Büyük Türk Devletleri - Anadolu Selçukluları

Anadolu Selçuklu Devleti

Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından 1075'te kuruldu 1071'deki Malazgirt Savaşı'ndan daha sonra Türkler'in yerleşmeye başladığı Anadolu toprakları, 1318'e kadar varlığını sürdüren Anadolu Selçuklu Devleti'nin egemenliğinde bir Türk yurdu haline geldi

Süleyman Şah, babası Kutalmış'ın Alp Arslan ile giriştiği taht mücadelesinde yenilerek öldürülmesi üzerine kardeşleriyle birlikte 1064'te Diyarbakır Urfa yöresine sürülmüştü

Yüksek Dağ Arslan'ın ölümünden sonra meydana çıkan karışıklıklardan yararlanarak Anadolu'nun içlerine girdi ve Konya'yı alarak batıya doğru ilerledi 1075'te İznik'i ele geçirince Anadolu Selçuklu Devleti'ni kurdu; İznik'i de başkent yaptı

Bu Nedenle Bizans'ın hudut komşusu olan Süleyman Şah bir vakit sonradan bu devletin taht kavgalarına karışmaya başladı 1078'de Botaniates'in tahta çıkmasına muavin olduğu için karşılığında Batı Anadolu'yu aldı

Anadolu Selçukluları'nın güçlenmesi Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'ı tedirgin ediyordu 1078'de ordusunu Süleyman Şah'ın üzerine gönderdiyse de Anadolu Selçukluları'nı yenmeyi başaramadı

Anadolu'daki egemenliğini ve gücünü artan bir şekilde artıran Süleyman Şah Bizans'taki taht kavgalarından yararlanarak devletinin sınırlarını genişletti Bizans 1081'de yapılan bir antlaşmayla Maltepe'yi sınır olarak kabul etmiş, bu nedenle Anadolu'yu Süleyman Şah'a bırakmıştı

Bunun üstüne Abbasi halifesi de aynı tarihte Süleyman Şah'ın hükümdarlığını tanıdı sonra Güney ve Güneydoğu Anadolu'ya yönelen I Süleyman Şah 1082'de Adana ve Tarsus kentleriyle birlikte bütün Kilikya'yı ele geçirdi; 1084'te Antakya'yı aldı

Anadolu Selçukluları'nın yayılmasını önlemek isteyen Musul Emiri Müslim, Süleyman Şah'ın üzerine yürüdüğünde yalnızca savaşı yok yaşamını da yitirdi Bu zaferden sonra Süleyman Şah, Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'ın kardeşi ve Suriye meliki olan Tutuş'un topraklarındaki Halep'e yöneldi

Fakat 1086'da Tutuş'un ordusuna yenilerek yaşamını yitirdi Oğulları Kılıç Arslan ile Kulan Arslan da esir düştüler

Süleyman Şah doğu seferine çıkarken yerine Ebu'lKasım'ı bırakmıştı Melikşah, Süleyman Şah'ın ölümünden sonradan Anadolu Selçukluları'nı kontrol altına alabilmek umuduyla Porsuk Bey komutasındaki bir orduyu İznik üzerine yolladı Lakin Bizans ile anlaşan Ebu'lKasım'ın direnmesi karşısında Porsuk Bey'in kuvvetleri geri çekilmek zorunda kaldı

Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'ın ölümünden sonraki karışıklıklardan yararlanarak tutsaklıktan kurtulan Kılıç Arslan 1092'de Anadolu Selçuklu tahtına oturdu I Kılıç Arslan'ın ilk işi Bizanslılar'ı Marmara kıyılarından uzaklaştırmak oldu Ardından Bizans ile anlaşarak, İzmir yöresinde gitgide artarak güçlenen Çaka Bey'i ortadan kaldırdı

Batı sınırlarını böylece güven altına aldıktan sonradan doğuya yöneldi 1096'da Malatya'yı kuşattı, lakin Haçlı ordularının İznik kapılarına dayandığını haber alınca geri döndü Haçlılar karşı yenilgiye uğrayan Kılıç Arslan İç Anadolu'ya çekilmek zorunda kaldı ve Konya'yı başkent yaptı

Bu durumdan yararlanan Bizans İznik'i alınca, iki devlet arasındaki hudut AntalyaEskişehir çizgisine içten geriledi

Kılıç Arslan Haçlılar karşısındaki yenilginin sarsıntılarından kurtulmaya çalışırken, Danişmend Gazi 1100'de Haçlılar'ı ağır bir yenilgiye uğrattı Bunun üzerine ertesi yıl Anadolu'ya ikinci bir Haçlı ordusu gönderildi

Anadolu beyleriyle birleşen I Kılıç Arslan bu defa Haçlı ordusunu bozguna uğrattı Lakin zaferden anında sonradan Türk devletleri arasındaki birlik bozuldu Danişmendliler'in Malatya'yı, I Kılıç Arslan'ın da Elbistan'ı alması üzerine iki devlet arasında savaş başladı

I Kılıç Arslan'ın Danişmendliler'i yenmesiyle Anadolu'da bağımsızlık kesin olarak Anadolu Selçuklularının eline geçti
Doğu illerini ele geçirerek Büyük Selçuklu Devleti ile komşu olan I Kılıç Arslan, bu devletin iç karışıklıklarından yararlanarak Büyük Selçuklu tahtına göz dikti Bu amaçla 1107'de Musul'a girdi ve üzerine gönderilen Büyük Selçuklu ordusuyla Habur Suyu kıyısında karşılaştı

Fakat beklediği yardım güçlerin gelmemesi ve bazı komutanlarının kendisine ihanet etmesi üstüne yenildi Atıyla Habur Suyu'nu geçmeye çalışırken boğulan I Kılıç Arslan'ın genç yaşta ölümüyle Anadolu'da yeni bir bunalım dönemi başladı Sonunda avantaj Danişmendiler'in eline geçti

Bir vakit boş kalan Anadolu Selçuklu tahtına 1110'da I Kılıç Arslan'ın oğlu Şahin Şah oturdu Kardeşi Mesud ile iktidar kavgasıyla geçen altı yıldan daha sonra tahtı Danişmendliler'in desteklediği I Mesud'a bıraktı

I Mesud yitirilen toprakları geri elde etmek için Antalya, Batı Anadolu ve Marmara çevresine sürekli akınlar düzenledi Bir süre Danişmendliler'in gölgesinde kalan bu sultan, Fikret Adanır 1142'de Danişmendli Mehmed Bey'in ölümü üstüne meydana çıkan taht kavgalarından yararlanarak Anadolu'da bitmiş menfaat sağladı

1146'da Konya önlerinde Bizans ordusunu yendi ve Anadolu'ya düzenlenen II Haçlı Seferi'nin kuvvetlerini bozguna uğrattı Bu zaferler Anadolu Selçuklu Devleti'nin gücünü artırdı

Mesud ölmeden önce ülkesini üç oğlu aralarında paylaştırmış ve tahtını II Kılıç Arslan'a bırakmıştı Lakin onun ölümünden anında sonra oğulları aralarında taht kavgaları başladı Bundan muamele etmek isteyen Danişmendliler, Bizanslılar, Musul Atabeyi Nureddin Mahmud Zengi ve Ermeni Derebeyi Toros birleşerek Anadolu Selçuklu Devleti'ni dört yanlamasına kuşattılar

Şiddet durumda kalan II Kılıç Arslan tüm düşmanlarıyla aynı anda baş edemeyeceğinin farkındaydı Danişmendliler'e köşeye kıstırılmış, doğuda ve batıda toprak yitirmişti Bunun için önce Bizans ile barışı sağlamanın yollarını aradı ve İstanbul'da üç ay kalarak bir mukavele imzaladı sonradan kardeşi Şahin Şah ile Danişmendliler'in birleşmiş ordularını yenilgiye uğratarak 1175'te Danişmendliler'in varlığına son verdi
Anadolu Selçuklularının Anadolu'da birliği sağlayarak güçlenmesi Bizans'ı huzursuz etmeye başlamıştı öte taraftan Bizans sınırlarına toplanmış olan Türkmenler bu devletin topraklarına sürekli akınlar düzenliyorlardı

Bu akınları ve Danişmendliler'den alınan bazı kalelerin kendilerine verilmemesini eden Bizans büyük bir orduyla Anadolu'ya yürüdü II Kılıç Arslan 1176'da Sandıklı ile Dinar'ın doğusunda Miryokefalon denen bir vadide Bizans ordusunu pusuya düşürerek bozguna uğrattı

Barıştırma isteyen Bizans imparatoru Eskişehir'deki askeri üslerini kaldırmayı ve yüklü bir tazminat ödemeyi kabul etti

Malazgirt'ten sonra Miryokefalon'da ikinci defa büyük bir yenilgiye uğrayan Bizans bundan böyle Türkler'i Anadolu'dan çıkartabileceği umudunu baştan sona yitirdi O tarihten sonradan sürekli savunmaya geçerek elinde kalan son toprakları korumaya çalıştı

Kılıç Arslan Miryokefalon Savaşı'ndan sonra doğuya yönelerek Malatya'yı aldı, arkasından batıya doğru ilerledi Ege ve Marmara kıyılarına dek uzanarak birçok kaleyi ele geçirdi Fakat bundan böyle ayrıntılarıyla yaşlanmıştı *