BMD Başkanı Sinan Öncel: Konkordatolar artacak

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel, perakende kesiminde son üç yıldır süregelen sorunlar olduğuna işaret ederek kimsenin, kiraların bu kadar yüksek düzeye gelebileceğini öngörmediğini söyledi. Öncel’e nazaran, işini yeterli yapabilen, ihracata tartı veren, mağazasına gerçek vakitte hakikat eser koyanlar ayakta kaldı, buna ahenk sağlayamayanlar ise zorda.

Şu anda Türkiye’de 420’yi aşkın AVM’nin bulunduğunu, her AVM’de 10 mağazanın boş olduğunu, bunun da toplamda 4 bin mağazaya denk geldiğini vurgulayan Öncel, “Yurtiçinde doyuma ulaştık. Piyasada bu kadar boş mağaza varken yeni mağaza planı yapmanın pek bir mantığı yok” dedi. Son 1.5 yılda perakende kesiminde 17 firmanın konkordato ilan ettiğini, irili ufaklı birçok dükkânın da kapandığını vurgulayan BMD Lideri Sinan Öncel ile perakende bölümünü ve geleceğini konuştuk. 

 2019’un sonuna geldik, perakende kesimi için nasıl bir tablo ile karşı karşıyayız?       



- Son düzlüğe girdik, son 2 ay her vakit için yarışı nerede bitireceğimizi belirliyor. Bir yılın karnesini kasım ve aralıkta yapılan ataklarla ölçüyoruz. Yılbaşı alışverişi, efsane cuma, Öğretmenler Günü, 11.11 (Bekârlar günü)... Toplamda baktığımızda işini düzgün yapan, âlâ denetim eden, yeni pazarlara açılabilen, ihracat kalemlerini artırabilen, e-ticarete özel koleksiyon hazırlayabilen firmalarda işler düzgün gidiyor. Ancak ahenk gösteremeyen firmalarda sorun var.

AĞIR TEMİNATLAR

 Ne tıp sorunlar var?

- Üç yıl öncesinden gelen külfetler var. Süratli büyüme. Çok fazla mağaza açmak. Bugün en kıymetli sorun eser tedariği. Hakikat vakitte, yanlışsız eseri, yanlışsız fiyata temin edebilme. Artık size ücretsiz da mağaza verseler, hakikat eseri gerçek vakitte koyamıyorsanız iş yapamazsınız. Üç yıldır kiraları konuşuyoruz. Dövizle kiralar, TL’ye dönüştürmemiz gerekiyordu. Maliyeti yüksek yerlerden çıkmamız gerekiyor. Çok ağır teminatlarla karşılaşıyoruz. Düzenlemeler yapıldı fakat hâlâ problemler devam ediyor. Son 1.5 yılda 17 tane perakende markası konkordado ilan etti.

Bu markaların konkordato ilan etmelerindeki en kıymetli sebeplerden biri, yanlış ve fazla kiralama yapmaları ve kontratlarına istedikleri vakit erken fesih hususu eklememeleri. Verimsiz mağazadan yüksek tazminatlar ödeyip çıkması gerekiyor, bunu yapamadığı için kan kaybı da sürüyor. Firmaların finansal yapısı da bozulunca mal tedariği yapamıyor.  



Perakendecinin en büyük düşüncesi, kiranın bu düzeylere geleceğini öngörmemekti. Bir anda yüzde 30-40 artabiliyor, bunu yönetebilmek imkânsızdı. Sonra AVM kiralarında dövizden TL’ye dönüldü ancak erken çıkma konusundaki sorunlar sürüyor. Artık sorun yaşayan kimi perakendeciler, bu sarmaldan konkordato ile çıkmak istiyorlar. Zira konkordato ilan ettiğiniz vakit kiraladığınız yerden çok daha rahat çıkabiliyorsunuz.

FİYAT KOYARKEN ELİMİZ TİTRİYOR

 Üretim maliyetleri de artıyor. Satış âdetlerinizde ve fiyatlarınızda bir artış var mı?

- Daha az eser satıyoruz lakin daha yüksek fiyatlı eserler satıyoruz. Biz firma koleksiyonlarda değişikliğe gittik, en ucuz kümemizin hissesi yüzde 25 iken yüzde 10’a çektik. Üst kümedeki fiyatlarda yüzde 20-25 artış oldu. Maliyetlerde çok önemli bir artış var. Ancak biz perakende fiyatı koyarken elimiz titriyor. 19.90 TL mı koyalım, 29.90 mı koyalım diyoruz. Bunu 50 sefer düşünüyoruz ve 19.90 TL etiketini basmak zorunda kalıyoruz. Perakende satışlarda enflasyonun altında bir artış kelam konusu. E-ticaret kıymetli bir ziyaretçi sayısını alıyor. Bu da AVM’lerdeki ziyaret sayılarını düşürüyor. Alışveriş âdetlerinde azalmaya neden oluyor.

İNDİRİM YARIŞINA SON

Bilhassa konkordatoların ayakkabı markalarında ağırlaştığını gördük. Onlar neyi yanlış yaptı?

- Ayakkabıcılardaki en değerli sorun, tüketicinin fiyatlara olan inancının kaybolması. 12 ay boyunca yüzde 70+20 indirim nasıl olabilir? Tüketicinin fiyata inancı sarsıldı. Bu alanda konkordatoların son bulması için bu indirim yarışının derhal sona ermesi gerekiyor. 



Firmalar yetersiz sermayeyle çok süratli büyüdü. Dükkân açarken çok ağır kontratlara imza attılar. Düşük kârlarla çalıştılar. Bu alanda ithalatın durdurulmasıyla bir arada arz iç piyasaya kaydı. Ayakkabıda vücutlu eser satıyorsunuz. Dönem sonunda kesinlikle yüzde 10-20 ortasında eser kalıyor. Bunları maliyetine bile satamıyorsunuz. Depoya kaldırdığınızda önemli depolama maliyeti ödüyorsunuz. Son 1.5 yılda 8 ayakkabı firması konkordato ilan etti. İsmi bilinmeyen, 3 mağazası, 5 mağazası olan firmalar da kapandı. İmalatçılarda da zahmetler var.

Daha fazla mağaza kapanmaması için neler bekliyorsunuz?

- Mağazaların açık kalması gerekiyor. Çabucak kapatalım demek tahlil değil. Zira işsizliğe değerli bir deva.

Yeni mağazaların açılması, açıkların da açık kalması lazım. Bunun için bir iki yıl perakende kesimine birtakım kolaylıklar getirilmeli. Biz kamu otoritesinin kiralamalarda yüzde 20’lik stopajı ve yüzde 18 oranındaki KDV’yi yüzde 8’e indirmesini talep ediyoruz. Mağazalar kapanırsa, toplumsal tesiri ekonomik tesirinden daha fazla olacak. Mağazalardan erken çıkış için kesinlikle düzenleme yapılmalı.

Son yıllarda bilhassa iç pazardaki sakinliği aşmak için birçok perakende firması dış pazarlara açılmıştı. Bu devam edecek mi? 

- BMD üyesi markaların yurtiçindeki 420’yi aşkın AVM ve caddelerde toplam 70 bin civarında mağazası bulunuyor. Üyelerimizin yurtdışında 4 bin 396 mağazası var. Yurtiçinde doyuma ulaştık. Aslında şu anda 4 bin tane boş mağaza var. Piyasada bu kadar boş mağaza varken yeni mağaza planının pek bir mantığı yok. Bu süratle gidersek 2023’e kadar yurtdışında 3-4 bin yeni mağaza açılışı olur.

FİRMALARIN AÇIK KALMASI KURAL

Bir kurtuluş yolu mu konkordato?



- Her şartta konkordato kimsenin tercih etmeyeceği bir formül. Lakin sonuçta firmanın açık kalması, çalışanlarının çalışmaya devam etmesi açısından da olumlu bir yol, zira firmanın iflas ettiğini düşünürseniz her bir perakende zincirinde 300-500 kişinin işsiz kalması demek bu. 

Perakende bölümünde konkordatolar artacak mı?

- Olabilir. Perakende dalı son 10 yılda çok süratli büyüdü, artık bunun düzeltmesini yapıyor. Bu düzeltmeyi yaparken de firmaların kendini chek-up’tan geçirmesi gerekiyor. Nerede yanılgı yaptım diye. Verimsiz mağazaları kapatıyorlar. Bu süreci birtakım firmalar çok çabuk yapıyor. Kimileri yapamıyor. Yapamayanlar konkordatoya gidiyor, bunların artması hiç sürpriz olmaz.

2020 için neler öngörüyorsunuz?

- Turist harcamalarında 2019 çok verimli geçti. 2020’de de kurtarıcı tekrar turist olacak. 2020 için optimistim. Çarşıya pazara indiğinizde kimi eserlerde sorun var.  

4 BİN MAĞAZA BOŞ

Markalar, AVM’lerden erken çıkmak istediğinde ne tıp düşünceler yaşıyor?

- Konkordato ilan eden 17 firmanın en az 3-4 tanesi konkordato ilan etmeden 3 ay evvel beni arıyor. Diyor ki: Şu şu AVM’de problemim var, 10 yerden çıkmam gerekiyor. Külfete düştüğünüzde birinci anda en büyük yükü atmanız gerekiyor. En büyük ağırlık kira. Lakin AVM’ler müsaade vermedi erken çıkmalarına. Tamam tahminen konkordatonun bir numaralı sorumlusu AVM’ler değil, yönetimsel meseleler, yenilik yapamama üzere meseleler da olabilir. Bu da genel yapısal bir sorun olarak duruyor karşımızda. 



Zannedilmesin ki bir an evvel kaçalım, kapatalım gidelim dükkânı, bu hiç kimsenin işine gelmez. Bir mağazanın kapanması demek, sağındaki solundaki mağazayı da olumsuz tesirler. Şu anda Türkiye’de 420’yi aşkın AVM var. Her AVM’de 10 mağaza boş. Bu da 4 bin mağazaya denk geliyor. 4 bin tane mağaza boş, buna cadde mağazaları da dahil değil. Gelecek yıllarda e-ticaretin de tesiriyle boş kalacak mağaza sayısı da artacak. AVM’lerden çıkışın aşikâr bir süreci olmalı. Mesela 3 ay evvelce haber vermek şartıyla denebilir. Burada yatırımcıyı da ziyana sokmamamız lazım. 

SENDİKALI OLMAK ANAYASAL HAK

Son devirlerde sizin bölümde çalışma şartları ve sendikalaşma ile ilgili önemli sıkıntılar var. Bölümde kaç kişi sendikalı, sendikalaşmaya nasıl bakıyorsunuz?

- Sendikalı oranı çok az. Sendikaya girmek herkesin anayasal hakkı. Zira beşerler ayakta çalışıyor. Masa başı olsa bile bir yorgunluğu vardır, hem bedenen hem zihnen yoruluyor çalışanlar. Bir insanın belli bir kapasitesi var, bu kapasitesinin üzerinde çalıştırdığınız takdirde bütün o sisteme ziyan verir. Bir sefer olmazsa olmaz bir kural 8 saati aşmamak gerekiyor.

Caddeye reklamını bastığın vakit, televizyona koyduğun vakit yalnızca benim eserim düzgündür demek yetmiyor. Benim çalışma şartlarım, insanlara olan yaklaşımım vs. bir vaadim var diyorsun.

Şehriban Kıraç/Cumhuriyet