Çanakkale Savaş Hakkında Bilgi Ve Nedenleri

Çanakkale Savaş ’ının Nedenleri



21 Ağustos 1914 tarihinde Almanya ile, İttifak Devletleri safında yer edinmek üzere bir antlaşma imzalamıştı Ancak bu antlaşma, Osmanlı Devleti'nin savaş hazırlıkları henüz başlamadığı için rahat tutulmuştu Osmanlı Devleti'ni bu antlaşmanın hemencecik ertesinde seferberlik hazırlıklarına başlamıştı bununla birlikte Osmanlı Devleti, silahlı açık sözlülükını duyuru etmiştir

Akdeniz ’de İngiliz donanması önünden çekilen Alman SMS Goeben ve SMS Breslau ağır kruvazörlerinin, Amiral Souchon komutasında 10 Ağustos 1914 günü Çanakkale Boğazı ’nı geçerek İstanbul ’a gelmeleri büyük bir gerginlik yaratmıştı, çünkü Osmanlı Devleti, Boğazlar Antlaşması gereği boğazları tüm savaş gemilerine kapalı yakalamak durumundaydı Alman Donanması ’na alt bu gemilerin Boğazdan geçişine müsade tahsis etmek savaş nedeni sayılacaktı Ancak Osmanlı Devleti, bu gemilerin Almanya ’dan satın alındığını açıklayarak gerginliği ertelemiştir Sözkonusu gemiler 16 Ağustos 1914 tarihinde Yavuz ve Midilli adlarıyla Osmanlı Donanması ’na katılmışlardı Bu gemilerdeki Alman mürettebat, Osmanlı Donanması ’na ait subay ve erat üniformaları giyerek gemilerdeki görevlerini sürdürmüşler, Amiral Souchon ise Osmanlı Donanması Komutanlığı ’na getirilmişti Böylece Almanya, yakın gelecekte Rus limanlarına karşı kullanılmak için iki büyük silahını Akdeniz'den geçirerek Karadeniz'in derhal yakınına atmış olmaktadır Bu silahlar Ekim 1914 ayında ayrıca Rus limanlarını vurmak için, keza de Osmanlı Devleti'ni bir oldu bittiye getirerek savaşın içine çekmekte kullanılacaktır

Yavuz ve Midilli ’nin de içinde bulunduğu bir Osmanlı filosunun Amiral Souchon komutasında 27 Ekim 1914 günü Karadeniz kıyılarındaki Rus limanlarını bombalamaları peşinde hem Rusya İmparatorluğu ayrıca de Birleşik Krallık, Osmanlı Devleti ’ne savaş ilan etmiştir

Batı Cephesi ’nde 1914 yılının Eylül ayı sonlarında Alman orduları, Fransızİngiliz savunmasını yaramamışlar, bütün Batı Cephesi ’nde cepheler kilitlenmişti Bu şart Almanya açısından Batı Cephesi ’ndeki savaşın kısa sürede bitmeyeceği anlamına geliyordu Fakat Alman savaş planı ( Schlieffen Planı), birincil adımda Batı Cephesi ’nde kısa sürede Fransızİngiliz kuvvetlerinin yenilgiye uğratılması, ikinci adımda ise bütün kuvvetlerin Doğu ’ya kaydırılarak Rusya ’nın savaş dışı bırakılması esasına dayanıyordu Schlieffen Planındaki bu sapma peşinde Almanya, önce Rusya ’yı savaş dışı vazgeçmek, Doğu ’da bağımsızlık kalan kuvvetleri ile Batı Cephesi ’ne tekrar yüklemek istemişti Osmanlı 3 Ordu'sunun Kafkasya bölgesindeki Kasım – 1914 ayı başlarındaki taarruzları bu planın hazırlık aşamalarından biriydi

Avrupa cephelerindeki bu gelişmeler, İngiltere ve Fransa ’yı müttefikleri Rusya ’yı cesaretlendirmek zorunda bırakmıştı Zaten Rusya, Almanya üzerinde yeterince kuvvetli bir zorlama yapamamaktaydı Kısıtlı endüstriyel kapasitesi dolayısıyla İngiliz ve Fransız desteğine lüzum duyuyordu Fransa ve İngiltere ’nin bu desteği sağlaması için muhtemel dört yol vardır Kuzey ulaşım hatlarından ikisi olanaksızdır Kuzey Buz Denizi, yılın çok büyük bölümünde donmuş olduğundan deniz ulaşımına olasılık vermemektedir, Baltık Denizi ise Alman Donanması ’nın denetimindedir Orta ulaşım yolu olan Avrupa karayolu ise Alman denetimindedir Muhtemel dördüncü yol ise Osmanlı Devleti ’nin denetiminde yer alan Çanakkale ve İstanbul boğazlarının oluşturduğu denizyoludur Fazla yakın geçmişte, Balkan Savaşı ’nda, Trablusgarp Savaşı ’nda ve Sarıkamış Harekatı ’nda ağır yenilgiler almış olan Osmanlı Devleti ’nin askeri gücü, İtilaf Devletleri ’nce zaten yetkisiz olarak değerlendirilmektedir Avrupalılarca hasta adamolarak görülen ihtiyar Osmanlı Devleti'nin boğazlardaki bir saldırıyı kaldıramayacağı düşünülmektedir Eğer Boğazlar askeri olarak denetim altına alınabilirse, Rusya ’nın desteklenmesi olanaklıdır Doğrusu de Rusya, Kasım ayı başlarında müttefiklerinden Çanakkale Boğazı ’na numaradan de olsa bir hamle yapılmasını istemiştir Böylece Kafkasya ’da Osmanlı ordusunun baskısı hafifleyecektir

öte taraftan Rusya direnmeyi sürdürecek olursa, Almanya ’nın Batı Cephesi ’nde yeni bir taarruza kalkışma olanağı da pek yoktur Bu tesbit, bilhassa İngiliz yüksek komutanlığının, Batı Cephesi ’ndeki kuvvetlerin bir bölümünün burada dingin tutulup tutulmadığının sorgulanmasına yol açmıştır Keza İngiliz Donanması da yeterince etkin kullanılmamaktadır Böylece Batı Cephesi ’nden alınacak bir kısım güçlü olarak donanmanın işbirliği ile daha etkili ve sonuç tip bir harekata girişilmesi yolları aranmaya başlandı Sonuçta Boğazlar ’a yönelik bir operasyon planı üstünde tartışılmaya başlanmıştır

Rusya ile bağlantının bu şekilde, Boğazlar ’ın kontrolünün sağlanarak sonuçlandırılması, Osmanlı Devleti ’nin başkenti olan İstanbul ’un da işgalini zaruri olarak gerektirmektedir İkisi, aynı anda gerçekleşecek sonuçlardır Çanakkale Boğazı ’ndan geçilerek İstanbul ’un işgalinin İtilaf Devletleri açısından diğer stratejik sonuçları şunlardır

Osmanlı Devleti savaş dışı bırakılmış olmakla, Almanya savaşın başlarında bir müttefikini kaybetmiş olacaktır Osmanlının kontrolünde olan Süveyş Kanalı, dolayısıyla İngiltere ’nin Uzakdoğu ulaşım yolunun güven altına alınması sağlanmış olacaktır Osmanlı Devleti ’nin savaş dışı bırakılması, ve müslüman ülkeler nezdinde İtilaf Devletleri lehine yapacağı kazanımlar açısından da önem arz etmektedir Müslüman ülkelerin gerek Orta Doğu ’da gerekse de Uzaktan Doğu ’da İngiliz hakimiyetine aleyhinde dirence zayıflamış olacaktır Balkan devletleri, derhal doğudaki Osmanlı Devleti ’nin çökmesi ve bunu İtilaf Devletleri ’nin başarması üstüne, doğal olarak İtilaf Devletleri safında savaşa katılmaları yönünde etmen olacaktır Çünkü Osmanlı Devleti ’nin yıkılması, Balkan devletlerinin bölgedeki hesaplarına ulaşabilmeleri yönündeki en manâlı engeli ortadan kaldırmış olacak ve bu şart, İtilaf devletlerinin bir hediyesi sayılacaktır

Rusya ile Karadeniz üzerinden deniz ulaşımının açılması bilhassa önemlidir Osmanlı Devleti'nin Boğazları her türlü deniz trafiğine kapatması sonucu, Rusya ile İngiltere ve Fransa arasındaki ticari ilişkiler de durma noktasına gelmiştir Böylece çok ticari gemi, Karadeniz'deki Rus limanlarında beklemektedir, Avrupa'da buğday fiyatları yükselirken ucuz Rus buğdayı ithal edilememekte, heybetli ticari karlardan mahrum kalınmaktadır Kısacası Boğazların kapanması, İngiliz ve Fransız firmaları için büyük kar kaybı getirmektedir *