Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Borsa İstanbul'da her seferinde devre kesmeye kadar giden düşüşlerin derinleşmesinin sorumlusu algoritmik süreçler mi?
Yatırımcılar, açığa satış yapan akabinde birebir süreci VİOP'da yapan robotların panikle düşüşleri hızlandırmakla suçluyor.
Ayrıyeten robotlara manipülasyon suçlaması da var.
Son 4 harekette robotlar Türk yatırımcıların kaç milyar lirasını aldı?
2021'in sonlarında borsalar karıştı
Habertürk'ten Rahim Ak haberine nazaran, 17 Aralık 2021 öncesi 8 hafta aralıksız tırmanarak yüzde 70 yükselen Borsa İstanbul endeksi o gün yani Kur Muhafazalı Mevduat hesabı açıklanmadan evvelki cuma sert bir formda düşmüştü. Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi birebir gün yüzde 5'e yakın bir artışla 2.392 puanı görerek tüm vakitlerin en yüksek düzeyine çıktıktan sonra iki defa devre kesicilerin çalıştığı günü yüzde 8.5 düşüşle 2.084 puandan kapatmıştı. O günden sonra birisi piyasaların altüst olduğu 20 Aralık 2021 olmak üzere 4 sefer daha derin düşüşlere şahit olduk. Borsada arka arda 4 gün devre kesici çalıştı. Borsa Endeksi o günden sonra orta ara küçük yükselişlerle toplamda yüzde 17 gerilemiş oldu.
Yatırımcı borsadan korktu
Lakin yabancı yatırımcı oranının yüzde 70'lerden yüzde 40'a gerilediği ortamda yerli yatırımcıların tercihi ile yükselebilen endeks son 4 süreçte sert geri gelişler yaşayınca Türk yatırımcı bir yandan para kaybetti öteki taraftan bu sert hareketler nedeniyle korktu. Yani borsadan uzak durmaya başladı. Gerçekten borsada süreç yapan yerli yatırımcı sayısının 319 bin düşüşle 2 milyon 674 binden 2 milyon 355 bine gerilediği görülüyor.
Süreçler neden bu kadar sert?
Pekala süreçler neden bu kadar sert ve neden devre kesilmesine kadar gidiliyor? Yatırımcılar başta ABD Merkez Bankası FED'in faiz artırımına gitme mümkünlüğü ve Ukrayna ile Rusya ortasındaki gerginlik üzere küresel gelişmeler ve büyümenin önündeki maniler nedeniyle şirketlerin karlarının kâfi büyüyemeyeceği üzere mahallî telaşlar olmak üzere temel sebeplere dikkat çekiyor. Fakat düşüşlerin bu kadar sert olması ise bir nevi manipülasyon olarak isimlendirilebilecek algoritmik süreçleri yapan robotlara bağlanıyor. Bu süreçler ile robotların Türk yatırımcının 23 milyar lirasını yuttuğu hesaplanıyor.
Bu süreçler nasıl yapılıyor?
Bu süreçler nasıl yapılıyor? Yatırımcıların tabiri ile yabancı aracı kurumlar borsada oluşturulan havuzdan pay kiralayıp elinde kendi payı olmadan açığa satış yapıyor. Akabinde Vadeli Süreçler Borsası'nda da (VİOB) bu defa kaldıraçlı süreçle açığa satışı yeniliyor. Natürel ki tahribat daha da büyük oluor. VİOB'da pay senetlerinde süratli düşüş nedeniyle endekste spot piyasadaki paylar de sert formda aşağı geliyor. Robot dönüp spot piyasada (endekste) açığa sattığı hisseyi daha ucuza alıp emanet payları geri veriyor. Akabinde tıpkı süreci VİOB'da yapıyor. Satışlarda pay sahipleri panik yaptığı için düşüş derinleşiyor. Geri alımlar ise yavaş yapıldığı için yükselişler o kadar süratli olmuyor.
Piyasayı robotlar mı yönlendiriyor?
Borsa İstanbul'da 2003 yılından bu yana algoritmik süreçler yapılıyor. Evvelce yurtdışından yapılan algoritmik süreçler Borsa İstanbul'un Nasdaq işbirliği ile birlikte sürat kazandı. Fakat yatırımcılar Nasdaq işbirliğinin akabinde robotların Türk yatırımcının yaptığı alım satımı süreç gerçekleşmeden gördüğünü, daha süratli süreç yaptığı için de ön alarak Türk yatırımcıyı ziyana uğrattığını belirtiyor.
Borsa Yatırımcıları Derneği Lideri Ali Aydemir, makinelerle yapılan süreçlere hudut getirilmesini istediklerini belirterek sınırsız algoritmik süreçlerin yatırımcının önündeki en büyük mahzur olduğunu söylüyor. Aydemir, 'Borsanın havuz hesabı var. Bunları çoklukla yabancı kurumlar kullanıyor. Bu kurumların elinde pay olması gerekmiyor. Gün başında elinde pay varmış üzere alım yahut satım yapıyor. Piyasayı kendisi yönlendirdiği için bizim yatırımcılar daima geriden koşuyor. Doğal ziyanı da onlar görüyor. Bizim gönderdiğimiz buyruğu süreç gerçekleşemeden robotlar görüyor. Bunu Sermaye Piyasası Şurası'na (SPK) Borsa İstanbul idaresine tekraren bildirdik. Lakin ilerleyemedik ' diyor. Aydemir, algoritmik süreçlerin bir payda gerçekleştirilen süreçlerin yüzde 25'i ile sınırlanması gerektiğini savunuyor.
