Çanakkale gelenek ve görenekleri

çanakkale gelenekleri,çanakkale örf ve adetleri,çanakkale'nin gelenek ve görenekleri,çanakkale'nin kültürel özellikleri

ÇANAKKALE ÖRF ADET GELENEK ve GÖRENEKLERİ


SÜNNET

Sünnet düğünlerine, önceden ağırlama edilen akrabalar ve dostlar toplanarak, sünnetten bir gece önce kına gecesi yapılır Bu gecede yenilir, içilir ve eğlenilir Gecenin yerinde bir zamanı, sünnet çocuğunun kına ışıklandırma töreni başlar Kına ahretlik anneleri ve çocuğun yengesi göre yakılır Sünnet çocuğunun annesi de her kına yakana çember hediye ederek boynuna asar

Ertesi gün sünnet çocuğu, mendillerle süslenmiş atlara, arkadaşları ile bindirilerek, ahretlikleri ve fazla yakınlarının evlerine gidilir Bu evlerden şerbet ikram edilir Ancak şerbet bardağı kırdırılır ancak, bu erkekliğe ilk adım atışın bir göstergesi olarak yorumlanır Sünnet çocuğu kendi evinin önünde atın üzerinden inmek gönülsüzce, babasından sünnet hediyesi olarak bir hediye bağışlamasını bekler Mevlüt başladığında da stresli bir ortamdan ayrılmak için özel arabalarla sünnet çocuğu gezdirilir


ASKERLİK

Gençlerin hayatında bir dönüm noktasıdır Askerliğini yapmadan evlendirilmezler, babalar kızlarını vermez, Askerliğini yap, adam ol, böylece gelderler

Bir genç askerlik çağına geldiği zaman ve gitme tarihi muhakkak olduktan sonradan yakınları, arkadaşları ve köylüleri tarafından yemeğe alınır Mesela aynı tarihlerde askere gidecek birkaç genç de olabilir Bunların tümü için benzer şey geçerlidir En iyi yemekler sunulmaya çalışılır Askerde başına tesadüfen bir şey gelirse boğazından benim de lokmam geçsin, benim de hayrım dokunsundüşüncesiyle yemek yemek vermeye çalışır Askere gidecek olanların arkadaşları, yakın akrabaları ve ileride aksara gidecek olan aileler belirli ağırlama ederler Genç, aksara gidinceye değin bu yemek yemek davetleri devam eder

Askere gidecek çocuğun ailesi, oğlum sağ salim askerliğini yapsın herhangi bir şey olmasındiye kanda akıtırlar Yani kurban keserler Fiziki duruma kadar bu bir horoz olabileceği gibi, kuzu, koyun gibi daha büyük bir hayvan da olabilir Bütün köylüye ikram edilir

Askere gitme günü çattığında, sabahleyin erkenden bütün köylü, köy meydanında toplanır Askere gidecek genç yada gençler, büyüklerinin ellerini öperler, arkadaşlarıyla vedalaşırlar, helalleşirler Elini öptükleri büyükleri onun eline para sıkıştırırlar Askerde benden de bir şey yesin, içsin, boğazına gitsindiye cümbür cemaat gönlünden koptuğunca para verir Bu her gence ayrım gözetilmek sizin yapılır

Baba oğluyla helalleşirken Evladım seni bu günler için büyüttüm, vatan görevi kutsaldırGibi sözlerle ona şevk vermeye çalışır

Askerlik görevini tamamlayan genç köyüne döndüğünde, ailesi, Oğlum sağ salim vatani görevini yaptı, geldidiye yaşadıkları sevinci tüm köylüyle paylaşmak için asker başıadetini yapar

Benzer şekilde kurban kesilir, pilav yapılır Bütün köylü ve öteki köylerden gelen yakın akrabalarla yenilir, eğlenilir

Gençler, büyüklerinden farklı bir grup oluşturarak öbür bir coşku ve duygu içerisinde sohbet ederler Bunların bir kısmı askerden daha önce gelmişler, bir kısmı da yeni gideceklerdir Askerlik anıları, sohbet, saz eşliğinde türküler ve oyunlarla bir kutlama havasında bu adet gerçekleştirilir



EVLENME

özellikle köylerimizde kız çocukları 1214 yaşlarından itibaren sosyal düzenin gerektirdiği uyuma kendilerini hazırlarlar Ailesinden, çevresinden gördüklerini kendilerine moral olarak alırlar Yeni kurulacak evin bayan gereksinim maddelerini temin etme çabası içine girerler Bu amaçla hazırladıkları eşyalara çeyizdenir

Kız, erkeğin ailesi tarafından genel olarak şu şekilde istenir Erkek tarafı hatırını saydığı yakın akrabalarının kadınlarını kızın annesine, erkeklerini kızın babasına dünürgönderir Allah'ın emri ile kız istenir Yada erkek tarafı bir takım yakınları ile haber vererek aracısız olarak kız evine gider Benzer şekilde ister Birincil seferinde verilmezse yanıt almak için gün kararlaştırılarak ayrılınır Kararlaştırılan günde bitmiş kız evine gidilir O gün söz kesme günüdür Ondan kısa bir vakit sonra kıza yüzük, şeker, çikolata gibi hediyeler götürülür Bazen de takı takılır Bu takı takma işine küçük nişan denir bu vesileyle büyük nişan için her iki taraf isteklerini birbirlerine bildirirler Bazı yörelerimizde örneğin Biga İlçemizin bazı köylerinde bu açlık özellikle kız evi kadar bir kağıda yazılarak listebiçiminde istenir Büyük nişan gerçek nişandır Erkek tarafı kız tarafına vereceği hediyelerle yüzük, küpe, altın, bilezik, inci gibi geline alacağı ve takacağı bütün mücevherleri, elbiselik, gelinlik, duvak ve teli bir sepet yada bohça içine koyarak, çalgılar ve nişan davetlileri ile kız evine gider Orada her zaman birlikte eğlenilir Haftasına kız tarafı, damadın güveylik çamaşırları ve bazı eşyaları ile erkek tarafına vereceği hediyeleri alıp, nikah gününü kararlaştırmak için erkek çocuk evine giderler Düğüne yakın zamanda görüşmeolur Bu günlerde tüm akraba ve tanıdıkların hediyeleri, verenin adı yakınmak kaydıyla davetlilere gösterilir Düğünün başlaması sokak sokak çerezgezmesiyle olur Bu gezmeye gelinin yakınları çalgılar ile gelirler Eğlence edilecek evlere Perşembe sabahından itibaren kalabalık halde gidilir Konut sahibi gelenleri ağırlar, yedirir içirir Bu gezme işi tüm gece sabaha değin hatta bazen ertesi günün akşamına kadar sürdüğü olur Cuma gününün akşamı gece eğlentisi başlar Büyük bir salonda yada anlamsız bir alanın kenarına dizilen sandalye ve tahtalar üstüne besbelli abes bir oyun yeri bırakılacak şekilde oturulur Gelin, başına çiçekler takmak suretiyle süslenir Yeni yetişen kızlardan başlayarak, yeni evlenmiş olanlar ikişer ikişer oyun yerine gelirler ve karşılama oynarlar Oyun oynayanların yakınları caba dedikleri bir para atarlar Eğlencenin bitimine yakın gelin de oyuna kalkar İkinci gece kına gecesidir

Kızlar, yeni gelinler ve gelin dallı bindallı al denilen işlemeli kadife elbise giyerler Yatsı namazından meydana çıkan delikanlılar, erkek tarafı sağdıcının taşıdığı bir tepsi içindeki kınayı mum ve çiçeklerle süslenmiş olarak davul zurna ile kız evine giderler Çeyizaltı şarkısı denilen ve Çanakkale'nin olan aşağıdaki türküyü söyleyip oynayarak ev ev gezip çerez toplarlar


Karyolamın demiri Bahçelerde mor meni
Verem ettin sen beni Tüberküloz ettin sen beni
O yar benim değimli? Nasıl tüberküloz olmayayım
O yar benim olmazsa Eller seviyor seni
Öldürürüm kendimi

Toplanan çerezle birlikte kız evine gitgide artarak eğlenceye devam ederler sırası gelmişken unutulan bir iki konu daha var Cumartesi gecesi köy düğünlerinde misafir akşamıdır Bütür köy, öteki köylerden ve dıştan gelen misafirlerle ilgilenir Yedirir içirir, yatırır


Keza gelin hamamı yapılır Hamamda yapılan eğlenceden daha sonra gelin giyinip süslenir, düğüne devam edilir Pazar günü öğleden sonra değişik oyunlar, eğlenceler eşliğinde köy meydanında güvey tıraşı yapılır Güvey tıraşından sonra erkek çocuk tarafı çalgılar eşliğinde yollarda oyunlar oynayarak kız evine kazanç Kız tarafından sağdıçları gelinin bir eşyasının saklayarak vermeyeceklerini söylerler, nazlanırlar, bahşişlerini alarak verirler Bundan sonradan gelin bir arabaya yada atın üzerine bindirilir Yollarda dolaşarak erkek çocuk evine varılır Evin kapısında yüksekçe bir yere koltuk yapılır Gelin herkese gösterilir Kapıda bekleyen damat bir tas içine koyduğu buğday, para , şeker gibi maddelere gelinin üzerinden davetlilere dürüst serper Yatsı namazından daha sonra damat gerdeğe girer Böylece nikah tamamlanmış olur

ÖLÜM

Biri öldüğü süre, derhal camiye bildirilir ve sela verilir Eğer ölünün yakınları gelecekse, 24 saat bekletilir Bekleyecek olan mevta, şişmesin diye, üzerine makas veya bıçak konur Çenesi düşmesin diye, çenesi bağlanır Bacakları ayrık olmasın diye, iki bacak baş parmağı birbirine bağlanır

Eve öğretmen çağrılıp, mevtanın üstü başı soyulup, teharet aldırılır ve dar döşeğine yatırılır Kazanlar kurulup, su hazırlanır Yıkandıktan daha sonra camiye götürülür Cenaze namazı kılınır

Cenaze namazı kılındıktan daha sonra, mezarlığa götürülüp defnedilir Burada dua edilir ve hoca talkım verir yani, mevta uyandırılır Evde eş dost toplanır 45 yasin okunur, hatim indirilir Mevtanın namaz, oruç gibi günahları var ise, Allah affetsin diye hocanın hesapladığı para bölünüp, elden ele gezdirilir ve ihtiyaç sahiplerine verilir Bu işleme, ödev yapmak denir Mevta varlıklı ise, tam devir yapılır Yani daha artı para dağıtılır Fakir ise, yarım görev yapılır Yani daha eksik para dağıtılır

Mevtanın ayakkabıları kapı önüne konulur Bu, mevtanın evden çıkıp gittiği anlamına kazanç En geç yedisine kadar, ölünün minimum bir kat çamaşırı bir fakire verilir

Yedi gün boyunca, her akşam ile yatsı arası tebareke ve yasin okunur Yedinci gün mevlüt okutulur

40'ıncı gününde; ölünün burnunun düştüğüne inanılır ve helva pişirilir 52'sinde ölünün etlerinin kemiklerinden ayrıldığına inanılır ve acısını duymasın diye 52 dua ve mevlütü okutulur

Daha sonraki günlerde, ölünün yakınları istedikleri süre onun gerisinde dua okurlar Özellikle bayram ve arife günleri kabristan ziyareti yapılıp, ölüler için dua edilir

HIDRELLEZ

Çanakkale 'de dini ve milli mahiyetteki bayramların dıştan en yoğun kutlamalar Hıdrellez de yapılır5 Mayıs akşamı ,gül dallarına ,para ,yüzük ,düğme vs asılırSu kenarına gidilerek istenilen dilek, yere şekil alarak çizilip dua edilirHava karardığında ise alev yakılarak üstünden atlanırBu gece Hızır 'ın geleceğine inanıldığından sabahleyin erken kalkılmaya çalışılır6 Mayıs sabahı bir gece evvelden gül dalına asılanlar toplanılırAsılan eğer para ise bolluk getirmesi için yıl baştan başa cüzdanda taşınırYüzük ,düğme gibi şeyler bir kabın içine konularak ufak bir kız çocuğuna birer ,birer çektirilir Ve her çekilişte maniler söylenirÇanakkale'nin bir takım bölgelerin de yapılan bu kutlamalara 'Peskelye' adı verilir İlimizde yaşayan Türkmen Alevi toplulukların da ise hıdrellez ,bayram coşkusu ile kutlanır Bu kutlamalar 3 gün sürer Bu tarih her tarafında Türkmenler işe gitmezler, çalışmazlar Kutlamalar boyunca bir gün etrafında bulunan bir yatıra gidilirBir diğer gün köy mezarlığına gidilerek kesilen hayvanlar pişirilir,yemekler yenir Her aile ,kendi aile kabristanlığının yanın da sofrasını kurar Diğer ailelere meşrubat ve çerez ikram edilirGün her tarafında mezarlıkta kalınır *