Büyük Selçuklu Devletinin yıkılışı özet

Büyük Selçuklu Devletinin yıkılışı özet

Melikşah döneminde Selçuklu Devleti en aydınlık yıllarını yaşamıştır Ancak Melikşah'ın ölümünden sonradan gelişen bazı olaylar devletin gücünü kırar Büyük Selçukluların dağılışını hızlandıran gelişmeleri şöyle sıralayabiliriz:

Haçlı Seferleri:
Türklerin Anadolu'yu fethi ve Bizans'ı korkutma etmesi, Kudüs'ün Müslümanların eline geçmesi gibi sebepler, Hristiyan dünyasını iki taraflı hareket etmeye yöneltmişti Melikşah'ın ölümüyle başlayan taht mücadelelerini fırsat bilen Hristiyanlar, haçlı seferlerini başlattılar (1096) Suriye ve Filistin'in büyük bölümü Haçlıların eline geçti
Bâtınîlik Hareketleri:
Mısır'daki Şiî Fatımîler, Selçuklu Devleti'ni zayıflatmak ve kendi propagandalarını yerine getirmek için adamlar yetiştiriyordu Bu kişiler İslâmiyet'le en ince ayrıntısına kadar zıt düşen inanışlar taşıdıklarından Bâtınî adıyla anılmışlardır Bunlardan biri de Hasan Sabbâh'dır
Cahil kitleler aralarında taraftarını artıran bu birey Hazar'ın güneyinde yer alan Alamut kalesini ele geçirmiş ve burayı üs olarak kullanmıştır (1090) Haşhaş gibi uyuşturucularla kendine bağladığı fedaîler vasıtasıyla, devletin ileri gelenlerine suikastlar tertip etmişlerdir Nitekim Melikşah'ın ünlü veziri Nizamülmülk de bu fedaîler tarafından öldürülmüştür
Melikşah bu kötülük yuvasını devirmek için Türkmen reisi Kızıl Sarıg'ı Alamut'a yollamış, fakat sultanın ölümü üzerine abluka kaldırılmıştır Batınîlik hareketi XIII asır ortalarına değin faaliyetine devam etmiştir
İç Mücadeleler: Selçuklu Devleti'nin dağılmasında başlıca rol oynayan, kendi aralarındaki mücadeleler olmuştur Taht kavgaları, emrindeki beyliklerin bağımsızlığını ilân ederek birbirleriyle çaba etmeleri ve isyanlar ülkenin düzenini bozmuştur
Melikşah'ın ölümü üzerine Selçuklu tahtına oğlu Berkyaruk geçmişti (1092) Lakin Suriye Selçuklu Meliki Tutuş yeğeninin hükümdarlığını kabul etmeyerek, taht üstünde yargı iddia etti Tutuş, Berkyaruk ile yaptığı savaşı kaybetti ve öldü (1095) Bu zafere rağmen Bâtınî ve Haçlı hareketleri karşısında başarılı olamayan Berkyaruk, henüz 25 yaşında iken öldü (1104) Berkyaruk'tan sonradan Selçuklu tahtına kardeşi Mehmet Tapar geçti (11041118) Haçlılar ve Gürcülere karşı bazı başarılar kazanıldıysa da iç mücadeleler birliğin sağlanmasını engelliyordu
Mehmet Tapar'ın ölümünden daha sonra tahta oğlu Mahmut geçmişti Melikşah'ın diğer oğlu Horasan Meliki Sencer kendini sultan ilân etti ve Mahmut'u himayesine aldı (1119) Böylece Sencer büyük sultan olurken, Mahmut Irak Selçuklu Sultanı olarak kalıyordu Selçuklu başkentini Merv'e içeren Sultan Sencer, Büyük Selçuklu Devleti'nin son büyük hükümdarıdır Onun zamanında devlet her tarafta eski gücünü toparlamaya başlamıştır Bu sebeple Sultan Sencer zamanı için ikinci imparatorluk devri adı verilir
Sultan Sencer demin Horasan meliki iken Gaznelileri ve Karahanlıları, 1121'de ise Afganistan'daki Gurlu Devleti'ni kendine bağlamıştır Ayrıca Selçuklu ülkesinin tamamında hâkimiyet kurarak birliği sağlamıştı Fakat 1141 yılında doğudan gelen KaraHıtaylar 'a aleyhinde yaptığı Katavan Savaşı'nda yenilince itibarını kaybetti Maverâünnehir KaraHıtayların eline geçti Ülkede her tarafta otorite boşluğu doğdu Nitekim İran asıllı memurların artı ödenti istemesi üzerine, devletin esas unsuru olan Oğuzlar (Türkmenler) isyan ettiler, daha pozitif toprak istediler Sultan Sencer soydaşı olduğu Oğuzlara esir düştü (1153) Oğuzlar Horasan bölgesini ellerine geçirdiler Sultan Sencer serbest bırakıldı Lakin bir müddet daha sonra öldü Sencer'in ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti sahiden son bulmuştur (1157)Büyük Selçuklu Devleti, Karahanlılar ve Gazneliler ile başlayan Türkİslâm devlet geleneğini sağlam temellere oturtan ilk büyük evren devletidir sonra kurulan Türk devletlerine her açıdan örnek olmuşlardır *