bölgeler ve halk oyunları

bölgeler ve millet oyunları

Ahali danslarının kümelendirilmesinde bir yol olarak yöresel dağılış ele alınabilir
Çünkü Anadolu'da kimi dans dalları bölgelere de adını vermektedir Örneğin Ege, Batı Anadolu Zeybek Bölgesi; Orta ve Güney Anadolu Halay Bölgesi; Doğu Karadeniz Horon Bölgesi; Doğu Anadolu Bar Bölgesi; Trakya Hora Bölgesi adını almaktadır

Bu koşula tabi kalarak ırk danslarının yöresel tür özelliğine tarafından dağılımını kümelendirebiliriz:

ZEYBEK : Zeybek oyunları tek kişi tarafından oynandığı gibi teklerden oluşan bir daire halinde de oynanmaktadır Zeybek oyunları, toplu olarak oynandığı zaman oyuncuların birbirlerine tutunmadan oynadıkları salma oyunlardırBu oyun türüne Ege Bölgesinde rastlanır Okumuş, İzmir , Muğla, Denizli, Bilecik, Eskişehir , Kütahya,Çanakkale, Kastamonu, Uşak, Manisa, Balıkesir , Burdur

HALAY : Toplu, düz dizi biçiminde ve oyuncuların birbirine tutunarak oynadığı oyun türüdürDoğu,güneydoğu ve Orta Anadoluda davul zurna eşliğinde oynanırBitlis, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Malatya, Kahramanmaraş,Gaziantep, Erzurum, Erzincan, Sivas, Mardin, Muş, Yozgat,Çorum, Adana, Ankara, Siirt, Hatay, Tokat, Şanlıurfa

HORON : Oyuncuların dizi biçiminde birbirine tutunarak oynadığı oyunlardır Doğa yapısının sert ve dağlık oluşu, denizinin ve havasının kararsızlığı horon oyunlarında göze çarpar Doğu Karadeniz kıyılarında kemençe ya da davul eşliğinde icra edilir Trabzon, Samsun, Artvin, Ordu, Rize

BAR : Toplu olarak ve genellikle düz dizi veya yarım ay biçiminde, oyuncuların birbirlerine tutunarak oynadıkları disiplinli grup oyunlarına bar denirGenel Olarak Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde icra edilen bir oyun türüdür Erzurum, Kars, Sancı, Artvin, Gümüşhane, Bayburt, Erzincan

HORA : Bu oyun Bar ve Halaylar gibi el ele ya da kol kola tutuşularak disiplinli bir biçimde ve dizi halinde oynanmaktadır Genellikle Trakyada, kısmen de Marmaranın doğu ve güneyinde görülen bir oyun türüdürEdirne, Kırklareli, Tekirdağ, Çanakkale

KARŞILAMA : Karşılama iki kişinin karşılıklı durarak oynadıkları bir oyun biçimidir Çiftlerin karşılıklı olarak toplanmalarıyla bir grup halinde de oynanmaktadır Kız ve erkek karşılıklı çiftlerin ortak iki sıra halinde dizilmesiyle bir grup oyunu şeklinde de sürdürülmektedir Karşılamalar salma oyunlardır Oyuncular birbirlerine tutunmazlar Bazı karşılamalarda bütün oyuncuların ellerinde birer şamata bulunurGenellikle Trakyada, kısmen de Marmaranın doğu ve güneyinde görülen bir oyun türüdürEdirne, Tekirdağ, Kırklareli, İzmit, Adapazarı, Çanakkale,Bursa, Bilecik

KAŞIK : Ellerinde ritim aracı olarak tahta kaşıklar bulundururlarGüney Anadolunun Akdenize uzanan kesimleri çoğunlukla kaşıklı oyunlar bölgesi olarak gösterilirEskişehir , Afyon, Kütahya, Bilecik, Kırşehir , Konya, Mersin,Antalya, Bolu, Bursa

BENGİ : Marmara Bölgesinin güneyinde genelde Balıkesir dolaylarında görülen bir oyun türüdürBalıkesir, Manisa, Bursa, Çanakkale

MENGİ: Ege bölgesi ve Akdeniz Bölgesinin bir takım illerinde bu oyun türüne karşılaşmak mümkündür

TEKE ZORTLATMASI: Bu nesil de yine Türkiyenin batı ve güney bölgelerinde oynanırBurdur, Antalya, Isparta, Alanya vb

SEMAH: Genelde TürkAlevi topluluklarının özel ayin ve toplantılarında kendi aralarında yaptıkları törenlerle ilgili oyunlardırTürkiyenin hemen hemen her uygun semahlara yüz yüze gelmek mümkündür

Insanlar danslarının kümelendirilmesinde izlenebilecek bir yol da konularına kadar ayırımlamadır

Bu kümelendirme öbür biçimlerde yapılabilir: Örneğin bir ayırım dansçıların sayı ve cinsiyetine kadar yapılandır:

Tek kişilik bayan dansları

Estireyim mi (Bolu), Yoğurt (Eskişehir);


Tek karakter erkek dansları

Zeybek (Açık Fikirli), Bilye (Ankara);


İki şahsiyet kadın dansları

Ördek (Bolu), Mandalar (Kırklareli);


İki şahsiyet erkek dansları

Hançer Barı (Erzurum), Kırka Zeybeği (Eskişehir);


Toplu kadın dansları

Güvercin (Erzurum), Çömüdüm (Kütahya);


Toplu erkek dansları Coşkun Çoruh (Artvin), Koçaklama (Sancı);

Kadınerkek karışık danslar

Delilo (Elazığ), Dokuzlu (Gaziantep)

Bir diğer ayırım da dansın eşliğinin türkülü

Bağ Belleme (Afyon), Çalgılı Bengi (Balıkesir)
ya da sessiz

Kılıç Kalkan (Bursa) oluşuna dayanmaktadır

Bir diğer ayrımlama biçimi de dans adlarının anlamlarından kaynaklanır:

Yer adı içeren danslar

Sivas Halayı (Sivas), Tavas Zeybeği (Denizli);

renk adı belirten danslar

Sarı Zeybek (Antalya), Yeşilim (Konya);


sayı adı taşıyan danslar

Beş Etap (Malatya), On dört (Artvin);


meslek, iş adı belirtilen danslar

Kasap (Edime), Yağcılar (İzmir), Ormancı (Kastamonu)



Anadolu insanlar danslarının büyük bir bölümü taklitli, dramatik yapılı danslardırBu kaliteli danslar doğa olaylarını, jurnal yaşamı, kadın erkek ilişkilerini, vuruşmaları, hayvanları taklide dayanır

Mesela hayvan yansıma danslardan

Tavuk Ban (Erzurum) tavuğun hareketlerini; Ceylani (Kars) ceylanın yürüyüşünü; Serçe Oyunu (Gaziantep), serçe sıçramalarını taklit eder Benzer biçimde Horoz Oyunu (Yozgat), Kurt Kuzu (Diyarbakır), Ördek (Bolu), Keklik (İçel), Ayı Oyunu (Bitlis), Kartal Oyunu (Bingöl) da hayvan taklitlerini konu edinir

Iş ve jurnal yaşamı taklit eden danslardan

Tesi (Artvin) yün eğirmeyi


Köy Halayı (Sivas) jurnal yaşamın öbür görüntülerini; Türkmen Kızı (İçel)

hamur yoğurma, ekmek yapma, yün eğirme hareketlerini taklit eder Madımak (Sivas), Yayılı Halayı (Yozgat), Kirman (Kayseri), Meslek Halay'ı (Sivas) aynı küme içinde değerlendirilebilecek danslardır

Bayanerkek ilişkilerinin hareketlerle taklidine dayanan danslardan Sarı Zeybek (Sivas) ve Bıçak (Elazığ) erkeğin kadına dil dökmesine ve sonunda beraberliklerini anlatır


Benzer kümede Tekerleme, Kıskanç (Kars), Hürünü (Çorum), Sürdüm (Ankara),

Sudan Geçirme (Kütahya) dansları da sayılabilir


Çarpışma veya savaşı konu bölge danslar aralarında Hançer Barı (Erzurum), Bıçak Horonu (Trabzon) saldırma, vuruşma ve savunma taklitlerine dayanır Çandırlı Tüfek Oyunu (Giresun) dansçıların tüfeklerle belirlenmiş bir noktaya silahla ateş etme hareketlerine dayanırKılıç ve Kalkan Oyunu (Bursa) dansçıların kılıç ve kalkan seslerine uyarak oynadıkları bır oyundur

Keza tekrar bu küme içinde fakat silahsız çarpışmayı anlatan taklitli danslar da vardır

Mesela Sin Sin (Adıyaman), Çepik (Bingöl, Diyarbakır), Harkuşta (Bitlis) *