Cabir Bin Hayyan Hayatı ve Eserleri Hakkında Bilgi

Cabir Bin Hayyan Hayatı ve Eserleri Hakkında Bilgi


Doğum 721722Horasanİran
Vefat 808815KufeIrak
Iş Kimyacı, bilgin, filozof
Ilgi alanları Fen, Simya, Eczacılık, Metalürji, Astroloji, Felsefe, Fizik ve Müzik

YAŞAMSAL

Ebu Musa Cabir bin Hayyan, islam kimyacılarının en ünlüsü, tabiat filozofu ve çok yönlü alimdir Onun kimya tarihindeki seçkin yerini birincil tesbit eden ve kimyayı sistemli bir deneyde kullanılan bilim haline getirdiğini birincil görebilen E J Holmyard ’dır Bu analist, ilimler tarihinde Cabir ’in yalnız kimyacı yok keza tabip, filozof ve gökbilim bilgini sıfatlarıyla da özel bir yere sahip olduğu görüşündedir E O Lippmann ise Cabir ’in kimya tarihindeki yerinin Boyle, Priestley ve Lavoisier gibi çağdaş kimyanın kurucuları ile denk olduğunu söylemektedir Atom bombasının birincil mucididir Maddenin en küçük parçası atomun parçalanmasının muhtemel olduğunu bundan 1200 yıl önce söyledi

Kaynaklarda hayatına dair bilgilere az ulaşılmakla birlikte eserlerinde kişisel olarak kendisi de Ebu Musa künyesini kullanmasından dolayı bu bilginin kesinliği vardır Hakkındaki düzensiz bilgilerden elde edilenlere göre babasının 725 yılında idam edildiği ve buna kadar Cabir ’in de VIII yy ilk çeyreğinde Tus ’ta doğduğunu bildirmek mümkündür

Hayatının büyük bir bölümünü Kufe ’de geçiren Cabir, burada kayda değer alimlerden kullanma imkanı buldu ve şehrin havası kimya araştırmaları için elverişli olduğundan burada çalışmalarına sürat kazandırdı Araştırmalarını gizlilik içinde sürdüren Cabir, 815 yılında Tus ’ta hayatını kaybetti

EĞİTİMİ
Cabir sahip olduğu bütün bilgileri ‘ ’Hikmetin Kaynağı ’ ’ olarak nitelendirdiği İmam Ca ’fer esVefalı ’tan aldığını söyler Ayrıca hocaları aralarında Harbi elHimyeri ’yi de anan Cabir, çoğu ilmin yanı sıra Himyeri dilini de ondan öğrendiğini açıklar Bu iki hocası dışarıda daha çoğu hocadan faydalanan Cabir, Irak, Suriye, Mısır ve Hindistan gibi ülkelere de seyahatlere çıkmıştır

ÇALIŞMALARI
Birinci derecede kimyacı olarak kabul edilen Cabir bin Hayyan bununla birlikte tıp, astronomi, matematik ve felsefe alanlarında da araştırmalar sürdürdü Tabiat bilimlerimde deneysel metodun önemini bütünüyle kavrayan ilim adamı bu metodu bütün çalışmalarında uyguladı Ortaçağ kimyacıları büyük ölçüde onun tesiri aşağıda kaldılar ve İbn Sina gibi filozof bilginler onu üstat olarak tanımladılar hatta Roger Bacon onun adından ‘ ’Üstatların Üstadı ’ ’ diye söz etmektedir

Kainatta maden, bitki ve hayvan biçiminde sıralanan varlık mertebeleri içinde madenler seviyesinin Cabir ’in eserlerinde özel bir yeri vardır Madenlerin sadece oluşumları açısından yok dönüşümleri açısından da ele dargın olması Cabir ’in kimya çalışmalarının hareket noktasını teşkil eder

FIKIR DÜNYASI
Cabir bin Hayyan ’ın tabiat felsefesi, geleneksel ufak alem (insan) büyük alem (kainat) anlayışına ve semavi güçlerin yeryüzündeki hadiselere tesiri fikrine dayanır

Çalışmalarında bilhassa üstünde durduğu madenler ona kadar kükürt ve civanın bambaşka oranlar ve özel semavi etkiler aşağıda birleşmesinin sonucunda oluşur Madenler arasındaki farklılıklar ise ihtiva ettileri civakükürt oranı ile, oluşumu gerçekleştiren semavi etkilerdeki farklılıktan doğmaktadır Binlerce yıl toprak altında çeşitli etkilerle evrimleşen madenlerin en mükemmeli altındır Kimyacı önemsiz madenleri altına dönüştürürken söz konusu semavi etkileri denetim edebilir olmalıdır Bu yaklaşımın tabii bir neticesi olarak madenlerin zahiri ve bedensel özelliklerinin yanı sıra ruhi özelliklerinin de bulunduğu sonucuna varan Cabir, iksir kavramıyla bu görüşünü temellendirmiştir

Cabir ’in kozmolojisi monizme ulaşır Bu felsefeye göre Aristo geleneğindeki düşüncenin tersine, en kıymetli varlık ne yalnız ruh ne de yalnız ceset olup ruhla cesedin birlikte meydana getirdiği varlıktır Buradan insanın tamamen ruhani varlıklardan daha üstün tutulduğu anlaşılmaktadır ancak, bu da Kur ’anı Kerim ’in insana görüş açısıyla bütün bir ahenk arzetmektedir

Cabir ’e göre duyulur olmayanda duyulura, yani nefiste gövde olmaya doğru bir açlık vardır

Cabir tabiatı iyileştirmenin, hatta tabiatta bulunmayan canlılar türetmenin olası olduğundan söz ederek Eflâtun ’dan daha ileri gitmiştir Bedensel alemde matematiğe dayanan bir uyum olduğunu savunan Cabir, aynı zamanda gramerle fizik aralarında da bir uyum olduğundan laf etmektedir çünkü lüzum dil lüzum tabiat aynı kanunlar ile ortaya çıkmıştır

ESERLERİ
Cabir ’in kaleminden çıkan ya da ona nisbet edilen eserler fazla geniş bir külliyat meydana getirmiştir Bu eserlerin en eski listesine elFihrist ’te rastlanmaktadır 300 felsefe, 300 mekanik ve 500 tıp kitabı ile sanatlar ve savaş araçları üzerine 1300 risale kaleme aldığını anlatır (elFihrist, s 500503) Bu külliyat içinden genellikle birbirleriyle o kadar artı irtibatı olmayan 112 kitap simya alanına aittir ve bunlarda Antikçağ Helenistik dönem simyacılarına çoğu kez göndermelerde bulunulur Keza külliyattan yetmiş kitap, Cabir ’in kimya alanındaki deneye dayanan çalışmalarının ve sistematiğinin bir ürünü olarak bilinir Onun tabiat felsefesi hakkındaki düşünceleri, kimya ve esrarlı ilimlerle ilgili görüşleri Kütübü ’lMevazin adıyla anılan 144 kitapta yer almaktadır *