Burnunuza Gelen Kötü Kokular, Hafızanızı Güçlendiriyor

Birçok endişe hikayesinde kokuların tasviri kıymetli bir mahal fiyat. Bed kokular olmazsa, hikayenin atmosferinin eksik kalacağına inanılır. 

Yapılan bir çalışma, bed kokularla ilişkilendirilen anıların daha kalıcı olduğunu ortaya çıkardı. Yapılan açıklamada, beğenilmeyen kokuların hem yetişkinlerde hem de gençlerde anıları güçlendiren tesirleri olduğu belirtildi. Araştırmacılara nazaran bu sonuçlar, yeterli ve beğenilmeyen deneyimleri nasıl öğrenip hatırladığımızı anlamada yardımcı olacak. 

Learning and Memory’de yayımlanan makalenin muharrirleri Catherine Hartley ve Alexandra Cohen oldu. Cohen, çalışmalarının değişik yaş öbeklerini kapsadığını ve gelecekte kokular kullanılarak duygusal öğrenme ve hafıza süreci çalışmaları yapılabileceğini söyledi. 


Bilim beşerlerine nazaran olumsuz tecrübelerimiz, hafızamızda benzeri halde işleniyor. Örneğin bir köpek sizi ısırırsa, o köpekle ilgili umumî bir kanıya ulaşırsınız ve bu kanıyı bütün köpeklerle olumsuz tarafta eşleştirebilirsiniz. Dahası, ısırılmanın yarattığı travmaya ek olarak bu hadisesi köpeklerle olan öbür etkileşimlerinizden daha güçlü halde hatırlarsınız. 

Hartley, genelleme yapmanın ve makûs anının kalıcı olmasının anksiyete bozukluklarının özünü oluşturduğunu, bu durumun da çoklukla yetişme çağında ortaya çıktığını söylüyor. 

Bu etkiyi ölçmek için çalışma yapan araştırmacılar, sıradanda orta şiddetli elektrik şokları vererek çalışacaklardı. Iştirakçilerin yaşları 13 ila 25 yaşları arasında değiştiği için bunun konumuna gayrı bir alternatif arayan ekip, beğenilmeyen kokuları kullandıkları bir deney tasarladı. Deney bir çeşit Pavlov koşullanması içeriyordu. 

Iştirakçiler, bu araştırmada iki kategoride fotoğraflara baktılar. Bunlardan birisi objeler (sandalye gibi) gayrısı de sahneler (karlı dağ gibi) oldu. Bunu yaparken de bir olfaktometreli maske taktılar. (Olfaktometreler, koku hassasiyetini ölçmeye yarayan cihazlardır.)


Kimseler bir kategorideki görsellere bakarken bazen maskeden beğenilmeyen kokular da verildi. Başka kategorideki görseller görüntülenirken berrak hava kullanıldı. Böylelikle araştırmacılar hafıza ile makûs koku arasındaki bağlantıyı inceleyebildi. 

Öncelikli olarak şahısları rahatsız eden kokuları tespit eden araştırmacılar, daha sonra manzaraları gösterdi. Sonraki gün de iştirakçilere hangi imajları hatırladıklarını sordu. Yapılan çalışma sonucunda bireylerin ya berbat kokuyla ya da zahir bir kokuyla eşleştirdikleri imgeleri daha güzel hatırladıkları ortaya çıktı. Dahası, iştirakçiler umum olarak imgeye bakarken beğenilmeyen koku duyup duymadıklarını da hatırladılar. Bilirkişiler bu durumu, varsayım edilemezlik ve sürpriz olgusunun hafızayı güçlendirmesine dayandırıyor.