Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
'Buyuk Hadron carpıştırıcısı' yarın calışıyor
Yuzyılın Deneyi diye tanıttığımız deney yarın başlıyor Yuzyılın deneyi hakkındaki konuyu BURDAN okuyabilirsiniz
Deneya ilgili bilgiler veren Michigan Universitesi’nde okuyan 23 yaşındaki Kate McAlpine rap şarkısını BURDAN dinleyebilirsiniz
Dunyanın en buyuk parcacık hızlandırıcısı Buyuk Hadron Carpıştırıcısı(LHC), 13,7 milyar yıl once meydana geldiği duşunulen Buyuk Patlama’dan hemen sonraki başlangıc şartlarını oluşturarak maddenin sır perdesini aralayabilmek icin yarın faaliyete geciriliyor
imagesbuyukhadroncarpistiricisiyarincalisiyor5ad3971e88fa1
Aralarında Turklerin de bulunduğu 5 binden fazla fizikci ve muhendisin 10
yılı aşkın suredir uzerinde calıştığı proje, son yılların en buyuk bilim projesi
olarak gosteriliyor
Kısaca LHC olarak anılan laboratuvarı inşa eden Avrupa Nukleer Araştırma
Kurumu (CERN) Genel Muduru Robert Aymar, Buyuk Hadron Carpıştırıcısının dunya
goruşumuzu ve kainata bakışımızı değiştirebilecek sonuclar ureteceğinden emin
olduğunubelirtti
LHC, Fransaİsvicre sınırında, Cenevre yakınlarında, yerin 100 metre
altında 27 kilometrelik dairevi bir tunel olarak inşa edildi
Deney başladıktan sonra, tunel cevresinde bulunan 4 buyuk algılayıcıdan
ikisi Atlas ve CMS, Higgs bozonunun izini surecekBu parcacığın diğer bazı
parcacıklara kutle kazandırdığı duşunuluyor Bu deneyde Higgs bozonu tespit
edilemezse teorik fizik alt ust olabilir
CERN Muduru Aymar, Higgs’den başka bilinenlerden cok daha ağır, cok daha
fazla sayıda parcacık bulunacağını duşunuyor ve Biz bu parcacıklara karanlık
madde diyoruzdedi Aymar’a gore, LHC kainatın yuzde 23’unu oluşturan bu
karanlık maddenin ne menem bir şeyolduğunun anlaşılmasını sağlayacak Bilim
adamlarına gore, evrenin yuzde 4’u bildiğimiz maddeden meydana geliyor, kalan
bolum ise karanlık enerjiden ibaret
LHCb adı verilen ucuncu algılayıcı ya da gozlem istasyonu, Buyuk Patlama
anında maddeyle eşit miktarda olduğu duşunulen antimaddenin nereye gittiğini
bulmaya calışacak Alice algılayıcısı da kurşun iyonlarının carpışmasıyla
ilgilenecek ve kainatın ilk mikrosaniyeleri sırasında, daha protonlar oluşmadan
ortaya cıkan kuark ve gluon corbasınıbir lahza icin de olsa yeniden yaratmaya
calışacak Yarın ilkin ilk ışın huzmesi icin 100 milyar protonluk
paketler hızlandırıcıya atılacak Birincisinin tersi istikamette olacak şekilde
ikinci demetin devreye sokulmasıyla carpışma başlayacak
imagesbuyukhadroncarpistiricisiyarincalisiyor5ad3971fe4532
DORT TEMEL SORU
Turkiye’nin de aralarında bulunduğu Avrupa ulkelerinin yanı sıra ABD,
Hindistan, Rusya ve Japonya’nın da iştirak ettiği 3,76 milyar Avro’luk proje,
minik parcacık fiziğinin yıllardır kafa patlattığı dort buyuk soruya cevap
bulmaya calışacak Bu sorular şunlar: Higgs bozonunu bulmak, supersimetrinin
sırrını ortaya cıkarmak, madde ve antimaddeyi anlamak ve Buyuk Patlamadan hemen
sonra saniyenin binde birindeki surede ortaya cıkan şartları yeniden yaratmak
Higgs bozonu: İstikrarsız karaktere sahip parcacığa, adeta ilahi
parcacıkgozuyle bakılıyor, zira bircok araştırmacı bu parcacığı teorik olarak
inceledi, ama şimdiye kadar hic kimse onu goremedi Bozon, onu 1964 yılında
tumdengelim(deduksiyon) yontemiyle ortaya cıkaran İngiliz fizikcisi Peter
Higgs’in adını taşıyor Bozonun varlığını deneyle kanıtlamak, parcacık fiziğinde
bilinenleri ozetleyen standart modelineksik halkasını bulmak anlamına
gelecek
imagesbuyukhadroncarpistiricisiyarincalisiyor5ad39721412f7
Higgs bozonu, kutlenin nasıl kazanıldığının anlaşılmasını sağlayacak
Bazı parcacıkların nicin kutleden mahrum olduğu da boylelikle anlaşılabilecek
Supersimetre: Bu kavram, son yılların en esrarengiz keşiflerinden
biriyle ilgili Şoyle ki, gorunen madde evrenin sadece yuzde 4’unu oluşturuyor
Kainatın yuzde 23’u karanlık madde, kalan yuzde 73’u de karanlık enerjiden
teşekkul ediyor Bu konunun aydınlatılması; karanlık maddenin, notralinoadı
verilen supersimetrik parcacıklardan oluştuğunu gosterebilecek
Madde ve antimaddenin esrarı: Enerji maddeye donuşurken, bir parcacık ve
zıt kutuplu elektrik yukune sahip bir yansıması, bir başka deyişle antiparcacığı
oluşuyor Parcacık ve antiparcacık bir araya gelecek olursa birbirlerini yok
ediyor ve enerji ortaya cıkıyor Mantık, madde ve antimaddenin evrende eşit
miktarda bulunması gerektiğini soylese de, antimadde nadir bulunuyor
Buyuk Patlamadan sonra saniyenin binde birindeki şartları yeniden
oluşturmak: O sırada madde, kuark ve gluonlardan oluşan bir ceşit yoğun ve sıcak
corbaolarak ortaya cıktı Corba soğuyup yoğunlaşırken, kuarklar; protonlar,
notronlar ve diğer kompozit parcacıkları oluşturdu LHC, ağır iyonları
birbirleriyle carpıştırarak bir anlık da olsa, Guneş cekirdeğindekinden 100 bin
kat daha yuksek sıcaklık elde etmeye calışacak Bu carpışmalar sırasında kuarklar
ortaya cıkacak Araştırmacılar, serbest kalan kuarkların maddeyi oluşturmak icin
ne şekilde ve nasıl birleştiklerini gozlemleyebilecek
SONSUZ KUCUK VE SONSUZ BUYUK
LHC carpıştırıcısı hadronailesinden hidrojen protonlarını, ışık
hızının yuzde 99,999’uyla 27 kilometrelik tunele fırlatacak
Yerin 100 metre altında saniyede 1 milyar proton carpışması meydana
gelirken, yer ustundeki 3 bin bilgisayar saniyede 100 kadar carpışmayı analiz
edecek Toplanacak veriler, değişik ulkelerde CERN’le bağlantılı araştırma
merkezlerine anında iletilecek
Tunel dunyanın en soğuk buzdolabıolacak, zira super iletken
mıknatısları eksi 271,3 dereceye kadar soğutuldu Eksi 273,15 mutlak sıfır kabul
ediliyor
Tunel boyunca sıralanan dort carpıştırıcı devasa boyutlarda En
buyukleri Atlas, 25 metre capında, 46 metre boyunda bir silindir Ağırlığı 7 bin
ton kadar 3 bin kilometreyi bulan kablolarla sarmalanmış halde Silindirin
yerleştirilebilmesi icin, 300 bin ton taş ve toprak kazıldı, 50 bin ton beton
dokuldu Atlas, bir yıl icinde, dunyanın en buyuk kutuphanesi olan Kongre
Kutuphanesindeki 3 milyar kitaptakinden 160 kat fazla veri toplayacak
Proton huzmesi, 10 saatte tunel icinde 10 milyar kilometre kadar yol
almış olacak ki, bu, Yer’den Neptun’e gidiş geliş mesafesine eşit Tam yoğunluğa
erdiğinde, her proton huzmesi, saatte 1600 kilometre hız yapabilen bir otomobil
icin gerekli enerjiyi uretir hal gelecek
Carpışmalar 14 tera elektron voltenerji ortaya cıkaracak Bu, cok
yoğun enerji demek Bu sayede bir an icin de olsa, Guneş’tekinden 100 bin kat
fazla sıcaklıklar elde edilebilecek
Yuzyılın Deneyi diye tanıttığımız deney yarın başlıyor Yuzyılın deneyi hakkındaki konuyu BURDAN okuyabilirsiniz
Deneya ilgili bilgiler veren Michigan Universitesi’nde okuyan 23 yaşındaki Kate McAlpine rap şarkısını BURDAN dinleyebilirsiniz
Dunyanın en buyuk parcacık hızlandırıcısı Buyuk Hadron Carpıştırıcısı(LHC), 13,7 milyar yıl once meydana geldiği duşunulen Buyuk Patlama’dan hemen sonraki başlangıc şartlarını oluşturarak maddenin sır perdesini aralayabilmek icin yarın faaliyete geciriliyor
imagesbuyukhadroncarpistiricisiyarincalisiyor5ad3971e88fa1
Aralarında Turklerin de bulunduğu 5 binden fazla fizikci ve muhendisin 10
yılı aşkın suredir uzerinde calıştığı proje, son yılların en buyuk bilim projesi
olarak gosteriliyor
Kısaca LHC olarak anılan laboratuvarı inşa eden Avrupa Nukleer Araştırma
Kurumu (CERN) Genel Muduru Robert Aymar, Buyuk Hadron Carpıştırıcısının dunya
goruşumuzu ve kainata bakışımızı değiştirebilecek sonuclar ureteceğinden emin
olduğunubelirtti
LHC, Fransaİsvicre sınırında, Cenevre yakınlarında, yerin 100 metre
altında 27 kilometrelik dairevi bir tunel olarak inşa edildi
Deney başladıktan sonra, tunel cevresinde bulunan 4 buyuk algılayıcıdan
ikisi Atlas ve CMS, Higgs bozonunun izini surecekBu parcacığın diğer bazı
parcacıklara kutle kazandırdığı duşunuluyor Bu deneyde Higgs bozonu tespit
edilemezse teorik fizik alt ust olabilir
CERN Muduru Aymar, Higgs’den başka bilinenlerden cok daha ağır, cok daha
fazla sayıda parcacık bulunacağını duşunuyor ve Biz bu parcacıklara karanlık
madde diyoruzdedi Aymar’a gore, LHC kainatın yuzde 23’unu oluşturan bu
karanlık maddenin ne menem bir şeyolduğunun anlaşılmasını sağlayacak Bilim
adamlarına gore, evrenin yuzde 4’u bildiğimiz maddeden meydana geliyor, kalan
bolum ise karanlık enerjiden ibaret
LHCb adı verilen ucuncu algılayıcı ya da gozlem istasyonu, Buyuk Patlama
anında maddeyle eşit miktarda olduğu duşunulen antimaddenin nereye gittiğini
bulmaya calışacak Alice algılayıcısı da kurşun iyonlarının carpışmasıyla
ilgilenecek ve kainatın ilk mikrosaniyeleri sırasında, daha protonlar oluşmadan
ortaya cıkan kuark ve gluon corbasınıbir lahza icin de olsa yeniden yaratmaya
calışacak Yarın ilkin ilk ışın huzmesi icin 100 milyar protonluk
paketler hızlandırıcıya atılacak Birincisinin tersi istikamette olacak şekilde
ikinci demetin devreye sokulmasıyla carpışma başlayacak
imagesbuyukhadroncarpistiricisiyarincalisiyor5ad3971fe4532
DORT TEMEL SORU
Turkiye’nin de aralarında bulunduğu Avrupa ulkelerinin yanı sıra ABD,
Hindistan, Rusya ve Japonya’nın da iştirak ettiği 3,76 milyar Avro’luk proje,
minik parcacık fiziğinin yıllardır kafa patlattığı dort buyuk soruya cevap
bulmaya calışacak Bu sorular şunlar: Higgs bozonunu bulmak, supersimetrinin
sırrını ortaya cıkarmak, madde ve antimaddeyi anlamak ve Buyuk Patlamadan hemen
sonra saniyenin binde birindeki surede ortaya cıkan şartları yeniden yaratmak
Higgs bozonu: İstikrarsız karaktere sahip parcacığa, adeta ilahi
parcacıkgozuyle bakılıyor, zira bircok araştırmacı bu parcacığı teorik olarak
inceledi, ama şimdiye kadar hic kimse onu goremedi Bozon, onu 1964 yılında
tumdengelim(deduksiyon) yontemiyle ortaya cıkaran İngiliz fizikcisi Peter
Higgs’in adını taşıyor Bozonun varlığını deneyle kanıtlamak, parcacık fiziğinde
bilinenleri ozetleyen standart modelineksik halkasını bulmak anlamına
gelecek
imagesbuyukhadroncarpistiricisiyarincalisiyor5ad39721412f7
Higgs bozonu, kutlenin nasıl kazanıldığının anlaşılmasını sağlayacak
Bazı parcacıkların nicin kutleden mahrum olduğu da boylelikle anlaşılabilecek
Supersimetre: Bu kavram, son yılların en esrarengiz keşiflerinden
biriyle ilgili Şoyle ki, gorunen madde evrenin sadece yuzde 4’unu oluşturuyor
Kainatın yuzde 23’u karanlık madde, kalan yuzde 73’u de karanlık enerjiden
teşekkul ediyor Bu konunun aydınlatılması; karanlık maddenin, notralinoadı
verilen supersimetrik parcacıklardan oluştuğunu gosterebilecek
Madde ve antimaddenin esrarı: Enerji maddeye donuşurken, bir parcacık ve
zıt kutuplu elektrik yukune sahip bir yansıması, bir başka deyişle antiparcacığı
oluşuyor Parcacık ve antiparcacık bir araya gelecek olursa birbirlerini yok
ediyor ve enerji ortaya cıkıyor Mantık, madde ve antimaddenin evrende eşit
miktarda bulunması gerektiğini soylese de, antimadde nadir bulunuyor
Buyuk Patlamadan sonra saniyenin binde birindeki şartları yeniden
oluşturmak: O sırada madde, kuark ve gluonlardan oluşan bir ceşit yoğun ve sıcak
corbaolarak ortaya cıktı Corba soğuyup yoğunlaşırken, kuarklar; protonlar,
notronlar ve diğer kompozit parcacıkları oluşturdu LHC, ağır iyonları
birbirleriyle carpıştırarak bir anlık da olsa, Guneş cekirdeğindekinden 100 bin
kat daha yuksek sıcaklık elde etmeye calışacak Bu carpışmalar sırasında kuarklar
ortaya cıkacak Araştırmacılar, serbest kalan kuarkların maddeyi oluşturmak icin
ne şekilde ve nasıl birleştiklerini gozlemleyebilecek
SONSUZ KUCUK VE SONSUZ BUYUK
LHC carpıştırıcısı hadronailesinden hidrojen protonlarını, ışık
hızının yuzde 99,999’uyla 27 kilometrelik tunele fırlatacak
Yerin 100 metre altında saniyede 1 milyar proton carpışması meydana
gelirken, yer ustundeki 3 bin bilgisayar saniyede 100 kadar carpışmayı analiz
edecek Toplanacak veriler, değişik ulkelerde CERN’le bağlantılı araştırma
merkezlerine anında iletilecek
Tunel dunyanın en soğuk buzdolabıolacak, zira super iletken
mıknatısları eksi 271,3 dereceye kadar soğutuldu Eksi 273,15 mutlak sıfır kabul
ediliyor
Tunel boyunca sıralanan dort carpıştırıcı devasa boyutlarda En
buyukleri Atlas, 25 metre capında, 46 metre boyunda bir silindir Ağırlığı 7 bin
ton kadar 3 bin kilometreyi bulan kablolarla sarmalanmış halde Silindirin
yerleştirilebilmesi icin, 300 bin ton taş ve toprak kazıldı, 50 bin ton beton
dokuldu Atlas, bir yıl icinde, dunyanın en buyuk kutuphanesi olan Kongre
Kutuphanesindeki 3 milyar kitaptakinden 160 kat fazla veri toplayacak
Proton huzmesi, 10 saatte tunel icinde 10 milyar kilometre kadar yol
almış olacak ki, bu, Yer’den Neptun’e gidiş geliş mesafesine eşit Tam yoğunluğa
erdiğinde, her proton huzmesi, saatte 1600 kilometre hız yapabilen bir otomobil
icin gerekli enerjiyi uretir hal gelecek
Carpışmalar 14 tera elektron voltenerji ortaya cıkaracak Bu, cok
yoğun enerji demek Bu sayede bir an icin de olsa, Guneş’tekinden 100 bin kat
fazla sıcaklıklar elde edilebilecek
