Çalışan anneler dikkat! Süt izni kaç gün? İşveren ödemezse...

Türkiye Gazetesi Müellifi İsa Karataş, hem çalışıp meskenini geçindirmek durumunda olan hem de anne olan bayanların süt müsaadesini patronların uygulamamaları halinde ceza ödemeleri gerektiğini söyledi.

''Annelik, harikulâde karşılıksız-şartsız sevgi ve fedakârlık timsalidir. Çalışan annelerin ise fedakârlığı olağanüstünün fevkindedir. İş Kanunumuzda çalışan anneleri rahatlatmak daha da kıymetlisi bebeğin sağlıklı büyümesi için süt müsaadesi düzenlemesine yer verilmiştir. Buna nazaran bayan emekçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt müsaadesi verilmesi mecburî bulunmaktadır.

MÜSAADENİN KULLANIMINI BAYAN EMEKÇİ BELİRLER 



Yasa koyucu süt müsaadesine ilişkin mühletlerin hangi saatler ortasında ve kaça bölünerek kullanılacağını şahsen bayan çalışanın inisiyatifine bırakmıştır. Bu nedenle bayan çalışanın süt müsaadesini ne vakit nasıl kullanacağını patrona bildirmesi gerekmektedir. Süt müsaadesinin bebeğin bir yaşını doldurmasına kadar verilmesi gerekmektedir. Bir yaşından sonra bu hak tabiatıyla sona erecektir. Bayan personelin süt müsaadesinde bulunduğu esnada geçirdiği müddetler motamot çalışılmış üzere sayılmaktadır. Öbür yandan emekçilerin süt müsaadesini toplamak suretiyle toplu kullanma talebinde bulunması bu uygulamanın özüne alışılmamıştır. Süt izini toplu olarak kullandırılması mümkün değildir.
 
YARIM ÇALIŞMA HALİNDE SÜT MÜSAADESİ VERİLMEZ

Doğum sonrası analık hâli müsaadesinin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi emeliyle ve çocuğun hayatta olması kaydıyla bayan personel ile 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen bayan yahut erkek personellere istekleri hâlinde; birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, üçüncü ve sonraki doğumlarda ise 180 gün müddetle haftalık çalışma mühletinin yarısı kadar fiyatsız müsaade verilmektedir.
Çoğul doğum hâlinde ise bu mühletlere ayrıyeten otuzar gün eklenmektedir. Çocuğun engelli doğması hâlinde ise bu müddet 360 gün olarak uygulanmaktadır. Belirtilen bu müddetlerde patron bayan emekçilere süt müsaadesi vermek zorunda değildir. Bu müddetlerde süt müsaadesi kullanılamamaktadır.
 
SÜT MÜSAADESİ YASAL HAKTIR 



Süt müsaadesi maddeden kaynaklanan bir mazeret iznidir ve yasal haktır. Kural olarak da fiyata tabidir. Lakin ertelenmeme özelliği vardır ve sonradan kullanılamaz. Bu nedenle de doğduğu an kullanılması için emekçi tarafından talep edilmesi gerekir.
Her ne kadar süt müsaadesi karşılığı fiyat öngörülmemiş ise de personele verilmemesi hâlinde bağlanan cezai yaptırım üzere hukuksal bir yaptırım da bağlanmalıdır. Bu minvalde Yargıtay kararlarında emekçi süt müsaadesi olan günlük 1,5 saatlik vakitte çalışmış ise bunun karşılığı mesai yaptığından, fazla mesai olarak değerlendirilmeli ve fazla mesainin karşılığı fiyat hesaplanıp karar altına alınması gerekti istikametinde karar konulmuştur.

Süt müsaadesi ile ilgili olarak tekrar Yargıtay’ın 9. Hukuk Dairesinin 13.06.2016 tarih 2015/12878 Temel 2016/17527 Karar sayılı kararıyla, 4857 sayılı İş Kanunu'nun yer alan “İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemez” kararına nazaran gece çalışmasının artırımlı fiyat üzerinden ödeneceği konusunda bir yasal düzenleme bulunmamakla birlikte, anılan dairenin yerleşik içtihatları ile bu durum açıklığa kavuşturulmuş ve gece yapılan fazla çalışmaların artırımlı fiyat üzerinden ödenmesi gerektiği kabul olunmuştur. Süt müsaadesi konusunda da emsal yorum yapılmasının hakkaniyete ve Anayasa ve Kanun koyucunun hedefine daha uygun olduğu değerlendirilmiştir.



Zikredilen kararda, motamot; "Yasa uyarınca bayan çalışanlara çocuklarını emzirmeleri için günde bir buçuk saat (aksi tarafta ve lakin emekçi lehine olmak üzere taraflar ortasında müddet düzenlemesi yapılabileceği gibi) süt müsaadesi verilmesi hususu patronun inisiyatifinde olan bir durum olmayıp, İş Kanunu uyarınca da bu mühletin hangi saatler ortasında ve kaça bölünerek kullanılacağının emekçi tarafından belirleneceği karar altına alınmış olup, emekçinin süt müsaadesi kullanması gerektiği hâlde bu müsaadenin kullandırılmaması durumunda, kullandırılmayan müddetin tespiti ile %50 artırımlı fiyat üzerinden hesaplama yapılması gerektiğinin kabulünün Anayasanın 50/2. hususuna ve amaçsal yorum benimsemek suretiyle 4857 sayılı kanunun ruhuna daha uygun düşeceği " gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.

Sonuç prestijiyle istikrar kazanan yargı içtihatlarına nazaran süt müsaadesinin kullandırılmadığı hâllerde bu müddetler tespit edilip %50 artırımlı fiyat üzerinden hesaplama yapılarak ödenmesi gerekmektedir.
 
SÜT MÜSAADESİ VERMEYEN İŞYERİNE CEZA KESİLİR 

İş Kanununda patronun işin düzenlenmesine ait husus kararına muhalif hareket etmesi durumunda para cezası uygulanacağı düzenlemesi de getirilerek süt müsaadesi kullandırılması idari yaptırıma bağlanarak teminata alınmıştır.
Buna nazaran süt müsaadesi verilmeyen her bir bayan emekçi için 2021 yılında patrona 3064 TL idari para cezası kesilecektir. Bu cezalar sabit olmayıp her sene tekrar değerleme oranı fiyatında artırılmaktadır.