Bütçedeki yeni virüs 'garanti' havalimanları: Yük milletin sırtında

Osmangazi ve Yavuz Sultan Selim köprüleri ile Avrasya Tüneli‘nde, geçiş garantisi nedeniyle Nisan ayında vatandaşın cebinden, 2 milyar 964 milyon lira daha çıkacak.

Bütçedeki dördüncü virüs ise havalimanları. İşletmesi özel şirketlere verilen havalimanlarında, corona virüsü salgınının yarattığı milyonlarca dolarlık zarar, yolcu/uçak garanti ücretleri nedeniyle tamamen devletin dolayısıyla milletin sırtına yüklenecek.

İstanbul Havalimanı başta olmak üzere, özel şirketler tarafından işletilen Esenboğa, Antalya, Adnan Menderes, Dalaman, Bodrum ve tamamen yolcu trafiğine kapatılan Zafer Havalimanı'na ait dövize endeksli garanti ücretleri Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) tarafından karşılanacak.

OLAĞAN ŞARTLARDA 4 YILDA 1.3 MİLYAR ÖDENDİ



DHMİ; verilen yolcu garantileri nedeniyle özel şirketlere, hiçbir salgın ya da olağanüstü durum yaşanmayan 2018 yılında 65, 2017'de 60, 2016'da 47.4, 2015'te 42 milyon dolar olmak üzere toplam 214.4 milyon dolar (1 milyar 370 milyon lira) ödeme yaptı. 2019 rakamları henüz açıklanmadı.

İGA'DA 12 YIL GARANTİ ALTINDA

Sadece İstanbul Havalimanı'nda 2019 yılı için İGA'yla yapılan sözleşmede öngörülen garanti 233,1 milyon Euro (1 milyar 650 milyon TL)'ydu. İhale şartnamesi gereği, her yıl belli miktarlarda artmak üzere 12 yıl boyunca yolcu servis ücreti garantisi var. 12'nci yıldaki garanti 689 milyon 761 bin 373 Euro (4 milyar 885 milyon lira). İstanbul Havalimanı'nda salgın nedeniyle uçuş sayısı 350'ye kadar indi.

DHMİ GARANTİYİ NASIL KARŞILAYACAK

Garanti bedelini karşılaması gereken kurum Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) de gelirinin çoğunu salgın dolayısıyla kaybetmiş durumda. Türkiye havayolu şirketleri durma noktasına geldi. Yabancılar da gelemeyince boş kalan havalimanlarındaki konma, konaklama, park vb. gelirler neredeyse sıfıra indi.

Planlama aşamasında günlük 2 bin 500 uçak trafiği hedeflenen İstanbul Havalimanı'nda dahi iniş-kalkış sayısı 1100-1200'lerden salgın nedeniyle haftalarca 350-400 seviyesinde seyretti. Son kararlarla neredeyse sıfıra indi. DHMİ'nin bir başka önemli kaynağı üst geçiş hakkı da minimuma indi. Türkiye hava sahasını kullanan yabancı uçakların sayısı 2 bin 500'den 800'e kadar düştü, kazanılan üst geçiş geliri yüzde 70'in üzerinde kaybedildi.



DHMİ'nin, havalimanlarının kira borcunun yüklü faizlerini sildiği, ana para ödemelerini ise iki yıl ötelediği ve bazı havalimanlarında hesaplanan garanti üstü alacaklarının da çeşitli nedenlerle kasasına girmediği Sayıştay raporlarına yansımıştı.

SÖZCÜ'NÜN SORULARINI YANITLAMADILAR

DHMİ ve İstanbul Havalimanı işletmecisi İGA, SÖZCÜ'nün aşağıdaki sorularını yanıtsız bıraktı:

1. Virüs salgını nedeniyle gelinen noktada, DHMİ dışında özel şirketler tarafından işletilen havalimanlarında devletin yolcu/uçak garantisi işlemeye devam edecek mi?
2. Sözleşmenizde, bu tip salgınlar için, mücbir sebep olarak devreye girecek bir uygulama söz konusu mu?
3. Mart ayı son güncel yolcu-uçak trafiği verileri nedir?
4. 2020 yılında havalimanları için verilen garanti miktarı nedir?

Yusuf Demir/Sabah