Bolgelere Gore Halk Oyunları,Bolgelere gore halk oyunlarımızz

Bolgelere gore halk oyunlarımızın isimleri
Bolgelere gore halk oyunlarımız nelerdir
Bolgelere gore halk dansları

Folklor genelde Halkoyunları ile eşanlamlıymış gibi kullanılırOysa folklor; halkın geleneğe bağlı maddi ve manevi kulturunu kendine ozgu metotlarla inceleyen derleyen , araştıran,sınıflandı ran ve halk kulturu uzerinde değerlendirmeler yapan bir bilimdir

Bolgelere Gore Halk Oyunları Kısaca diyebiliriz ki; Folklor halk oyunlarıyla birlikte diğer oğeleri (gelenek, inanc, turku…vb) de kapsayan bir kavramdır Bu itibarla folklor oynanmaz,halk oyunları oynanır

Ceşitli bolgelerimizde tarihi ve coğrafi bir gercek olarak değişik orneklerle gelişen ve coğalan halk oyunları geleneği tabiat,insan,yurt sevgisi ve milli butunluğun en acık ifadesidir Halk oyunları folklor biliminin bir bolumudur

Bolgelere Gore Halk Oyunları

Belirli Ozelliklerine Gore Halk Danslarının Bolumlenmesi

Halk danslarının ortaya cıkış koşullarını ve gunumuz toplumundaki yerini kısaca belirledikten sonra, bu dansların yansıttıkları zengin kultur oğelerine, sunuşlarına, bolgelerine, belirli ortak ozelliklerine gore bolumlenmesinden soz edebiliriz

Halk danslarının kumelendirilmesinde bir yol olarak bolgesel dağılış ele alınabilir
Cunku Anadolu'da kimi dans dalları bolgelere de adını vermektedir Orneğin Ege, Batı Anadolu Zeybek Bolgesi; Orta ve Guney Anadolu Halay Bolgesi; Doğu Karadeniz Horon Bolgesi; Doğu Anadolu Bar Bolgesi; Trakya Hora Bolgesi adını almaktadır

Ancak bu tur kumelendirmeyi kesin cizgilerle belirlemenin gucluğu vardır Oncelikle dansların bolgeler arasındaki gecişleri goz ardı edilemez Sozgelişi halay ele alındığında Orta Anadolu'nun dışında Doğu' da, Kuzey' de ya da başka bolgelerde de rastlamak olanağı vardır Dansların değişik nedenlerle bir bolgeden otekine gecişleri sonucu bir dansı salt bir bolgeye ozgu saymamız da olanaksızlaşır


Bu koşula bağlı kalarak halk danslarının bolgesel tur ozelliğine gore dağılımını kumelendirebiliriz:

ZEYBEK : Zeybek oyunları tek kişi tarafından oynandığı gibi teklerden oluşan bir daire halinde de oynanmaktadır Zeybek oyunları, toplu olarak oynandığı zaman oyuncuların birbirlerine tutunmadan oynadıkları salma oyunlardırBu oyun turune Ege Bolgesinde rastlanır Aydın, İzmir , Muğla, Denizli, Bilecik, Eskişehir , Kutahya,Canakkale, Kastamonu, Uşak, Manisa, Balıkesir , Burdur

HALAY : Toplu, duz dizi biciminde ve oyuncuların birbirine tutunarak oynadığı oyun turudurDoğu,guneydoğu ve Orta Anadolu’da davul zurna eşliğinde oynanırBitlis, Bingol, Diyarbakır, Elazığ, Malatya, Kahramanmaraş,Gaziantep, Erzurum, Erzincan, Sivas, Mardin, Muş, Yozgat,Corum, Adana, Ankara, Siirt, Hatay, Tokat, Şanlıurfa

HORON : Oyuncuların dizi biciminde birbirine tutunarak oynadığı oyunlardır Doğa yapısının sert ve dağlık oluşu, denizinin ve havasının kararsızlığı horon oyunlarında goze carpar Doğu Karadeniz kıyılarında kemence veya davul eşliğinde icra edilir Trabzon, Samsun, Artvin, Ordu, Rize

BAR : Toplu olarak ve genellikle duz dizi ya da yarım ay biciminde, oyuncuların birbirlerine tutunarak oynadıkları disiplinli grup oyunlarına bar denirGenellikle Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu bolgesinde icra edilen bir oyun turudur Erzurum, Kars, Ağrı, Artvin, Gumuşhane, Bayburt, Erzincan

HORA : Bu oyun Bar ve Halaylar gibi el ele ya da kol kola tutuşularak disiplinli bir bicimde ve dizi halinde oynanmaktadır Genellikle Trakya’da, kısmen de Marmara’nın doğu ve guneyinde gorulen bir oyun turudurEdirne, Kırklareli, Tekirdağ, Canakkale

KARŞILAMA : Karşılama iki kişinin karşılıklı durarak oynadıkları bir oyun bicimidir Ciftlerin karşılıklı olarak toplanmalarıyla bir grup halinde de oynanmaktadır Kız ve erkek karşılıklı ciftlerin karşılıklı iki sıra halinde dizilmesiyle bir grup oyunu biciminde de surdurulmektedir Karşılamalar salma oyunlardır Oyuncular birbirlerine tutunmazlar Bazı karşılamalarda butun oyuncuların ellerinde birer mendil bulunurGenellikle Trakya’da, kısmen de Marmara’nın doğu ve guneyinde gorulen bir oyun turudurEdirne, Tekirdağ, Kırklareli, İzmit, Adapazarı, Canakkale,Bursa, Bilecik

KAŞIK : Ellerinde ritim aracı olarak tahta kaşıklar bulundururlarGuney Anadolu’nun Akdeniz’e uzanan kesimleri genellikle kaşıklı oyunlar bolgesi olarak gosterilirEskişehir , Afyon, Kutahya, Bilecik, Kırşehir , Konya, Mersin,Antalya, Bolu, Bursa

BENGİ : Marmara Bolgesinin guneyinde genellikle Balıkesir dolaylarında gorulen bir oyun turudurBalıkesir, Manisa, Bursa, Canakkale

MENGİ: Ege bolgesi ve Akdeniz Bolgesinin bazı illerinde bu oyun turune rastlamak mumkundur

TEKE ZORTLATMASI: Bu tur de yine Turkiye’nin batı ve guney bolgelerinde oynanırBurdur, Antalya, Isparta, Alanya vb

SEMAH: Genellikle TurkAlevi topluluklarının ozel ayin ve toplantılarında kendi aralarında yaptıkları torenlerle ilgili oyunlardırTurkiye’nin hemen hemen her yerinde semahlara rastlamak mumkundur

Halk danslarının kumelendirilmesinde izlenebilecek bir yol da konularına gore ayırımlamadır

Bu kumelendirme değişik bicimlerde yapılabilir: Orneğin bir ayırım danscıların sayı ve cinsiyetine gore yapılandır:

Tek kişilik kadın dansları
Estireyim mi (Bolu), Yoğurt (Eskişehir);
Tek kişilik erkek dansları
Zeybek (Aydın), Misket (Ankara);
İki kişilik kadın dansları
Ordek (Bolu), Mandalar (Kırklareli);
İki kişilik erkek dansları
Hancer Barı (Erzurum), Kırka Zeybeği (Eskişehir);
toplu kadın dansları
Guvercin (Erzurum), Comudum (Kutahya);
Toplu erkek dansları
Coşkun Coruh (Artvin), Kocaklama (Ağrı);
Kadınerkek karışık danslar
Delilo (Elazığ), Dokuzlu (Gaziantep)

Bir başka ayırım da dansın eşliğinin turkulu
Bağ Belleme (Afyon), Calgılı Bengi (Balıkesir)
ya da suskun
Kılıc Kalkan (Bursa) oluşuna dayanmaktadır

Bir başka ayrımlama bicimi de dans adlarının anlamlarından kaynaklanır:

Yer adı taşıyan danslar
Sivas Halayı (Sivas), Tavas Zeybeği (Denizli);
renk adı belirten danslar
Sarı Zeybek (Antalya), Yeşilim (Konya);
sayı adı taşıyan danslar
Beş Ayak (Malatya), On dort (Artvin);
iş, meslek adı belirtilen danslar
Kasap (Edime), Yağcılar (İzmir), Ormancı (Kastamonu)

Anadolu halk danslarının buyuk bir bolumu taklitli, dramatik yapılı danslardırBu nitelikli danslar doğa olaylarını, gunluk yaşamı, kadın erkek ilişkilerini, vuruşmaları, hayvanları taklide dayanır

Orneğin hayvan yansıma1ı danslardan
Tavuk Ban (Erzurum) tavuğun hareketlerini; Ceylani (Kars) ceylanın yuruyuşunu; Serce Oyunu (Gaziantep), serce sıcramalarını taklit eder Aynı bicimde Horoz Oyunu (Yozgat), Kurt Kuzu (Diyarbakır), Ordek (Bolu), Keklik (İcel), Ayı Oyunu (Bitlis), Kartal Oyunu (Bingol) da hayvan taklitlerini konu edinir

İş ve gunluk yaşamı taklit eden danslardan
Tesi (Artvin) yun eğirmeyi

Koy Halayı (Sivas) gunluk yaşamın değişik goruntulerini; Turkmen Kızı (İcel) hamur yoğurma, ekmek yapma, yun eğirme hareketlerini taklit eder Madımak (Sivas), Yayılı Halayı (Yozgat), Kirman (Kayseri), İş Halay'ı (Sivas) aynı kume icinde değerlendirilebilecek danslardır

Kadınerkek ilişkilerinin hareketlerle taklidine dayanan danslardan Sarı Zeybek (Sivas) ve Bıcak (Elazığ) erkeğin kadına dil dokmesine ve sonunda beraberliklerini anlatır
Aynı kumede Tekerleme, Kıskanc (Kars), Hurunu (Corum), Surdum (Ankara), Sudan Gecirme (Kutahya) dansları da sayılabilir

Carpışma ya da savaşı konu alan danslar arasında Hancer Barı (Erzurum), Bıcak Horonu (Trabzon) saldırma, vuruşma ve savunma taklitlerine dayanır Candırlı Tufek Oyunu (Giresun) danscıların tufeklerle belli bir noktaya ateş etme hareketlerine dayanırKılıc ve Kalkan Oyunu (Bursa) danscıların kılıc ve kalkan seslerine uyarak oynadıkları bır oyundur
Ayrıca yine bu kume icinde fakat silahsız carpışmayı anlatan taklitli danslar da vardır
Orneğin Sin Sin (Adıyaman), Cepik (Bingol, Diyarbakır), Harkuşta (Bitlis)

Doğa olaylarını konu edinen danslardan Uzundere (Kars) ve Coşkun Coruh (Artvin) ırmağın akışını, coşkunluğunu canlandıran hareketleri taklitle anlatırken, Kavak (Erzurum) dansında da kavak ağacının ruzgarla hareketi canlandırılmaktadırDoğa olgularını canlandıran danslar arasında Burcak Tarlası (Yozgat), Yayla Yolları (İcel), Yağmur Duası (Diyarbakır) Yağmur Yağar (Nevşehir), Sis Dağı (Giresun) sayılabilir