Çaprazlamalar Ve Mendel Kuralları

Çaprazlamalar Ve Mendel Kuralları,


ÇAPRAZLAMALAR ve MENDEL KURALLARI

Bir canlının erkek üreme hücreleri (sperm ya da polen) ile diğer bir canlının yumurtalarının birleştirilmesine çaprazlama denir

A ÇAPRAZLAMALARIN ELEMANLARI
P : Çaprazlanacak anne ve babanın (ebeveynlerin) genotipini ifade eder
G : Anne ve babadan meydana gelebilecek gamet çeşitlerini gösterir Gametlerin sayıları yok, çeşitleri önemlidir
F1 dölü : Kadınsı ve erkek gamet çeşitlerinin birleşmesiyle oluşabilecek ilk dölün (neslin) genotip ve fenotip çeşitlerini ifade eder
F2 dölü : F1 dölünde elde edilen dişi ve erkek bireylerin çaprazlanmasıyla oluşacak ikinci dölü (nesli) açıklama eder
Kendileşme : Muhakkak bir genotipe sahip dişinin kendisiyle benzer genotipte bir erkekle çaprazlanmasıdır
Arı Döl (Saf Döl) : Genotip olarak homozigot olup, kendileştirildiğinde daima aynı genotipte ve fenotipte bireyler yaratıcı canlılara arı döl denir

B BİR KARAKTERLİ (MONOHİBRİT) ÇAPRAZLAMALAR
Bir türün yalnızca bir karekteri üstünde çaprazlamalar yapmaya denir
Arı döl yeşil tohumlu bir bezelye ile tekrar arı döl sarı tohumlu başka bir bezelyeyi çaprazlayalım


İki homozigot canlının çaprazlanmasıyla ilgili size sorulan her soruya 1 cevabını verebilirsiniz




Heterozigot durumda her bireyden iki çeşit gamet meydana kazanç Birinci yumurtanın iki değişiklik polen ile birleşme ihtimali vardır sonra ikinci yumurta ele alınıp tekrar iki çeşitlilik polen ile birleşme ihtimali yazılır Oluşan dölde, Fenotip oranı 3 : 1 dir Bunun manası, 3'ü bir çeşitten, 1'i diğer çeşitten demektir Öteki soruları da bunun gibi cevaplandırabiliriz Genotip oranı 1: 2: 1 , Fenotip çeşidi 2, Genotip çeşidi 3 tür

C İKİ KARAKTERLİ (DİHİBRİT) ÇAPRAZLAMALAR
Bu çaprazlamaları açıklayabilmek için, homozigot sarı ve akıcı bir bezelye ile yeşil ve dolgun bir bezelyeyi çaprazlayalım;

(Sarı yeşile, Düzgünlük, buruşukluğa baskındır)



Daha önce de bahsettiğimiz gibi iki homozigot canlının çaprazlanmasıyla, bireylerden birer değişiklik gamet ve bunların birleşmesiyle de sadece bir çeşitlilik birey meydana gelmektedir F1 dölünü kendi arasında çaprazlayıp F2 dölünü bulalım



Oluşan bu ikinci döl için yukarıda belirttiğimiz soruları şöyle cevaplayabiliriz
Fenotip Oranı : 9: 3: 3: 1 dir

Fenotip çeşidi : 4 dür
Genotip çeşidi : 3n 32 9 dur

Kendileşme çaprazlamalarında Genotip Çeşidi 3n formülüyle bulunur n, heterozigot karakter sayısını belirtir


Yukarıdaki oranlar, iki kişilik heterozigot ve genler bağımsız olduğunda sabittir
Tüm çaprazlamaları düzenli çaprazlamalar ve derme çatma çaprazlamalar almak üzere iki ana grupta toplayabiliriz Şimdi bunları bir tablo ile gösterelim

Bütün hibrit çaprazlamalarında:
2n fenotip çeşidi
3n genotip çeşidi
4n çaprazlama sonucu, oluşacak fert sayısını verir
n heterozigot karakter çeşidi


Tabloda görüldüğü gibi eğer çaprazlamanız “homozigot x homozigot ise size ne sorulursa 1 cevabını verebilirsiniz
Ola Ki “heterozigot x heterozigot şeklinde verilmiş ise tabloda gösterilen oranlar sabit olmaktadır


MENDEL KURALLARI
· Bağımsız Dağılış (Ayrılma) Prensibi : Bir karakteri kontrol eden iki gen gametler meydana gelirken, ayrı gametlere giderler Bambaşka karakterlerin genleri, birbirlerinden egemen olarak gametlere aktarılırlar Buna “bağımsız dağılış ya da “bölünme prensibi denir
· İzotipi (Benzerlik) Prensibi : Mendel sarı ve yeşil iki farklı bezelyeyi çaprazladı ve F1 dölündeki bütün bireylerin benzer fenotipte olduğunu fark etti ve buna benzerlik (izotipi) adını verdi
· Mahremiyet – Baskınlık Prensibi : Mendel oğul döllerde anne veya babada olan bir takım özelliklerin kaybolduğunu gözledi Fakat bu özelliklerin bir sonraki dölde ortaya çıktığını görünce, kaybolmadıklarını ama dar kaldıklarını anladı Birinci dölde gözlenemeyen özelliğe çekinik (dar) nitelik, kendini belirli eden özelliğe ise baskın nitelik adını verdi
*