Bölgelere Göre Halk Oyunları,Bölgelere göre halk oyunlarımızz

Bölgelere tarafından halk oyunlarımızın isimleri
Bölgelere göre insanlar oyunlarımız nelerdir
Bölgelere kadar ahali dansları

Folklor çoğunlukla Halkoyunları ile eşanlamlıymış gibi kullanılırOysa folklor; halkın geleneğe alt somut ve manevi kültürünü kendine özgü metotlarla inceleyen derleyen , araştıran,sınıflandı ran ve ahali kültürü üstünde değerlendirmeler yapan bir bilimdir

Bölgelere Göre Millet Oyunları Kısaca diyebiliriz oysa; Folklor millet oyunlarıyla birlikte öteki öğeleri (gelenek, inanç, türkü…vb) de kapsayan bir kavramdır Bu itibarla folklor oynanmaz,insanlar oyunları oynanır

Çeşitli bölgelerimizde tarihi ve coğrafi bir reel olarak öbür örneklerle büyüyen ve gelişen ahali oyunları geleneği tabiat,insan,yurt sevgisi ve ulusal bütünlüğün en açık ifadesidir Halk Müziği oyunları folklor biliminin bir bölümüdür

Bölgelere Tarafından Millet Oyunları

Kayıtlı Özelliklerine Kadar Halk Müziği Danslarının Bölümlenmesi

Halk Müziği danslarının ortaya çıkış koşullarını ve günümüz toplumundaki yerini özet olarak belirledikten daha sonra, bu dansların yansıttıkları zengin kültür öğelerine, sunuşlarına, bölgelerine, açıklanmış müşterek özelliklerine tarafından bölümlenmesinden söz edebiliriz

Insanlar danslarının kümelendirilmesinde bir yol olarak yöresel dağılış ele alınabilir
Çünkü Anadolu'da kimi dans dalları bölgelere de adını vermektedir Mesela Ege, Batı Anadolu Zeybek Bölgesi; Orta ve Güney Anadolu Halay Bölgesi; Doğu Karadeniz Horon Bölgesi; Doğu Anadolu Bar Bölgesi; Trakya Hora Bölgesi adını almaktadır

Ama bu tür kümelendirmeyi belirli çizgilerle belirlemenin güçlüğü vardır Başta dansların bölgeler arasındaki geçişleri göz ardı edilemez Sözgelişi halay ele alındığında Orta Anadolu'nun dışarıda Doğu' da, Kuzey' de veya diğer bölgelerde de rastlamak olanağı vardır Dansların öbür nedenlerle bir bölgeden ötekine geçişleri sonucu bir dansı salt bir bölgeye özgü saymamız da olanaksızlaşır


Bu koşula bağlı kalarak halk müziği danslarının yöresel cins özelliğine tarafından dağılımını kümelendirebiliriz:

ZEYBEK : Zeybek oyunları tek kişi göre oynandığı gibi teklerden oluşan bir daire halinde de oynanmaktadır Zeybek oyunları, toplu olarak oynandığı zaman oyuncuların birbirlerine tutunmadan oynadıkları salma oyunlardırBu oyun türüne Ege Bölgesinde rastlanır Kültürlü, İzmir , Muğla, Denizli, Bilecik, Eskişehir , Kütahya,Çanakkale, Kastamonu, Uşak, Manisa, Balıkesir , Burdur

HALAY : Toplu, düz dizi şeklinde ve oyuncuların birbirine tutunarak oynadığı oyun türüdürDoğu,güneydoğu ve Orta Anadolu ’da davul zurna eşliğinde oynanırBitlis, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Malatya, Kahramanmaraş,Gaziantep, Erzurum, Erzincan, Sivas, Mardin, Muş, Yozgat,Çorum, Adana, Ankara, Siirt, Hatay, Tokat, Şanlıurfa

HORON : Oyuncuların dizi biçiminde birbirine tutunarak oynadığı oyunlardır Doğa yapısının sert ve dağlık oluşu, denizinin ve havasının kararsızlığı horon oyunlarında göze çarpar Doğu Karadeniz kıyılarında kemençe ya da davul eşliğinde icra edilir Trabzon, Samsun, Artvin, Ordu, Rize

BAR : Toplu olarak ve genelde düz dizi veya yarım ay şeklinde, oyuncuların birbirlerine tutunarak oynadıkları disiplinli grup oyunlarına bar denirGenellikle Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde icra edilen bir oyun türüdür Erzurum, Kars, Sancı, Artvin, Gümüşhane, Bayburt, Erzincan

HORA : Bu oyun Bar ve Halaylar gibi el ele ya da kol kola tutuşularak disiplinli bir biçimde ve dizi halinde oynanmaktadır Çoğunlukla Trakya ’da, kısmen de Marmara ’nın doğu ve güneyinde görülen bir oyun türüdürEdirne, Kırklareli, Tekirdağ, Çanakkale

KARŞILAMA : Karşılama iki kişinin iki taraflı durarak oynadıkları bir oyun biçimidir Çiftlerin iki taraflı olarak toplanmalarıyla bir grup halinde de oynanmaktadır Kız ve erkek karşılıklı çiftlerin iki taraflı iki sıra halinde dizilmesiyle bir grup oyunu şeklinde de sürdürülmektedir Karşılamalar salma oyunlardır Oyuncular birbirlerine tutunmazlar Bir Takım karşılamalarda bütün oyuncuların ellerinde birer kırpıntı bulunurGenellikle Trakya ’da, kısmen de Marmara ’nın doğu ve güneyinde görülen bir oyun türüdürEdirne, Tekirdağ, Kırklareli, İzmit, Adapazarı, Çanakkale,Bursa, Bilecik

KAŞIK : Ellerinde ritim aracı olarak tahta kaşıklar bulundururlarGüney Anadolu ’nun Akdeniz ’e uzanan kesimleri çoğunlukla kaşıklı oyunlar bölgesi olarak gösterilirEskişehir , Afyon, Kütahya, Bilecik, Kırşehir , Konya, Mersin,Antalya, Bolu, Bursa

BENGİ : Marmara Bölgesinin güneyinde genellikle Balıkesir dolaylarında görülen bir oyun türüdürBalıkesir, Manisa, Bursa, Çanakkale

MENGİ: Ege bölgesi ve Akdeniz Bölgesinin bazı illerinde bu oyun türüne karşılaşmak mümkündür

TEKE ZORTLATMASI: Bu tür de yeniden Türkiye ’nin batı ve güney bölgelerinde oynanırBurdur, Antalya, Isparta, Alanya vb

SEMAH: Çoğunlukla TürkAlevi topluluklarının özel ayin ve toplantılarında kendi aralarında yaptıkları törenlerle ilgili oyunlardırTürkiye ’nin az kalsın her yerinde semahlara yüz yüze gelmek mümkündür

Irk danslarının kümelendirilmesinde izlenebilecek bir yol da konularına tarafından ayırımlamadır

Bu kümelendirme öbür biçimlerde yapılabilir: Mesela bir ayırım dansçıların rakam ve cinsiyetine göre yapılandır:

Tek şahsiyet kadın dansları
Estireyim mi (Bolu), Yoğurt (Eskişehir);
Tek karakter erkek dansları
Zeybek (Açık Fikirli), Misket (Ankara);
İki şahsiyet kadın dansları
Ördek (Bolu), Mandalar (Kırklareli);
İki kişilik erkek dansları
Hançer Barı (Erzurum), Kırka Zeybeği (Eskişehir);
toplu kadın dansları
Güvercin (Erzurum), Çömüdüm (Kütahya);
Toplu erkek dansları
Coşkun Çoruh (Artvin), Koçaklama (Ağrı);
Bayanerkek karmakarışık danslar
Delilo (Elazığ), Dokuzlu (Gaziantep)

Bir diğer ayırım da dansın eşliğinin türkülü
Senet Belleme (Afyon), Çalgılı Bengi (Balıkesir)
ya da suskun
Kılıç Kalkan (Bursa) oluşuna dayanmaktadır

Bir diğer ayrımlama biçimi de dans adlarının anlamlarından kaynaklanır:

Yer adı taşıyan danslar
Sivas Halayı (Sivas), Tavas Zeybeği (Denizli);
renk adı belirten danslar
Sarı Zeybek (Antalya), Yeşilim (Konya);
sayı adı içeren danslar
Beş Etap (Malatya), On dört (Artvin);
meslek, meslek adı açıklanmış danslar
Kasap (Edime), Yağcılar (İzmir), Ormancı (Kastamonu)

Anadolu ahali danslarının büyük bir bölümü taklitli, dramatik yapılı danslardırBu kaliteli danslar doğa olaylarını, jurnal yaşamı, bayan erkek ilişkilerini, vuruşmaları, hayvanları taklide dayanır

Örneğin hayvan yansıma1ı danslardan
Tavuk Ban (Erzurum) tavuğun hareketlerini; Ceylani (Kars) ceylanın yürüyüşünü; Serçe Oyunu (Gaziantep), serçe sıçramalarını taklit eder Benzer biçimde Horoz Oyunu (Yozgat), Kurt Kuzu (Diyarbakır), Ördek (Bolu), Keklik (İçel), Ayı Oyunu (Bitlis), Kartal Oyunu (Bingöl) da hayvan taklitlerini konu edinir

Iş ve jurnal yaşamı taklit eden danslardan
Tesi (Artvin) yün eğirmeyi

Köy Halayı (Sivas) jurnal yaşamın öbür görüntülerini; Türkmen Kızı (İçel) hamur yoğurma, ekmek yapma, yün eğirme hareketlerini taklit eder Madımak (Sivas), Yayılı Halayı (Yozgat), Kirman (Kayseri), Iş Halay'ı (Sivas) benzer küme içinde değerlendirilebilecek danslardır

Kadınerkek ilişkilerinin hareketlerle taklidine dayanan danslardan Sarı Zeybek (Sivas) ve Bıçak (Elazığ) erkeğin kadına dil dökmesine ve sonunda beraberliklerini anlatır
Aynı kümede Tekerleme, Kıskanç (Kars), Hürünü (Çorum), Sürdüm (Ankara), Sudan Geçirme (Kütahya) dansları da sayılabilir

Çarpışma veya savaşı konu bölge danslar arasında Hançer Barı (Erzurum), Bıçak Horonu (Trabzon) saldırma, vuruşma ve savunma taklitlerine dayanır Çandırlı Tüfek Oyunu (Giresun) dansçıların tüfeklerle emin bir noktaya silahla ateş etme hareketlerine dayanırKılıç ve Kalkan Oyunu (Bursa) dansçıların kılıç ve kalkan seslerine uyarak oynadıkları bır oyundur
Hem yine bu küme içinde ama silahsız çarpışmayı anlatan taklitli danslar da vardır
Mesela Sin Sin (Adıyaman), Çepik (Bingöl, Diyarbakır), Harkuşta (Bitlis)

Doğa olaylarını konu edinen danslardan Uzundere (Kars) ve Coşkun Çoruh (Artvin) ırmağın akışını, coşkunluğunu canlandıran hareketleri taklitle anlatırken, Kavak (Erzurum) dansında da kavak ağacının rüzgarla hareketi canlandırılmaktadırDoğa olgularını canlandıran danslar arasında Burçak Tarlası (Yozgat), Plato Yolları (İçel), Yağmur Duası (Diyarbakır) Yağmur Yağar (Nevşehir), Sis Dağı (Giresun) sayılabilir *