Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Sağlık yetkilileri, insanları UV ışığına maruz kalmalarını sınırlamak hedefiyle güneş kremi kullanmaya ikna etmek için yıllarını harcadı. Lakin, birtakım yerlerin son vakitlerde plaj sakinlerinin güneş kremi kullanmasını yasaklaması ile birlikte bu eforun tesirleri biraz azalıyor. Bu yasaklar, yakındaki mercan resiflerinin sıhhat durumuyla bağlı olarak, mahallî plajlarda kullanılan güneş kremindeki kimi kimyasalların yüksek seviyede bulunduğunun tespit edilmesinden sonra yürürlüğe girdi.
Konu hakkındaki birkaç araştırma, sorunun temelinde, güneş kremi bileşenlerinden biri olan oksibenzon ismi verilen bir kimyasal olduğunu gösterdi. Lakin oksibenzonun mercanlara nasıl ziyan verdiği net bir formda belirlenemedi. Bu ziyan düzeneği olmadan, hangi güneş kremlerinin risk oluşturabileceğini söylemek pek mümkün değil.
Şimdi, Stanford Üniversitesi'nden araştırmacılar sorunu tespit etmiş üzere gözüküyorlar. Mercanlar, oksibenzonu, UV ışığını zararsız bir biçimde emebilen bir kimyasaldan, UV'ye maruz kaldıktan sonra biyolojik moleküllere ziyan veren bir kimyasala dönüştürüyor. Ve mercan beyazlamasının, mercanların maruz kalmaya daha az sağlam hale gelmeleri nedeniyle işleri daha da kötüleştirdiğine dair ispatlar bulunuyor.
Araştırmacılar, yavaş büyüyen mercanlarla çalışmak yerine, çalışmalarının birçoklarını onun evrimsel akrabası olan anemon üzerinde yaptılar. Ve çeşitli şartlar altında büyümeyi test ederek, oksibenzonun bu organizmalarda da bir sorun olduğunu doğrulayarak işe başladılar. UV ışığını içeren bir gündüz-gece ışık döngüsüne maruz kalan sağlıklı anemonlar yeterli büyüdü. Lakin oksibenzon eklendiğinde tüm anemonların ölmesi iki haftadan biraz daha uzun sürdü.
Ancak garip bir formda, gündüz-gece döngüsü olmadığında, oksibenzon anemonların hayatta kalma yeteneklerini etkilemedi. Bu canlıların mevti için hem kimyasalın bulunması hem de UV ışığının olması gerekti. Oxybenzone'u UV radyasyonundan gelen enerjiyi zararsız bir halde dağıtabilme yeteneğinden ötürü güneş kremi olarak kullandığımız düşünülürse, bu sonuç pek mantıklı görülmüyordu. Lakin bu canlılarda UV, kimyasalı bir katile dönüştürüyor.
Birçok kimyasal, hücrelere girdikten sonra bir diğer kimyasala benzerliği sebebiyle enzimlerle yahut direkt olarak öteki kimyasallar yansımaya girebilir. Bu yüzden araştırmacılar, durumun bu türlü olup olmadığını anlamak için anemonları 18 saat oksibenzona maruz bıraktılar ve sonrasında içeriklerinde ilgili kimyasalları aradılar. Buldukları kimyasalın birçok, oksibenzona bağlı glikoz olduğunu gösteriyordu.
Test tüplerinde oksibenzon, biyomoleküllere ziyan veriyor üzere görünen rastgele bir tepkiye girmiyor. Lakin glikozun bağlanmasının akabinde, UV ışığı glikoza bağlı formun birkaç biyomolekülü kimyasal olarak değiştirmesine yol açıyor. Ve bu yansıma katalitik olarak gerçekleşiyordu, yani süreçte hiçbir glikoz-oksibenzon tüketilmiyordu. Yani, önemli bir hasar verilmesi için çok fazla vakit geçmesi gerekmiyordu.
Araştırmacılar, oksibenzonun kimyasal türevlerini ararken, hususun birçoklarının anemon hücrelerinde olmadığını fark ettiler; bunun yerine, anemonla bağlantılı simbiyotik mikroorganizmalarda yer alıyordu. Ortak ömrün tesirlerinin bu canlıları ne kadar koruduğunu görmek için beyazlama geçirebilen bir mercan cinsine yöneldiler ve ortak hayatın mercanı koruduğunu, lakin beyazlamış türevinde oksibenzonun tekrar ölümcül hale geldiğini buldular.
Neyse ki artık bu vefat düzeneği bulunduğu için, misal tesirlere sahip olabilecek kimyasalları bulmamız da kolaylaşacaktır ve muhtemelen, bu cins canlıların emsal tesirlerden korunması için uygun adımlar atmamız mümkün olacaktır.
