Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
bursa halk müziği oyunları,bursa bölgesel oyunları,bursa bölgesel halk oyunları,bursa yöresi halk oyunları,bursa'da oynanan halk oyunları
BURSA HALK MÜZIĞI OYUNLARI VE FOLKLOR
Yöre geleneksel oyunlar yönünden canlı ve ritmik bir karakteri bünyesinde taşır Oyunlar çoğunlukla ekipler halinde icra edilir Ancak Osmanlı savaş oyunlarından kaldığı tanıdık Kılıç Kalkan oyunu adamakıllı Bursa ile özdeşleşmiştir Bunun yanı sıra Uludağ yöresi Türkmen oyunları olan Güvende, Sekme, Çiftetelli, Düz Oyun, Büyük Oyun ilgi çekicidir Tüm oyunlar değişik çalgılar eşliğinde oynanır
KILIÇ KALKAN OYUNU
Kılıç kalkan oyunu yada Kılıç kalkan savaş oyunu tanıdık tek müziksiz halk oyunu olarak tanınmaktadırAraştırmalara göre Orhangazi döneminde kurulan talimli ordunun o zamanki yöntemlere tarafından yaptıkları savaş antremanları sonradan oyun halini almıştır Orhangazi Bursa yı aldığında savaşçıları kente Kılıç kalkan gösterisi yaparak girmiştir
Altı kayda değer figürü olan oyunun her figürünün bir fonksiyonu vardır
Peşrev:Askerlik görevine çağrılışları ve bu çağrıya uyanların askere uğurlanışı sergilenir
Yemin Töreni:Acemi Eğitimi bitirmiş erlerin günümüzde olduğu gibi yemin etmesi gerekirBurada askerlik görevini kabul ettiğine ve yerine getirmek istediğini namusu ve şerefi üstüne ant içilir ,ant kılıçlar üstüne edilir
Eğitim:Askerlerin savaşa hazırlanması için askerlik öğrenimine götürülerek savaş uygulamasının öğretilmesine denirSavaşa hazırlanış ve savaş sahneleridirOyundaki figürler ,Kılıç bileme, Tabanca bilgisi ve bakımı cenge girişme , vuruşma becerisinin uygulanması , hasmı siklet ve tanıma yeteneğinin kullanılması sergilenir
Cenk ve Sulh Sözleşmesi:İki muhalif cenk için dizilirler savaşa tutuşurlar Oyunda varolan ritim bu savaş oyunu sırasında kaybolur yerini gürültü alırCenkten sonra savaş bırakışmasına gidiliriki taraf savaşı durdururOyunda bu üç bölüm için ayrı deyimler kullanılırHelalleşme, cenkten önceki durumlar için Muhabere, savaş kısmı için ve yine benzer birim için mubareze,mütarekede savaş bırakışması için kullanılmaktadır
Uzlaşma Devresi:Savaşın bırakılması için taraflar arasında görüşme yapılması gerekirCengaverin giderken kurnaz olması yalancı sözlere, pusuya düşmemesi gerekirCengaverin silahını isteyen bir kişinin sözüne uyup silah başkalaştırmak nedeniyle kılıcını savurup atması üstüne diğer tarafın kendisine saldırdığı bir uygunluk ile işlenmiştirBu bölüme oyun içinde silah değişim adı verilmiş ve sindirme sözcüğü de bu birim için kullanılmıştır
Ara Savaşı:Cengaverler birbirlerinin yardımına koşarlar iki taraftakilerin kendi arkadaşlarına katılması ile ara savaş başlar Bu savaş esnasında da ritim yokturToplu savaş bırakışması açıklanır ve savaş dönüşü sevinç yaşanır
ULUDAĞ TÜRKMEN OYUNU
Bursa yöresine özgü oyunlarda el kol bağlantıları yoktur elde çoğunlukla zil ya da kaşık gibi ritm aletleri bulunur
Bu oyunlar güvende, Sekme (yüksek hava), düz oyun, büyük oyun(hain hava) ve Cezayir olarak oynanmaktadır
Güvende:Bu oyunun dans ve ezgi yönünden birden fazla çeşidi vardırbunlar Erkek Çocuk adın İsmail,Yöntem usul, ve kıyıdantürküleridirRitimler canlı olduğu için oyunlarda hareketlidirEzgiler iki bölümdür birinci birim antre ikinci birim oyun bölümüdür
Sekme (Yüksek hava):Bu oyun 98 ölçülü aksak tartımlıdırİki yada daha fazla oyuncu ile oynanırEzgileri üç bölümden oluşurBirinci bölüm giriş , ikinci birim ezginin sözlü bölümü sonra oyunun üçüncü ve son bölümüne geçilir Oyun ritim bakımından aynı hızla devam eder,canlı ve coşkulu bir oyundur
Düz Oyun:Erkeklerin oynadığı 24 ve 44 ölçülü , ezgisi çifte telliyi andıran sözsüz oyunlar ile kadınlar kadar oynanan45 zamanlı 98 aksak tartımlı oyunlardırBu tür oyunlara rahat oyunda denir fakat kadınların oynadığı Menevşesi Tutam Tutam(Menekşeli gelin) Bursanın ufak tefek taşları, Dereler doldu taşınan Yolunda çiçek türküler eşliğinde oynanır
Cezayir:Cezayir uzun yıllar Osmanlı İmparatorluğunun himayesinde kalmıştırCezayir'in 1892 yılında Fransızların işgali esnasında Müslümanların katledilmesi üzerine yakılmış bir ağıt olduğu düşünülmektedirUzun ve kırık hava olarak çalınmaktadır
Ritmi ağır ve aksaktır,derhal her kınada geline oynatılmaktadırKöylere gelin almaya giderken davul zurnayla çalınırkadınlar kendi arasında kaşık ve bakır çalarak da Cezayir oyununu oynarlar
BURSA RUMELİ OYUNLARI
Rumeli oyunları Balkan Ülkelerinden ve Rumeli den gelen insanların oynadıkları oyunlardır
Paydos Oyunuüğünlerde yeni evli çiftin oynadıkları birincil oyundurBu oyunda gençlerin bekarlığa son vermesi ifade edilmektedir
Çiftlik Sahibi Köçekçe Oyunu:Toprağın ekiminden hasadına kadar geçen zaman esnasındaki işlevlerin ritmik olarak açıklama edilmesidirEkme, çapa ,kırma ,biçme, hasat anlatılır Oyun esnasında sakin figür ekinin olgunlaşması için geçen süreyi açıklama eder
Karadağ Oyunu:Karşılama türü bir oyundur Karadağ da olan kanlı savaşlardan sonra zaferi simgeleyen ve hasattan dönen delikanlıların genç kızlar tarafından karşılanmasını ifade eder
HACİVAT VE KARAGÖZ
Bursa akla geldiğinde Hacivat ve Karagöze değinilmeden geçilmezBursada seyirlik oyunlardan Köy seyirlik oyunu ve Karagöz Hacivat gösterileri yaygın olarak düzenlenmektedir Gölge oyunlarının ülkemizdeki temsilcisi olan Karagöz ile Hacivat tiplemelerinin Bursa da yaşadığı ve Ulucami inşaatında çalıştıkları ile ilgili değişik anlatılar bulunmaktadır
Bu anlatıya kadar Karagözle Hacivat demirci ve duvarcı ustası iken Ulucami inşaatında çalışıyorlarmış Çalışırken aralıksız konuşmaları ve birşeyler anlatarak diğer işçileri meşgul etmeleri yüzünden cami inşaatında aksamalar olmaya başlamış Orhangazi bu durumu haber alınca Karagözü yakalatarak idam ettirmiş Hacivatınsa kaçarak canını kurtardığı anlatılmaktadır Karagözün öldürülmesi keza halın keza de işçilerin moralini bozunca Orhangazi de bu duruma fazla üzülmüşŞeyh küşteri Padişahın üzüntüsünü onarmak için Karagözle Hacivatın resimlerini yada deriden üretilmiş tasvirlerini perdenin gerisinde oynatarak Karagözle Hacivatın konuşmalarını perdede canlandırmıştır O günden daha sonra Karagözle Hacivatın Konuşmaları ve deriden üretilmiş tasvirleri bir perdede oynatılarak insanların izlenimine sunulmuştur Günümüzde Bursada Karagöz ve Hacivat geleneği sürdürülmektedir Karagöz ile Hacivatın abide mezarları aleyhinde etkinlik yürüten Karagöz evinde keza bu gelenek yaşatılmakta hem de bir sonraki kuşaklara aktarılması için genç gerçek dışı ustaları yetiştirilmektedir
DEVE OYUNU
Deve Oyunu Bursa'nın dağ köylerinde Kurban bayramının üçüncü günü yapılmaktadır Deve yapan gençler deve ile birlikte her evin önünde oynayarak omuzlarındaki çuvala gıda isterler Kurban kesen cümbür cemaat oyunculara bilhassa et verirler Oyun hava karadıktan sonra oynanılır
Oyunun oynanmaya başlandığını anlatmak için davullar çalınmaya başlar, davulun sesinden köylüler oyunun başlatmak üzere olduğunu anlarlar Oyunun oynanacağı alan aydınlatılmak için büyük meşaleler yakılır Deve oyununu yalnızca bekar erkekler oynayabiliyor
Deve oyununda çeteler (efe ),Kızlar , Deve başkanı (kızların babası )Damat bulunmaktadır Çetelerden bir birey arap olur Oyunda iki birey omuzlarına meren alırlar Devenin sırt kısmını küfe ile yaparlar keçi kılından üretilmiş çulu da üzerine örterler Devenin başı ölmüş bir hayvana ait olan kafatasından yapılır Devenin boynuna çan takılır bir kişi deve başkanı olur deveyi çeker bu birey bununla beraber kızlarında babasıdır56 birey çete olur ,çete olan şahısların başlarında sarık sırtlarında yastık bağlanır koyun veya keçi derisi sırtlarına sarılır Çete giyimine efe giyimi de denir Çete olan kişilere boyalarla ya da yosunla bıyık yapılır Çeteler deveyle beraber gezerler kimse deveye yaklaştırılmaz Kızları oyuncular dıştan kaçıran olursa çeteler (kızların abileri ) onları bulup getirirler Deve oyununu içinde birde kız satma yapılır Kızların babası oyuncular açık havada birini damat olarak çağırır kızlarından da birini çağırır Kızla erkek çocuk kabul ederse birlikte oyun oynarlar fakat kızın abileri damadı sopayla kovalarlar Çeteler müzik eşliğinde oyunlar Köroğlu oyunu oynarlar Seyircilerden birini seçen çete ellerindeki oyuncak bıçaklarla seçtikleri kişiyi kesiyormuş gibi yaparlar kurban kesimi sırasında yapılan işlemler canlandırılır
Oyunda kızları oynayan erkekler şalvar ve üç etek giyerek başlarına yazma takarlar Arap olan birey yüzüne siyah boya sürerek gülünç hareketler yapar ve herkesi güldürmeye çalışır bu vesileyle yörede oynana insanlar oyunlarında örnekler sunar Deve oyunu günümüzde de oynanmaktadır *
BURSA HALK MÜZIĞI OYUNLARI VE FOLKLOR
Yöre geleneksel oyunlar yönünden canlı ve ritmik bir karakteri bünyesinde taşır Oyunlar çoğunlukla ekipler halinde icra edilir Ancak Osmanlı savaş oyunlarından kaldığı tanıdık Kılıç Kalkan oyunu adamakıllı Bursa ile özdeşleşmiştir Bunun yanı sıra Uludağ yöresi Türkmen oyunları olan Güvende, Sekme, Çiftetelli, Düz Oyun, Büyük Oyun ilgi çekicidir Tüm oyunlar değişik çalgılar eşliğinde oynanır
KILIÇ KALKAN OYUNU
Kılıç kalkan oyunu yada Kılıç kalkan savaş oyunu tanıdık tek müziksiz halk oyunu olarak tanınmaktadırAraştırmalara göre Orhangazi döneminde kurulan talimli ordunun o zamanki yöntemlere tarafından yaptıkları savaş antremanları sonradan oyun halini almıştır Orhangazi Bursa yı aldığında savaşçıları kente Kılıç kalkan gösterisi yaparak girmiştir
Altı kayda değer figürü olan oyunun her figürünün bir fonksiyonu vardır
Peşrev:Askerlik görevine çağrılışları ve bu çağrıya uyanların askere uğurlanışı sergilenir
Yemin Töreni:Acemi Eğitimi bitirmiş erlerin günümüzde olduğu gibi yemin etmesi gerekirBurada askerlik görevini kabul ettiğine ve yerine getirmek istediğini namusu ve şerefi üstüne ant içilir ,ant kılıçlar üstüne edilir
Eğitim:Askerlerin savaşa hazırlanması için askerlik öğrenimine götürülerek savaş uygulamasının öğretilmesine denirSavaşa hazırlanış ve savaş sahneleridirOyundaki figürler ,Kılıç bileme, Tabanca bilgisi ve bakımı cenge girişme , vuruşma becerisinin uygulanması , hasmı siklet ve tanıma yeteneğinin kullanılması sergilenir
Cenk ve Sulh Sözleşmesi:İki muhalif cenk için dizilirler savaşa tutuşurlar Oyunda varolan ritim bu savaş oyunu sırasında kaybolur yerini gürültü alırCenkten sonra savaş bırakışmasına gidiliriki taraf savaşı durdururOyunda bu üç bölüm için ayrı deyimler kullanılırHelalleşme, cenkten önceki durumlar için Muhabere, savaş kısmı için ve yine benzer birim için mubareze,mütarekede savaş bırakışması için kullanılmaktadır
Uzlaşma Devresi:Savaşın bırakılması için taraflar arasında görüşme yapılması gerekirCengaverin giderken kurnaz olması yalancı sözlere, pusuya düşmemesi gerekirCengaverin silahını isteyen bir kişinin sözüne uyup silah başkalaştırmak nedeniyle kılıcını savurup atması üstüne diğer tarafın kendisine saldırdığı bir uygunluk ile işlenmiştirBu bölüme oyun içinde silah değişim adı verilmiş ve sindirme sözcüğü de bu birim için kullanılmıştır
Ara Savaşı:Cengaverler birbirlerinin yardımına koşarlar iki taraftakilerin kendi arkadaşlarına katılması ile ara savaş başlar Bu savaş esnasında da ritim yokturToplu savaş bırakışması açıklanır ve savaş dönüşü sevinç yaşanır
ULUDAĞ TÜRKMEN OYUNU
Bursa yöresine özgü oyunlarda el kol bağlantıları yoktur elde çoğunlukla zil ya da kaşık gibi ritm aletleri bulunur
Bu oyunlar güvende, Sekme (yüksek hava), düz oyun, büyük oyun(hain hava) ve Cezayir olarak oynanmaktadır
Güvende:Bu oyunun dans ve ezgi yönünden birden fazla çeşidi vardırbunlar Erkek Çocuk adın İsmail,Yöntem usul, ve kıyıdantürküleridirRitimler canlı olduğu için oyunlarda hareketlidirEzgiler iki bölümdür birinci birim antre ikinci birim oyun bölümüdür
Sekme (Yüksek hava):Bu oyun 98 ölçülü aksak tartımlıdırİki yada daha fazla oyuncu ile oynanırEzgileri üç bölümden oluşurBirinci bölüm giriş , ikinci birim ezginin sözlü bölümü sonra oyunun üçüncü ve son bölümüne geçilir Oyun ritim bakımından aynı hızla devam eder,canlı ve coşkulu bir oyundur
Düz Oyun:Erkeklerin oynadığı 24 ve 44 ölçülü , ezgisi çifte telliyi andıran sözsüz oyunlar ile kadınlar kadar oynanan45 zamanlı 98 aksak tartımlı oyunlardırBu tür oyunlara rahat oyunda denir fakat kadınların oynadığı Menevşesi Tutam Tutam(Menekşeli gelin) Bursanın ufak tefek taşları, Dereler doldu taşınan Yolunda çiçek türküler eşliğinde oynanır
Cezayir:Cezayir uzun yıllar Osmanlı İmparatorluğunun himayesinde kalmıştırCezayir'in 1892 yılında Fransızların işgali esnasında Müslümanların katledilmesi üzerine yakılmış bir ağıt olduğu düşünülmektedirUzun ve kırık hava olarak çalınmaktadır
Ritmi ağır ve aksaktır,derhal her kınada geline oynatılmaktadırKöylere gelin almaya giderken davul zurnayla çalınırkadınlar kendi arasında kaşık ve bakır çalarak da Cezayir oyununu oynarlar
BURSA RUMELİ OYUNLARI
Rumeli oyunları Balkan Ülkelerinden ve Rumeli den gelen insanların oynadıkları oyunlardır
Paydos Oyunuüğünlerde yeni evli çiftin oynadıkları birincil oyundurBu oyunda gençlerin bekarlığa son vermesi ifade edilmektedir
Çiftlik Sahibi Köçekçe Oyunu:Toprağın ekiminden hasadına kadar geçen zaman esnasındaki işlevlerin ritmik olarak açıklama edilmesidirEkme, çapa ,kırma ,biçme, hasat anlatılır Oyun esnasında sakin figür ekinin olgunlaşması için geçen süreyi açıklama eder
Karadağ Oyunu:Karşılama türü bir oyundur Karadağ da olan kanlı savaşlardan sonra zaferi simgeleyen ve hasattan dönen delikanlıların genç kızlar tarafından karşılanmasını ifade eder
HACİVAT VE KARAGÖZ
Bursa akla geldiğinde Hacivat ve Karagöze değinilmeden geçilmezBursada seyirlik oyunlardan Köy seyirlik oyunu ve Karagöz Hacivat gösterileri yaygın olarak düzenlenmektedir Gölge oyunlarının ülkemizdeki temsilcisi olan Karagöz ile Hacivat tiplemelerinin Bursa da yaşadığı ve Ulucami inşaatında çalıştıkları ile ilgili değişik anlatılar bulunmaktadır
Bu anlatıya kadar Karagözle Hacivat demirci ve duvarcı ustası iken Ulucami inşaatında çalışıyorlarmış Çalışırken aralıksız konuşmaları ve birşeyler anlatarak diğer işçileri meşgul etmeleri yüzünden cami inşaatında aksamalar olmaya başlamış Orhangazi bu durumu haber alınca Karagözü yakalatarak idam ettirmiş Hacivatınsa kaçarak canını kurtardığı anlatılmaktadır Karagözün öldürülmesi keza halın keza de işçilerin moralini bozunca Orhangazi de bu duruma fazla üzülmüşŞeyh küşteri Padişahın üzüntüsünü onarmak için Karagözle Hacivatın resimlerini yada deriden üretilmiş tasvirlerini perdenin gerisinde oynatarak Karagözle Hacivatın konuşmalarını perdede canlandırmıştır O günden daha sonra Karagözle Hacivatın Konuşmaları ve deriden üretilmiş tasvirleri bir perdede oynatılarak insanların izlenimine sunulmuştur Günümüzde Bursada Karagöz ve Hacivat geleneği sürdürülmektedir Karagöz ile Hacivatın abide mezarları aleyhinde etkinlik yürüten Karagöz evinde keza bu gelenek yaşatılmakta hem de bir sonraki kuşaklara aktarılması için genç gerçek dışı ustaları yetiştirilmektedir
DEVE OYUNU
Deve Oyunu Bursa'nın dağ köylerinde Kurban bayramının üçüncü günü yapılmaktadır Deve yapan gençler deve ile birlikte her evin önünde oynayarak omuzlarındaki çuvala gıda isterler Kurban kesen cümbür cemaat oyunculara bilhassa et verirler Oyun hava karadıktan sonra oynanılır
Oyunun oynanmaya başlandığını anlatmak için davullar çalınmaya başlar, davulun sesinden köylüler oyunun başlatmak üzere olduğunu anlarlar Oyunun oynanacağı alan aydınlatılmak için büyük meşaleler yakılır Deve oyununu yalnızca bekar erkekler oynayabiliyor
Deve oyununda çeteler (efe ),Kızlar , Deve başkanı (kızların babası )Damat bulunmaktadır Çetelerden bir birey arap olur Oyunda iki birey omuzlarına meren alırlar Devenin sırt kısmını küfe ile yaparlar keçi kılından üretilmiş çulu da üzerine örterler Devenin başı ölmüş bir hayvana ait olan kafatasından yapılır Devenin boynuna çan takılır bir kişi deve başkanı olur deveyi çeker bu birey bununla beraber kızlarında babasıdır56 birey çete olur ,çete olan şahısların başlarında sarık sırtlarında yastık bağlanır koyun veya keçi derisi sırtlarına sarılır Çete giyimine efe giyimi de denir Çete olan kişilere boyalarla ya da yosunla bıyık yapılır Çeteler deveyle beraber gezerler kimse deveye yaklaştırılmaz Kızları oyuncular dıştan kaçıran olursa çeteler (kızların abileri ) onları bulup getirirler Deve oyununu içinde birde kız satma yapılır Kızların babası oyuncular açık havada birini damat olarak çağırır kızlarından da birini çağırır Kızla erkek çocuk kabul ederse birlikte oyun oynarlar fakat kızın abileri damadı sopayla kovalarlar Çeteler müzik eşliğinde oyunlar Köroğlu oyunu oynarlar Seyircilerden birini seçen çete ellerindeki oyuncak bıçaklarla seçtikleri kişiyi kesiyormuş gibi yaparlar kurban kesimi sırasında yapılan işlemler canlandırılır
Oyunda kızları oynayan erkekler şalvar ve üç etek giyerek başlarına yazma takarlar Arap olan birey yüzüne siyah boya sürerek gülünç hareketler yapar ve herkesi güldürmeye çalışır bu vesileyle yörede oynana insanlar oyunlarında örnekler sunar Deve oyunu günümüzde de oynanmaktadır *
