Burhân-ı Tatbîk

Allahü teâlâ, kadîm, ezelî ve ebedî olmasaydı, hâdis (sonradan yaratılma) olsaydı, O'nu yaratan bir yaratıcı bulunurdu Bu yaratıcı kadîm (bir başlangıcı yok) ise, Allah O'dur Hâdis (bir başlangıcı var) ise, O'nu yaratan biri lâzım olur Böylece, kadîm olmayan yaratıcılar zinciri mevcut olur Bu zincire teselsül denir Teselsül ise, muhâldir (imkânsızdır), olacak şey değildir Teselsülün muhâl olduğu Burhânı tatbîk ile isbât olunur Bir şeyin sonsuz yaratıcılarını, birinciden başlayarak, sonsuz şekilde, yan yana dizelim İkinci yaratıcıdan başlayarak, ikinci bir sıra daha düşünelim Sonsuza giden ikinci sıra, birinci sıradan bir noksan olduğu için, kısadır Kısa olana sonsuz denilemez İkinci sıra sonsuz olamadığı için, bundan bir fazla olan birinci sıra da sonsuz olamaz Yâni, bir ucu sonsuza giden yarım doğru düşünülebilir Fakat böyle bir şey mevcut olamaz Teselsül olamaz Sonsuz sayıda yaratıcılar olamaz Sonsuz var olan bir yaratıcı olur Bu tek yaratıcı ezelîdir, ebedîdir, sonsuz olarak vardır Varlığı kendindendir, başkasından değildir Âkıl ve bâliğ olan kimse, Allahü teâlânın sonsuz var olduğunu ve başka her şeyin yoktan var edildiklerini işittikten sonra, aklını kullanmayıp, düşünmeyip, buna inanmazsa veya aklını kullanıp, düşünüp de bunu aklı kabûl etmez, fenne uygun değildir diyerek red ederse îmânsız demektir (Ahmed Âsım)