Çanakkale Savaşının Başlama Sebebi

Çanakkale Savaşının Başlama Sebebi Nedir,


Çanakkale Savaşının Başlama sebebi;

Çanakkale Savaşı, I Dünya Savaşı esnasında 19151916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası ’nda Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri aralarında yapılan deniz ve kara muharebeleridir İtilaf Devletleri; Osmanlı Devleti ’nin başkenti konumundaki İstanbul ’u alarak boğazların kontrolünü ele geçirmek, Rusya ’yla güvenli bir tarımsal ve askeri ticaret yolu başlatmak, Alman müttefiklerinden birini savaş dışı bırakarak İttifak Devletlerini zayıflatmak amaçları ile birincil amaç olarak Çanakkale Boğazı ’na girmişlerdir Ancak saldırıları başarısız olmuştur ve iki tarafın da fazla ağır kayıplar vermesiyle İtilaf Devletleri geri çekilmişlerdir

Osmanlı Devleti ’nin başkenti konumundaki İstanbul ’u alarak boğazların kontrolünü fethetmek,
Rusya ’yla tehlikesiz bir tarımsal ve askeri ticaret yolu açtırmak,
Alman müttefiklerinden birini savaş dışı bırakarak İttifak Devletlerini zayıflatmak

amaçları ile birincil hedef olarak Çanakkale Boğazı ’na girmişlerdir Oysa saldırıları başarısız olmuştur ve iki tarafın da çok ağır kayıplar vermesiyle İtilaf Devletleri geri çekilmişlerdir
Osmanlı Devleti 2 Ağustos 1914 tarihinde Alman İmparatorluğu ile, İttifak Devletleri safında yer olmak üzere bir mukavele imzalamıştı Oysa bu mukavele, savaş hazırlıkları henüz başlamadığı için rahat tutulmuştu Osmanlı Devleti ’ni bu antlaşmanın hemencecik ertesinde seferberlik hazırlıklarına başlamıştı bununla beraber Osmanlı Devleti, silahlı açık sözlülükını ilan etmiştir



Akdeniz ’de Kraliyet Donanması önünden çekilen Alman Goeben muharebe gemisi ve Breslau ağır kruvazörünün Amiral Sukon komutasında 10 Ağustos 1914 günü Çanakkale Boğazı ’nı geçerek İstanbul ’a gelmeleri büyük bir gerginlik yaratmıştı, çünkü Osmanlı Devleti, Boğazlar Antlaşması gereği boğazları bütün savaş gemilerine kapalı yetişmek durumundaydı Alman Donanması ’na alt bu gemilerin Boğazdan geçişine müsade belirlemek savaş nedeni sayılacaktı Ancak Osmanlı Devleti, bu gemilerin Almanya ’dan satın alındığını açıklayarak gerginliği ertelemiştir Sözkonusu gemiler 16 Ağustos 1914 tarihinde Yavuz ve Midilli adlarıyla Osmanlı Donanması ’na katılmışlardı Bu gemilerdeki Alman mürettebat, Osmanlı Donanması ’na ait subay ve erat üniformaları giyerek gemilerdeki görevlerini sürdürmüşler, Amiral Souchon ise Osmanlı Donanması Komutanlığı ’na getirilmişti Bu Nedenle Almanya, yakın gelecekte Rus limanlarına karşısında kullanılmak için iki büyük silahını Akdeniz ’den geçirerek Karadeniz ’in hemen yakınına atmış olmaktadır Bu silahlar Ekim 1914 ayında hem Rus limanlarını vurmak için, hem de Osmanlı Devleti ’ni bir oldu bittiye getirerek savaşın içine çekmekte kullanılacaktır
Yavuz ve Midilli ’nin de içinde bulunduğu bir Osmanlı filosunun Amiral Souchon komutasında 27 Ekim 1914 günü Karadeniz kıyılarındaki Rus limanlarını bombalamaları peşinde keza Rusya İmparatorluğu hem de Birleşik Krallık, Osmanlı Devleti ’ne savaş ilan etmiştir
Batı Cephesi ’nde 1914 yılının Eylül ayı sonlarında Alman orduları, Fransızİngiliz savunmasını yaramamışlar, bütün Batı Cephesi ’nde cepheler kilitlenmişti Bu durum Almanya açısından Batı Cephesi ’ndeki savaşın kısa sürede bitmeyeceği anlamına geliyordu Oysa Alman savaş planı (Schlieffen Planı), birincil adımda Batı Cephesi ’nde kısa sürede Fransızİngiliz kuvvetlerinin yenilgiye uğratılması, ikinci adımda ise bütün kuvvetlerin Doğu ’ya kaydırılarak Rusya ’nın savaş dışı bırakılması esasına dayanıyordu Schlieffen Planındaki bu sapma gerisinde Almanya, önce Rusya ’yı savaş dışı bırakmak, Doğu ’da hür kalan kuvvetleri ile Batı Cephesi ’ne baştan doldurmak istemişti Osmanlı 3 Ordu ’sunun Kafkasya bölgesindeki Kasım – 1914 ayı başlarındaki taarruzları bu planın hazırlık aşamalarından biriydi



Avrupa cephelerindeki bu gelişmeler, İngiltere ve Fransa ’yı müttefikleri Rusya ’yı desteklemek zorunda bırakmıştı Zaten Rusya, Almanya üzerinde yeterince güçlü bir zorlama yapamamaktaydı Kısıtlı endüstriyel kapasitesi dolayısıyla İngiliz ve Fransız desteğine lüzum duyuyordu Fransa ve İngiltere ’nin bu desteği sağlaması için, herhangi bir Avrupa haritasından da görüleceği gibi, mümkün dört yol vardırKuzey ulaşım hatlarından ikisi olanaksızdır Kuzey Buz Denizi, yılın koskocoman bölümünde donmuş olduğundan deniz ulaşımına olasılık vermemektedir, Baltık Denizi ise Alman Donanması ’nın denetimindedir Orta ulaşım yolu olan Avrupa karayolu ise Alman denetimindedir Muhtemel dördüncü yol ise Osmanlı Devleti ’nin denetiminde yer alan Çanakkale ve İstanbul boğazlarının oluşturduğu denizyoludur Fazla yakın geçmişte, Balkan Savaşı ’nda, Trablusgarp Savaşı ’nda ve Sarıkamış Harekâtı ’nda ağır yenilgiler almış olan Osmanlı Devleti ’nin askeri gücü, İtilaf Devletleri ’nce zaten beceriksiz olarak değerlendirilmektedir Avrupalılarca hasta adamolarak görülen ihtiyar Osmanlı Devleti ’nin boğazlardaki bir saldırıyı kaldıramayacağı düşünülmektedir Eğer Boğazlar askeri olarak yoklama altına alınabilirse, Rusya ’nın desteklenmesi olanaklıdır Sahiden de Rusya, Kasım ayı başlarında müttefiklerinden Çanakkale Boğazı ’na numaradan de olsa bir hamle yapılmasını istemiştir Böylece Kafkasya ’da Osmanlı ordusunun baskısı hafifleyecektir
öte yandan Rusya direnmeyi sürdürecek olursa, Almanya ’nın Batı Cephesi ’nde yeni bir taarruza kalkışma olanağı da pek yoktur Bu tesbit, özellikle İngiliz yüksek komutanlığının, Batı Cephesi ’ndeki kuvvetlerin bir bölümünün burada dingin tutulup tutulmadığının sorgulanmasına yol açmıştır Ayrıca İngiliz Donanması da yeterince etkin kullanılmamaktadır Böylece Batı Cephesi ’nden alınacak bir kısım şiddetle donanmanın işbirliği ile daha etkili ve netice müşteri bir harekâta girişilmesi yolları aranmaya başlandı Sonuçta Boğazlar ’a yönelik bir işlem planı üzerinde tartışılmaya başlanmıştır
Rusya ile bağlantının bu şekilde, Boğazlar ’ın kontrolünün sağlanarak sonuçlandırılması, Osmanlı Devleti ’nin başkenti olan İstanbul ’un da işgalini gerekli olarak gerektirmektedir İkisi, benzer anda gerçekleşecek sonuçlardır Çanakkale Boğazı ’ndan geçilerek İstanbul ’un işgalinin İtilaf Devletleri açısından diğer stratejik sonuçları şunlardır



Osmanlı Devleti savaş dışı bırakılmış olmakla, Almanya savaşın başlarında bir müttefikini kaybetmiş olacaktır
Osmanlının tehdidinde olan Süveyş Kanalı, dolayısıyla İngiltere ’nin Uzakdoğu ulaşım yolunun güven altına alınması sağlanmış olacaktır
Osmanlı Devleti ’nin savaş dışı bırakılması, ve müslüman ülkelernezdinde İtilaf Devletleri lehine yapacağı kazanımlar açısından da önem talep etmektedir Müslüman ülkelerin lüzum Orta Doğu ’da gerekse de Uzak Doğu ’da İngiliz hakimiyetine karşı dirence zayıflamış olacaktır
Balkan devletleri, derhal doğudaki Osmanlı Devleti ’nin çökmesi ve bunu İtilaf Devletleri ’nin başarması üzerine, doğal olarak İtilaf Devletleri safında savaşa katılmaları yönünde etmen olacaktır Çünkü Osmanlı Devleti ’nin yıkılması, Balkan devletlerinin bölgedeki hesaplarına ulaşabilmeleri yönündeki en önemli engeli ortadan kaldırmış olacak ve bu şart, İtilaf devletlerinin bir hediyesi sayılacaktır

Rusya ile Karadeniz üzerinden deniz ulaşımının açılması özellikle önemlidir Osmanlı Devleti ’nin Boğazları her türlü deniz trafiğine kapatması sonucu, Rusya ile İngiltere ve Fransa arasındaki ticari ilişkiler de durma noktasına gelmiştir Öyle çok ticari gemi, Karadeniz ’deki Rus limanlarında beklemektedir, Avrupa ’da buğday fiyatları yükselirken ucuz Rus buğdayı ithal edilememekte, kocaman ticari karlardan mahrum kalınmaktadır Kısacası Boğazların kapanması, İngiliz ve Fransız firmaları için büyük kar kaybı getirmektedir

*