitkilerin yapılarını koruyabilmeleri,dış etkilere dayanaklı hale gelmeleri destek doku ile sağlanırOtsu bitkilerde yayanıklılık hücrelerin turgor durumu ile sağlanır

Takviye doku hücrelerinin iki taraflı özelliği çeperlerinin kalınlaşmış olmasıdırDestek doku, “o kadar doku (kolenkima) ve “sert doku (sklerankima) elde etmek üzere 2 çeşittir

O Kadar doku; büyümekte olan bitki kısımlarında (yapraklar,çiçekler,meyve sapı,bazı otsu bitkilerin gövdesinde) bulunurCanlı bir dokudurHücreleri değişik şekillerde olabilirHücrelerinde sitoplazma,çekirdek ve bazılarında kloroplast bulunurKöşeleri kalınlaşmış kollenkimaya köşe kollenkiması,müşterek çeperleri kalınlaşmış kollenkimaya levha kollenkiması denirHücre çeperi selüloz ve pektin maddelerinin birikmesiyle kalınlaşmıştırBallıbaba,kabak,begonya ve tütünde köşe kollenkiması;adaçayı ve mürver ağacında ise levha kollenkiması bulunur

Sert doku; büyümesini tamamlamış bitki kısımlarında bulunurBitkiye sertlik ve dayanıklılık sağlarHücreleri ölüdürHücre şekilleri bakımından iki çeşittirHücreleri ağ biçiminde olanlara sklerankima lifleri denirKeten ve kenevirdeki sklerankima lifleri dokuma sanayinde kullanılırYuvarlak ve çokgen olanlara taş hücreleri denirKabukta,bir takım yapraklarda,ayva ve armutta,meyve çekirdeklerinde bulunabilir

ESalgı Doku

Epidermis,parankima ve öteki dokular aralarında bir bir ya da gruplar halindeki canlı hücrelerden oluşurHücreleri bol sitoplazmalı ve kocaman çekirdeklidir

Bitkilerdeki salgılar,ya hücreli içine veya hücreli dışına verilirSalgı maddeleri gözenekli olan içinde depo ediliyorsa hücre içi salgısı denirHücreler parçalanarak bu salgı dışarı boşaltılırBazı bitkilerde ise salgı hücreleri birbiriyle birleşerek süt borularını oluştururSalgı maddeleri hücreli çeperlerinden dışarı atılırsa bu alıcı salgılara hücresel dışı salgılar denirBu salgılar ya ceplerde ya da kanal şeklindeki boşluklarda toplanır

Salgı maddeleri metabolizma sonucu oluşan bitmiş metabolizmaya girmeyen maddelerdirSalgı maddeleri katı veya değişken olabilirSalgı maddeleri arasında su,enzim,alkoloit,glikozid,bal özü,müsilaj,süt,reçine,eterik yağ sayılabilir

Tanen ve reçine gibi maddeler bitkinin çürümesini önler,bitkiyi zararlı organizmalardan korur,Bal özü ve bazı kokulu maddeler böcekleri çekerek tozlaşmaya tezgâhtar olurBöcek yiyen bitkilerin saldığı sindirim enzimleri beslenmeyi sağlarYakıcı tüylerdeki salgılar ise bitkinin kendini savunmasına tezgâhtar olur *