Canlilarin Hayat Döngüsü

Canlilarin hayat Döngüsü,Yaşam Döngüsü Nedir Hayvanlarda Yaşam Döngüsü Nedir Yaşam Döngüsü,canlılarda hayat canlıların hayatı madde döngüsü karbon döngüsü fotosentez


Canlıların hayatlarını sürdürebilmeleri için yaşadıkları ortamdan madde alıp saptamak zorundadırlar
Sınırları belli bir alanda yaşamış Üreticiler,Tüketiciler,ayrıştı rıcılar cansız çevreden oluşan enerji akımı, Mineral döngüleri, populasyon yoklama işlevini kapsayan birime ekosistem denir
Ekosistemin devam edebilmesi için madde döngülerinin de dinç bir şekilde devam etmesi gerekir

MADDE DÖNGÜSÜ

Madde Döngüsü esas olarak 5 anamaddeye ayrıbilirizBunlar:
Su döngüsü
Karbon döngüsü
Azot döngüsü
Fosfat döngüsü
Oksijen döngüsüdür
1Su döngüsü

Yeryüzünde 14milyarkilometreküp suyun bulunduğu varsayılmaktadır
Tabiatın çeşitli bölgelerine öbür şekilde dağılmış olan bu su kütlesinin büyük bölümü okyanus ve denizlerde bulunurAtmosfer hareketleri ve denizlerdeki akıntılar su döngüsünün itici gücünü oluşturur

Yağışlarlarla yeryüzüne gelen suların tabiattaki birikim yeri,kaldığı vakit ve miktarı ile canlı hayatı arsında sıkı bir ilişki bulunur
Bugün kullandığımız suyun milyonlarca yıldır dünyada bulunduğu ve miktarının fazla pozitif değişmediği doğrudur Dünyada su hareket eder, formu değişir, bitkiler ve hayvanlar tarafından kullanılır, lakin aslında katiyen yok olmaz Buna Hidrolojik Döngü (Su Döngüsü) denir
Su döngüsünü oluşturan basamaklar
Bu döngüde suyun hareket etmesini sağlayan beş öbür durum vardır:
1 Yoğunlaştırma (kondansasyon),
2 Yağış (precipitation),
3 Toprağa geçiş (Infiltration) ve yeraltı sularının oluşumu,
4 Yüzeyel akıntı (Runoff) ve yüzey suları ile yeraltı sularının oluşumu,
5 Buharlaşma (Evapotranspiration)

Su buharı yoğunlaşarak bulutları oluşturur, şartlar yerinde olduğunda yağış meydana gelir Yağış biçiminde yeryüzüne düşen su, toprağa sızarak yeraltı sularına ya da yüzeyel akış olarak okyanuslara, denizlere karışır Yüzey sularının buharlaşmasıyla su atmosfere geri döner

Yoğunlaşma: Suyun buhar formundan sıvı formuna metamorfoz sürecidir Havadaki su buharı konveksiyon yardımıyla artar Ilıkıslak hava yükselirken soğuk hava altında dürüst hareket eder Ilık hava yükseldikçe sıcaklığı azalıp enerjisini kaybettiğinden gaz halden değişken veya katı (kar veya batmış) haline döner
Yoğunlaşmayı buzdolabından soğuk bir su şişesi aldığınızda ve oda ısısında bıraktığınızda şişe yüzeyinde açıkça görebilir, su şişesinin oda ısısında nasıl “terlediğini rahatlıkla izleyebilirsiniz

Yağış: Yağmur, sulusepken kar, kar ya da dolu olarak bulutlardan salınan sudur Atmosferde yoğunlaştığı, atmosferik hava akımında kalmasının zorlaştığı durumda su buharından daha sonra yağış meydana gelir
Toprağa geçiş: Dünya yüzeyine erişen yağışların bir kısmı toprağa sızar (infiltrasyon) ve yeraltı sularını meydana getirirler
Toprağa sızan su miktarı, toprağın eğimi, bitkilerin tipi ve miktarı, toprağın su ile doygun olup olmamasına ast olarak değişir Yüzeyde büyük yarıklar, delikler bulunması, toprağa su geçişini kolaylaştırır

Yüzeyel akıntı: Çok artı yağış olduğunda, toprak suya doyar ve suyun fazlasını alamaz Kalan su toprağın yüzeyinden akar (Runoff) Suyun toprağa emilemeyen kısmı yüzey suları olarak isimlendirilir Yüzeyel sular kar ve buzların erimesiyle de oluşabilir

Yüzey suları çaylara, derelere ve nehirlere akar Yüzey suları daima daha aşağı noktalara içten taşınır, dolayısıyla okyanuslara karışır
Yeraltı suları: Dünya yüzeyine erişen yağışların bir kısmı toprağa sızar (infiltrasyon) ve yeraltı sularını meydana getirirYeraltı sularının bir bölümü derinde kapalı bir su katmanına ulaşır ve kullanılabilmeleri için yeryüzüne özel bir yöntemle çıkarılmaları gerekirYeraltı sularının öteki bir bölümü ise basınç etkisiyle üstteki toprak katmanlarına içten hareket eder ve yeryüzüne ulaşır Bu sulara kaynak suyu denir Yeraltı suyu toprak katmanlarından geçerken temas ettiği yüzeydeki mineral vb maddeleri de yapısına alır Bu maddeler suyun yardımsever bileşenlerini (demir, magnezyum vb) oluşturabileceği gibi arsenik, nitrat, tarım ilacı kalıntıları gibi zehirli maddeler de olabilir

Toprak sarsıntıları, yağmur ve eriyen kar suları, bu zehirli maddelerin suya karışma riskini artırır böylece suyun bileşimindeki değişikliklerin sürekli izlenmesi ve tehlikesiz hale getirilmesi için etkili filtrasyon yöntemleriyle arındırılması gereklidir

Uçup Gitme: Bitkilerin nemlenmesiyle ve toprağın buharlaşmasıyla oluşan sudur Evapotranspiration, atmosfere tekrar giren su buharıdır
Evapotranspiration, buhar olarak atmosfer içinde artmaya başlayan su moleküllerinin neden olduğu güneş enerjisinin suyu ısıttığı durumda oluşur
Görüldüğü gibi, gereksinmemiz olan suyun bize ulaşması için birçok yaradılış gerçekleşmektedir Ve bu oluşumlar daima meslek başındadır Direk örneklerde ise döngü farklı şekillerde gerçekleşir Mesela, Antartika donmuş olduğundan uçup gitme oluşmaz (buzlar sublimation adı bahşedilen bir oluşumla doğrudan su buharına dönüşür) Tekrar örneğin, Sahra Çölü çok kurak olduğundan yağış olmaz (su, yere düşmeden uçup gitme oluşur) Fakat döngü hep sürer
İşte bu nedenle her gün içtiğimiz su, dinozorlar dünyayı dolaştığında da benzer döngü içerisinde dünyamızda dolaşmaktaydı

2Karbon döngüsü
Karbon(C) atomu olmadan yaşam düşünülemez Canlıların karbon kaynağı karbondioksit (CO2) oluşturur Doğadaki karbondioksit, kara ve deniz bitkilerinin fotosen¤¤¤i sayesinde, denizel hayvanların kabuk oluşumu için, denizel hayvanların ölümü ve dibe çökmesiyle, deniz ve göllerde karbonatlı kayalar halinde ambar edilmesiyele tüketilirlerTüketilen karbondioksitin yeniden doğaya dönmesi, canlıların solunumları, organik maddelerin yanması, çürümesi, kömür, odun gibi hidrokarbonlu yakacak kullanılması, karbonlu formasyonlardan üretilen yapay gübrelerin kullanımı, beşeri etkinlikler sonucu atmosfere ve yere bahşedilen karbondioksit sayesinde olmaktadır Doğal mekanizmalarla tüketilen karbondioksitin, farklı alanlara yönlendirilmiş mekanizmalarla her tarafta doğaya dönmesine “KARBON DÖNGÜSÜ denir

Bitkilerin fotosentez yoluyla alaşım sen¤¤¤ etmekte kullandıkları karbonun tek kaynağı (CO2) tirFotosentez olayı çok karmaşıktır ve ama 3040 yıldır bilinmektedir(Melvin Calvin,Nobel ödülü 1961) 6Mol CO2 in 1 mol glukoza dönüşmesi 100 basamak değin tepkime üzerinden gerçekleşirse de net dönüşüm şöyledir:6 CO2+6 H2O——C6H12O6+6O2

Net reaksiyon oldukça endotermiktirGerekli enerji güneş ışığından sağlanırHayvanlar bitkiyi tükettiklerinde, karbon atomları hayvanlara geçerBir kısım karbon, hayvan solunumu aracılığıyla, CO2 biçiminde havaya geçerHayvanlar ve ot gibi yaşama öldüğü zamanda yeniden bir kısımCO2 atmosfere geçerKarbonun bir kısmı ise bozunan organik maddeler içinde tutularak, kömür, petrol,doğal gaz biçiminde eski kalıntı yakıtlara dönüşürCO2 okyanuslar üzerinden de çevrime girerlerse de nebati planktonlar CO2 fotosen¤¤¤ aracılığıyla organik bileşiklere çevirirler ve öteki organizmalar bu planktonları yerlerKarbonun büyük bir kısmı, karbonat kayaçları (genellikle CaCO3)biçiminde depo edilmiştirBu kayaçlar eskidenizlerdeki yumuşalçaların kabuklarından oluşmuştur

Yeni araştırmaların gösterdiğine tarafından, Güney Amerika Yağmur Ormanları ’nın nemli yerleri ve nehirleri, her yıl kuru bölgelerin soğurduğu kadar karbondioksidi atmosfere geri veriyor Bulgular bütün Amazonlar ’ın ve diğer tropikal ormanların bir karbondioksit dengesi içinde olduğunu gösteriyor Karbondioksit manâlı bir sera gazı Bu da araştırmacıların, endüstriyel aktivitenin ve ormanların yok edilmesinin küresel ısınmaya etkisini bulmalarına asistan olacaktır

Seattle ’da Washington Üniversitesi ’nden Jeffrey Richey, “Biz diğer bir karbondioksit kaynağı belirledik, bu sistemde birazcık daha artı dengesizlik yaratacaktır diyor Richey ve egzersiz arkadaşları, büyüklüğü Avrupa ’nın yarısı kadar olan (1,8 milyon kilometrekare) Amazon ’un ıslak alanlarının üzerindeki karbondioksidi, suda örneklediler Bir Takım bataklık alanlarda, karbondioksidin kabarcıklar halinde dışarı çıktığının görülebileceğini; bataklık ve nehirlerdeki çürüyen odunların ve bozulan alanlardaki bakterilerin gaz ürettiğini de ekliyorlar

Richey ve arkadaşları, yılın değişik zamanlarında, Amazon Nehri ve bataklarındaki yayılımı, uydu temelli olarak bir teknikle haritalandırdı Sudaki karbondioksit seviyeleriyle bu ölçümleri birleştirerek, nemli alanlarda ne kadar karbondioksit salındığını hesapladılar

‹ngiltere Edinburg Üniversitesi ’nde karbon Döngüsü araştırmacısı Yadvnder Malhi, “Su umduğumuzdan daha büyük bir karbondioksid kaynağı dedi ve şimdiye kadar suyun rolünün gözden kaçmış olduğunu belirtti
Woods Hole ’de analist olan jeolog Eric Sundquiste, bu çalışmanın Amazon ’un reel bir karbon dengesi olduğunu doğrulamadığını, bu değin geniş bir alanda girdileriçıktıları hesaplamanın güç olduğunu söylüyor Fakat küresel ölçümler, tropikal ormanlar için karbon kaynakları dengesi olduğunu göstermekte

Küresel iklim değişimlerini belirlemeye ve bunları önlemeye çalışan bilim insanları, tropikal ormanlarda ne dek karbondioksit soğrulup salındığını bildiren belirlenmiş bulgulara gereklilik duyuyor

Richey ve arkadaşlarının ölçümlerine göre, tropikal bölgelerdeki orman yıkımı, her yıl atmosfere 166 milyar ton karbondioksit formunda karbon ekliyor Endüstriyel emisyonlar 5 milyar tonu bulmakta Amazon Nehirleri ’nde ve ıslak bölgelerinde 500 milyon ton civarında karbon oluşmakta Yeni karbon kaynaklarının keşfi göstermiştir fakat, iklim düzenlemesinde ormanların katkısı sanılandan fazla daha yaşamsaldır

Sundquiste tarafından, insanların müdahaleleri karbon kaynağı olarak suyun rolünü kolaylıkla değiştirebilir Bu yöntemler orman yıkımından kolaylıkla etkilenecektir Orman yıkımı toprak erezyonunu artırır Erozyonla organik maddeler, nehirlere ve bataklıklara daha fazla akabilir ve buralarda karbon çıkışını artırabilir veya bu çökeltiler organik maddeleri tutabilir ve bundan dolayı çürümeyi engelleyebilir


özel baskı *