Bulgaristan'da Yapmıştı! Ekonomist Steve Hanke: 'Türkiye Ekonomisini 1 Ayda Düzeltirim'

Türkiye iktisadı ile ilgili paylaşımları dikkat çeken John Hopkins Üniversitesi'nden Ekonomist Steve Hanke, alternatif enflasyon hesaplaması ile de sık sık TÜİK'i eleştiriyor. 

Şimdi de yeniden tezli bir çıkış yapıyor Hanke, Türkiye iktisadını 30, günde düzelteceğini iddia ediyor.


Türkiye için Para Kurulu’nda neden bu kadar ısrar ediyorsunuz?



'Para Doktoru' lakaplı ekonomist Prof. Steve Hanke Dünya'nın aktardığına göre, Para Heyeti'ne yönelik tespitleri ve değerlendirmeleri dikkat çekti.

Her şeyden evvel Para Şurası'nın ne olduğunu tanımlamamız lazım. Zira çok fazla baş karışıklığı var. Bilhassa Türkiye'de beşerler bu hususta yorum yapıyor ve aslında neden bahsettiklerini bilmiyorlar. Yorumların birçok hakikat değil. Bu yorumlar Para Kurulu’nun ne olduğunu bilmeyenler tarafından yapılıyor. Hasebiyle, Para Kurulu’nu bir tanımlamamız lazım. Para Heyeti bir mali kurumu yöneten kurallar setidir. Ve bu kurallar şunu sağlar: Lokal bir para ihraç edilir. Bu lokal para, bir çıpa para ünitesi ile tam konvertibilite altında büsbütün sabit bir döviz kuru içinde süreç görür. Ve çıpa para ünitesi, lokal para ihracatını yüzde 100 karşılayacak biçimde ayrılmalıdır.

Türk Lirası üzerinden bir örnek verir misiniz? Para Heyeti ile TL ne olacak?



Yani şayet Türk Liranız varsa ve bir Para Kurulu’na sahipseniz, Türk Lirası, diyelim ki ABD Doları ile sabit bir döviz kuru üzerinden süreç görecektir. Şayet çıpanız ABD Doları olsaydı ve ABD Doları rezervleri, ihraç edilen Türk Lirası ölçüsünün yüzde 100 eşit olmak olmak zorundaydı. Hasebiyle bunun bir sonucu olarak, Türk Lirası ABD Doları’nın gerçek bir klonu olurdu. Ya da sahip olabileceğiniz çıpa her ne ise, altın çapa olabilir. Ve Türk Lirası altın ya da Euro klonu olurdu.

İşte bu kadar. Bu çok kolay bir kurumsal düzenleme. Ve bunun anahtarı, rastgele bir para siyaseti takdir yetkisine müsaade vermemesidir. Öbür bir tabir ile bir Para Heyetiniz olsaydı, Lira bu Para Heyeti tarafından ihraç ediliyor olacaktı. TCMB'nin rastgele bir para siyaseti takdir yetkisi olmayacaktı. Yapacakları tek şey, şayet biri Lira istediyse, yanlarında dövizle gelip, onu Lira ile değiştirmek zorunda kalacaklardı. İşte bu kadar, ya da lirayı istemiyorlarsa, lirayı getirirler ve sonra onu döviz rezervleriyle değiştirirler. Ve büsbütün kredibıl olurdu. Zira yüzde 100 rezerviniz vardır.

Bunu Türkiye’de nasıl yapacağız?



Türkiye'de Dr. Kurt Schuler ile bildiğiniz üzere Türkçe yayınlanan bir kitap yazdım. Ve o kitap bunun tüm ayrıntılarını ortaya koyuyor. Fakat özetlemek gerekirse, TCMB'nin tabi olduğu kanunu Para Konseyi Kanunu olarak değiştirirsiniz. Tüm yapmanız gereken bu olurdu. 1997'de Bulgaristan'da, Bulgaristan Merkez Bankası ile yaptığım şey tam olarak buydu.

Bulgaristan’da sonuçları nasıl oldu?



Bulgaristan Merkez Bankası 1997 yılı Temmuz ayında bir Para Konseyi faaliyete geçirdi. Böylelikle Bulgar Levası ihraç edildi. Ve Leva, sabit bir döviz kuru üzerinden süreç gördü. O tarihte Alman Markı ile süreç görüyordu. Lakin artık Euro var. Ve yüzde 100 Euro rezervi ile desteklendi. Yani Bulgar Levası, Euro kadar uygun. Euro ile büsbütün birebir.

Para Heyeti sistemi bu ülkelerde hangi sonuçları verdi?



Bu sistem şuna müsaade verir: Olan şey, Para Kurulu’nun nakdî sisteme güvenilirlik kazandırmasıdır. Zira herkes siyasalların paraya karışmadığını ve ‘deli gömleği’ içinde olduklarını bildiği için yapabilecekleri bir şey yoktur. Merkez bankası meczup gömleği giymiş. Devlet Lideri meczup gömleği giyiyor, tüm siyasetçiler mecnun gömleği giyiyor. Parayla uğraşamazlar. Ve bu eksiksiz çalışır. Bir Para Kurulu’nun başarısızlığı hiçbir vakit olmamıştır. Ve bu 1918'de John Maynard Keynes'in Kuzey Rusya'da, devam eden iç savaşa karşın eksiksiz bir işleyecek formda, hem de iç savaşın ortasında kurduğunu da içeriyor. Herkes para konseyi ile çalışan Kuzey Rus Rublesi istedi, öbür rubleyi istemedi. Zira Kuzey Rus Rublesi’nin ardında yüzde 100 altınla desteklendiğini biliyorlardı. Yani Kuzey Rus Rublesi, altın kadar güzeldi.

Peki lakin Türkiye’de sizin Para Heyeti teklifinizin bağımsız olarak kurulamayacağına dair savlar da var. Para Kurulu’na karşı, “Dar bantlı kuru sabitlemekle bankacılık sistemini elimine edersiniz. Beşerler paralarını çekmeye kalkar” tenkitlerine ne dersiniz?



Hayır, hayır, hayır, hayır… Bu beşerler habersiz. Ne hakkında konuştuklarını bilmiyorlar. Para giriyor, çıkmıyor… İçeri giriyor, Direkt Yabancı Yatırım geliyor. Bulgaristan'a bakın, onu koyduk. Sonra Bulgaristan Para Kurulu’nu koyduğumuzda hiperenflasyon vardı. Hiperenflasyon yaşadılar. Aylık enflasyon oranı %242 oldu. Türkiye'de bugün ölçtüğüm aylık enflasyon oranı %3,24. Bulgaristan'da, yıllık değil aylık %242 idi. Para heyetini koyduk ve ne oldu, para gelmeye başladı. Bulgaristan'daki döviz rezervlerini 18 ayda üçe katladık, 18 ayda üç katına çıkardık. Para Kurulu’nu koyduğumuz sırada bankacılık sistemi iflas etmişti. Ve 18 ayda rahatlatıcı oldu. Her şey düzgündü. Artık, para neden gelir? Para arbitraj sebebiyle gelir. Zira Para Konseyi gelince faize ne olur, yalnızca komşunuz Bulgaristan örneğini veriyorum, Türkiye’nin kapı komşusu. Bulgar Levası cinsinden varlıklardaki faiz oranı, o zamanki Alman Markı'ndan daha yüksekti. Alman Markı bir rezerv para ünitesiydi. Yani ne yapıyorsunuz? Alman Markı'nı düşük faizle ödünç aldınız ve onları Bulgar Levası ile değiştirdiniz. Alman Marklarını bir Para Şurası olan Bulgar Merkez Bankası'na aldınız. Alman Markını, Bulgar Levası ile takas ediyorsunuz. Ve Bulgar Levasını Bulgar Levası tahvilleri ile kullanırsınız. Ya da Bulgar Levasını bir tasarruf hesabına yatırırsınız. Ve faiz oranı, ödünç aldığınız Alman markından çok daha yüksek olacaktır. Yani risksiz bir kâr. Münasebetiyle fonlar dışarı değil, içeri akar. Yani para şuralarının tehlikeli olacağı ve paranın dışarı akacağı fikri. Bu saçma bir açıklama. Bilgisizlik üzerine heyeti. Beşerler ne dediklerini bilmiyorlar. Tarihte var olan 70 Para Kurulu’nun tümüne bakın. Olan budur: Para girer, çıkmaz...

Faizi düşürmenin de yolunun Para Heyeti olduğunu mu sav ediyorsunuz?



Türkiye'de elbette enflasyonun kırılması çok kıymetli. Bu Para Kurulu’yla çabucak olur. Bulgaristan'da oldu. 30 gün içinde Bulgaristan'da enflasyon büsbütün gitti. Yani çok, çok süratli oluyor, enflasyon gidiyor. Ve faizler düştü. Enflasyon düşerse, faizler düşer. Hasebiyle bu manada Cumhurbaşkanı Erdoğan için ülkü olacaktır. Kendisi düşük faiz istiyor. Herkes düşük faiz oranları istiyor. Soru, düşük faiz oranlarını nasıl elde edeceğinizdir. Ve bunu Türkiye'de yapmanın tek yolu vardır. Ve Para Heyeti işte budur. Yani bir Para Şurası koyarsınız, enflasyon düşer, faiz oranları düşer ve istikrar elde edersiniz. İstikrar her şey olmayabilir, ancak istikrar olmadan her şey, bir hiçtir.

Demek ki Türkiye için tek tahlil bu. Başka konuştukları her şey büsbütün saçmalık. Türkiye'de asla işe yaramaz, asla.

Her şeyi 30 gün içinde düzeltebilirim diyorsunuz, fazla tezli değil misiniz?



Eğer durum buysa, oyunun kurallarını değiştirmelisiniz. Kurumsal yapılanmayı değiştirmelisiniz. TCMB'nin tabi olduğu kanunu değiştirmelisiniz. Ve bunu nasıl yapacağımı biliyorum. Bulgaristan'da yaptım. Her şeyi 30 gün içinde düzeltebilirim. Sabitlenecekti, böylelikle her şey düzelecekti. Kriz ortadan kalkacaktı. İnanılmaz, fakat bu yanlışsız. Zira bunu Estonya'da yaptım. Litvanya'da yaptım. Bulgaristan'da yaptım. Bosna Hersek'te yaptım ve daha birçok yerde yapıldı. Hong Kong'a bakın. Hong Kong'un en ünlü Para Kurulu’na bakın. Hong Kong bir para krizinden sonra tekrar kuruldu. 1983'te Para Kurulu’nu yine kurdular. Yakın arkadaşlarımdan biridir. John Greenwood 1983'te Para Kurulu’nu tasarladı ve uygulamaya koydu. Bu Margaret Thatcher tarafından onaylandı. Ve Hong Kong, son siyasi çalkantılar da dahil olmak üzere her türlü krizden geçti; sorun yok, hiç sorun yok.

Para Şurası sistemi sayesinde 7,8 Hong Kong doları bir ABD dolarına eşitti. Hong Kong doları ABD doları rezervleriyle yüzde 100 desteklendi. Ve Hong Kong doları bu nedenle ABD dolarının bir klonudur. Hong Kong doları, ABD doları ile büsbütün birebirdir. Sistem harika halde istikrarlıdır. Ve elbette, Hong Kong'daki faiz oranları ve enflasyon, ABD’deki faiz ve enflasyonu yansıtıyor. Yani Para Şurası ile olan budur. Bir Para Kurulu’ndaki liranın çıpası olarak ABD dolarını eklerseniz, Türkiye'de faiz oranları ve enflasyon, ABD’dekiyle çabucak hemen tıpkı olur.

Türkiye’nin de ortalarında olduğu kimi ülkeler için alternatif bir enflasyon açıklıyorsunuz. Herkes merak ediyor, bunu nasıl hesaplıyorsunuz?



Enflasyonu hesaplamak için kullandığım şey, enflasyonun yüzde 25'in üzerinde olduğu ülkeler için çok hakikat sonuç veriyor. Yani enflason yüzde 25'in üzerindeyse, buna Satın Alma Gücü Paritesi ismi verilir. Bu standart bir modeldir. İktisatta 100 yılı aşkın bir müddettir var. Bunu kullanıyorum ve her gün enflasyon oranını hesaplayabiliyorum. Bu geniş bir enflasyon ölçüsü. Yalnızca tüketici fiyat endeksindeki şeyleri değil tüm varlıkları, gayrimenkulleri, tüm malları, tüm hizmetleri, her şeyi içerir. Sonuç olarak, iktisatta alınıp satılan her şey için, her şey dahil büyük bir enflasyon elde edersiniz. Bunu ve birçok bilimsel makaleyi yayınlıyorum. Enflasyon yüzde 25'in üzerinde olduğu vakit bu metot katiyen altın bedelinde. Yapacağınız şey, Türk Lirası ile ABD Doları ortasındaki döviz kurundaki değişime bakmak. Ögelerden biri bu. Ve Türkiye ve ABD'de ölçülen enflasyon farkı... Sonra aritmetiği gözden geçirin ve çarpın, zımni bir enflasyon sayısı elde edersiniz. Artık bugün ne olduğuna bir bakalım. Bugün Türkiye'de aylık enflasyonun %3,24 olduğunu söyledim.

Bugünkü oranı vereceğim. Resmi oran gerçek değil, çok düşük... Türkiye'de enflasyon çok daha yüksek. Bugün 7 Ocak 2022 ve enflasyon yüzde 102,62. Yüzde 100'ün biraz üzerinde. Yani resmi oranın üç katı.

Artık Türkiye'de enflasyonu gerçek ölçen tek kişi benim. Ve gazeteciler genel olarak bu bahiste haber yapmıyorlar. Bu bende sır olarak kalıyor. Ya gazeteciler bunu ele almaktan korkuyor ya da yalnızca teknik literatüre aşina değiller. Zira teknik literatür ve bilimsel literatür, bir şeyleri ölçmek için kullandığım teknikten yanadır. Yani gazeteciler ya bunu kayıt altına almaktan korkuyorlar ya da yalnızca teknik literatüre aşina değiller. Anlamıyorlar ve neler olduğunu bilmiyorlar. Yani genel olarak bildirilen tek şey, bu resmi sayıdır. Resmi sayı neyse odur. Lakin resmi sayı çoklukla yanlıştır. Demek istediğim şey, bu hakikat değil...

Gelir dağılımını nasıl daha adil hale getirebiliriz?



Kısa vadede, işleri istikrarlı hale getirmeniz gerekiyor. İstikrar her şey olmayabilir… Lakin istikrar olmadan her şey, bir hiçtir. Bir Para Heyeti koymak zorundasın. Tek kısa vadeli şey bu. Ve bu, başka ıslahatların temelidir.

Singapur 1965'te bağımsız oldu. Ve onu 20. yüzyılın en büyük önderlerinden biri bu hale getirdi. Lee Kuan Yew o sırada Singapur'un başkanıydı.

Yaptığı birinci şey, Para Şurası ile istikrarı sağlamak oldu. Yani bir Para Konseyi vardı.

İkincisi, Lee Kuan Yew, IMF'den, Dünya Bankası'ndan hiçbir dış yardım almayacaklarını ve hiçbir yabancı yardımı almayacaklarını söyledi.

Söylediği üçüncü şey, yolsuzluk olmayacak. Sıfır yolsuzluk, yolsuzluğa tolerans olmayacak.

Dördüncüsü, birinci sınıf rekabetçi bir sanayiye sahip olacaklardı. Ve büsbütün özgür ticarete sahip olarak bunu yapacaklardı. Bu yüzden Singapurlu işletmeler, rastgele bir milletlerarası işletme ile rekabet etmek zorunda kalacaktı.

Beşinci şey, düşük vergili ve az regülasyona sahip küçük bir hükümete sahip olacaklardı. Çok fazla bürokrasi olmadan.

Altıncı şey, birinci sınıf kamu çalışanlarına sahip olacaklardı. Ve onlara birinci sınıf fiyatlar ödeyeceklerdi. Yani model bu. Bunlar, Para Ünitesi Heyeti'ni gözden geçirmeniz gereken 6 mevzu.

Yabancı müdahalesi yok, dilencilik yok, dış yardım yok. Singapur'da hiçbir vakit dış yardımı kabul etmediler. Yolsuzluk yok. Birinci sınıf, rekabetçi özgür ticaret... Küçük devlet, düşük vergiler, bürokrasi yok ve birinci sınıf memurlar var. Hizmet için yüksek maaşlar var.

Singapur modeli nedir?



Bu ortada Singapur'da bir şey var. Singapur'un bağımsız olduğu 1965'e geri dönersek, burası dünyanın en yoksul yerlerinden biriydi. Çok yoksuldu. Artık, en zenginlerden biri. Yani güçlü olmak istiyorsan, Lee Kuan Yew'in Singapur'da yaptığını yapmalısın. Tek yol bu. Ve bunu kategorik olarak söyleyebilirim: Çalışıyor, önerdiğim tüm bu siyasetlerde gerçek dünya tecrübemiz var. Lee Kuan Yew bunların birçoklarını Singapur'da yaptı. Singapur tipi bir modele sahip olsaydı Türkiye harikulâde olurdu. Zira Türkiye bir numara. Singapur küçücük bir yer. Türkiye potansiyel olarak büyük, güçlü bir yer.

Peki Türkiye ne yapmalı size nazaran?



Lee Kuan Yew'in 1965'te Singapur'da yaptığını ya da benim 1997'de komşu Bulgaristan'da yaptığımı yapmanız gerekiyor. Bu ortada, Para Heyeti olmasıydı Bulgaristan’ın devasa yolsuzluk sorunu daha da büyük olacaktı. Para Şurası denetim altında fiyat. Lakin bir şey var ki siyasetçiler Bulgaristan'da mali siyasete karışamazlar. Sonuç olarak, bütçeler neredeyse sürekli denktir. Borçlarının ulusal gelire oranına bakınca Bulgaristan, AB'de ikinci en düşük ülkedir. En düşük Estonya. 1992'de Estonya'ya bir Para Heyeti koydum. Böylelikle Estonya'da çok yeterli denetim güçleri vardı.

Yani sihirli formül Para Şurası mu?



Parasal sorun, enflasyon sorunu ve faiz sorunu çözülebilir. Yüzde 100 çözülebilir. 30 günde bunu yapabilirim. Bulgaristan'dan Cumhurbaşkanı Stoyanof’un 30 gün boyunca yaptığı üzere Erdoğan bana bunu yaptırsaydı, her şey düzelirdi. Kıssanın sonu bu.

Şimdi, dediğiniz üzere, bu tüm meseleleri çözer mi? Karşılık hayır, tüm sıkıntıları çözmez. Zira unutmayın, Singapur stratejisinde 6 şeyimiz vardı. Lee Kuan Yew 6 şey yapıyor. Para konseyleri yalnızca numara 1. Lakin birinciyi yapmazsan başka 5'i yapamazsın, zira istikrar olmaz. Ve istikrar olmadan öbür ıslahatların hiçbirini yapamazsınız. Diyelim ki Cumhurbaşkanı Erdoğan, Para Şurası koymaya karar verdi. Enflasyon çabucak kırılır, faizler çabucak düşerdi. Çapa ne olursa olsun lira düzgün olurdu. ABD doları kadar güzel olurdu.

Para Şurası ile TL’yi dolara mı, Euro’ya mı neye bağlamamızı öneriyorsunuz?



Bu tercihin Türklere ilişkin olduğuna inanıyorum. Bu seçimi Türklere bırakırdım. ABD doları, memleketler arası para ünitesi olduğu için bir bakıma bunun (çıpa) olması doğaldır. Türkiye'de gerçekleşen ticaretin birçok aslında ABD doları üzerinden gerçekleşiyor. Petrolün tamamı ABD doları cinsinden fiyatlandırılır. Doğalgazın tamamı ABD doları cinsinden fiyatlandırılır. Tüm emtialar ABD doları olarak fiyatlandırılır. Yani bu ABD doları için bir müspet bir şey. Bir bakıma, Euro'nun kimi çekicilikleri var. Zira Türkiye eninde sonunda AB'ye katılmak istediğini tez ediyor. Yani bir çıpa olarak Euro doğaldır. Lakin altın da bir olasılıktır. Zira tahminen de Türkiye, ABD’ye ya da Avrupa Birliği'ne bu kadar yakın olmak istemez. Altın rastgele bir hükümran güç tarafından ihraç edilmez. Devletler altın ihraç etmez. Ayrıyeten Türkler altını sever. Yani altını severler. Yani altın bir ihtimal olarak gündeme alacağım bir şey olurdu. Lakin Bulgaristan'da yaşadığım bir ayrıntı var. Hiçbir şey tavsiye etmedim. ABD dolarını yahut Deutsche Mark'ı tavsiye etmedim. Bulgarlar Deutsche Mark'ın uygun olacağına karar verdiler. Alman Markı uygundu.

Türk Twitter takipçilerinize mesajınız…



Twitter'da takipçilerime teşekkür ederim. Daha fazla Türk'ü Twitter'da bana katılmaya çağırıyorum. Sahip olduğum en büyük ikinci Twitter takipçi kümesi Türkler. Amerika bir numara, Türkiye iki numara.

Daha fazla Türk Twitter takipçisinden keyifli oluruz. Türk takipçilerimden mutluyum. Sanırım nihayetinde asıl ileti, Türkiye’de 1997'de Bulgaristan'da yaptığımız üzere bir Para Şurası kurmamız gerektiğidir. Yapsaydık bulutlar kalkardı, enflasyon çökerdi, faizler çökerdi, istikrar olurdu. Türkiye'de işler canlanmaya başlardı.

Nasıl daha çok Direkt Yabancı Sermaye çekebiliriz?



Bunu bilakis çevirmenin ve daha fazlasını elde etmenin tek yolu Para Kurulu’dur. 20 yıl evvel gelen direkt yabancı yatırım, sanırım yılda 1 milyar dolardan azdı. En büyük dönüm noktasının 1 milyarı geçtiği yıl olduğunu hatırlıyorum, Türkiye'de büyük bir kutlama vardı. Münasebetiyle direkt yabancı yatırımın üst çıkamsanı istiyoruz. Zira Türkiye'nin potansiyeli çok büyük. Türkiye'nin istikrarlı, uygun bir para ünitesine sahip olsaydı, Türkiye nitekim haritaya konardı. Erdoğan Türkiye’yi dünyanın birinci 10'una sokmak istediğini söylüyor. Birinci 10'a girmenin tek yolu Para Kurulu’dur. Tek yol bu.

Sizin de birtakım makalelerinizin yer aldığı Public Debt Sustainability isimli bir kitabınız çıkıyor. Bu kitapta neyi anlatıyorsunuz?



Kitabın birinci kopyaları bana dün postayla geldi. İşte kitap bu. Kitaba katkıda bulunduğum kısım, bir Para Doktoru’nun para ıslahatı üzerine düşünceleri… Yani kısım tam olarak bu. Yıllar boyunca dahil olduğum tüm para konseyleri ve üzerinde çalıştığım dolarizasyon... Kitabın bu kısmında belgeliyorum. Bunun değerli kısmı, yalnızca hayal ettiğim teorik bir şeyi savunmuyorum. Aslında bunu yaptım. Ben bir realistim. Biraz Atatürk üzereyim. O bu manada gerçekçiydi, ayakları yere basıyordu. Ve aslında bunu yaptım. Münasebetiyle Cumhurbaşkanı Erdoğan'a bir Para Konseyi uygulamasını tavsiye ediyor olsaydım, “bunu Bulgaristan'da yaptım. Bunu Bosna'da yaptım. Bunu Estonya'da yaptım. Bunu Litvanya'da yaptım” diyebilirim. Dün neler olduğunu tam olarak gösterebilirim. Yani kitaptaki bu kısım hakikaten, bununla ilgili ve büsbütün dokümanlı. Böylelikle beşerler nasıl çalıştığını görebilirler.

Türkiye’ye kaç kez geldiniz?



İstanbul'da çok arkadaşımız var. Yılda yaklaşık 2 defa gelirdik, bazen 3 defa. Lakin Suriye'de iç savaş başladığında, çok karmaşık ve tehlikeli hale geldi. Biz de durduk. Yani Suriye iç savaşından beri Türkiye'ye gelmedik. Yeni İstanbul Havaalanı’nda hiç bulunmadım.

Atatürk’ün kelamlarını sık sık Twitter hesabınızda paylaşıyorsunuz. Size nazaran Atatürk kimdir?



Atatürk... Onunla ilgili kıymetli olan çok şey var. Temel olan, Türkiye'yi 20. yüzyılda karanlık çağlardan çıkarmasıdır. Yani, ana şey bu. Bir de bununla kontaklı şeyler var. Türkiye'yi harekete geçirdi. Türkiye Atatürk'le güç kazandı. Bugün bile o çağdaşlığın simgesi. Dünyanın her yerinde Atatürk'ün kim olduğunu biliyorlar. Detayları bilmeseler bile onun bir çağdaşlaştırıcı olduğunu biliyorlar. Onun dünyada nitekim fark yaratan dünya başkanlarından biri olduğunu söyleyebilirim.

‘Atatürk mükemmeldi’ demiyorum. Kimse harika değil. Ancak onun sahiden fark yaratan dünya başkanlarından biri olduğuna kuşku yok diyorum. Ve dünyadaki herkes, eğitimli beşerler Atatürk'ün kim olduğunu biliyor.