Çay hasadında işçi krizi

Koronavirüs tedbirleri kapsamında sınır kapılarının kapatılması nedeniyle 40 bin yabancı uyruklu mevsimlik işçinin Türkiye'ye giremeyecek olması, büyükşehirlerden gelmek isteyen yaklaşık 50 bin çay üretecisinin daha önce verilen izinlerinin de iptal edilmesi ile çay hasadının nasıl yapılacağı tartışılıyor.

Bölgede yaş çay hasadı için işçi açığının, salgın nedeniyle kendi işi olumsuz etkilenen ve iş arayanlar ile eğitime uzaktan devam edilirken memleketine dönen üniversite öğrencileri ve Vefa Sosyal Destek Grupları ile kapatılması formülü üzerinde duruluyor.

Doğu Karadeniz'deki Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun illerinde, 830 bin dekar alanda 1 milyon üretici aile tarafından yapılan yaş çay tarımına sayılı günler kaldı. Mayıs ayının ortalarında başlaması beklenen çay tarımında bu yıl koronavirüs tedbirleri kapsamında, yabancı işçiler çalışamayacak. Bölgede her yıl çay tarımında çalışan yaklaşık 40 bin Gürcistan ve Azerbaycan uyruklu işçi, sınır kapılarının kapatılması nedeniyle ülkeye giremeyecek. 

Büyükşehirlerden gelmek isteyen yaklaşık 50 bin çay üreticisinin daha önce verilen izinleri ise iptal edildi. Üreticilerin kendi hasadını yapacağı çay tarımında her yıl çay işçileri aracılığı ile yurt dışına giden yaklaşık 100 milyon dolar da bölgeye kalacak.

YENİ HASAT FORMÜLÜ ARANIYOR

Rize Valiliği'nin koordinesinde gerçekleştirilen toplantılarda, çay hasadının nasıl yapılacağına dair yol haritası belirlenmeye çalışılıyor. Bölgede yaş çay hasadı için oluşan işçi açığının, salgın nedeniyle kendi işi olumsuz etkilenen ve iş arayanlar ile eğitime uzaktan devam edilirken memleketine dönen üniversite öğrencileri ve Vefa Sosyal Destek Grupları ile kapatılması formülü üzerinde duruluyor.

ÜRETİCİLER BEKLEYİŞTE

Çay üreticileri ise koronavirüs salgını nedeniyle hasadın bu yıl nasıl yapılacağını merak ediyor. Üreticiler de hasat için formül arıyor. Çay üreticisi İrfan Abay, "Eskiden kendi çayını toplayan insanlar, işçiye toplatmaya başladılar. Şimdi de işçi yok, kendileri toplayacak ama gelemiyorlar. Onlar da ne olacak belli değil. Biz eskiden bir harçlık etmek için giderdik yevmiye ile çay toplardık. Şimdi de çayı işçiye toplatıyoruz, işçi de bulamazsak böyle dalında kalacak. Yapacak bir şey yok" dedi.

Mülazim Abay da "Bu çayın mutlaka toplanması lazım, eğer bir sürgünde toplamazsan bu yıl daha çay alamazsın bahçelerden. Bu çay işi zor iş, sürekli yapılacak olsa biz de yapamayız. Bu iş öyle çoluk çocuğun yapabileceği bir iş değil, çok yorucu ve emek isteyen bir iş" diye konuştu.

`KENDİ İMKANLARIMIZLA TOPLAYACAĞIZ´

Ömer Karamehmet ise "Üreticilerin büyük bir kısmı İstanbul'da bulunuyor ve maalesef gelemediler. Onları aslında bir şekilde göndermeleri gerekiyor. Gürcistan'dan da yabancı işçi gelemiyor, il dışındaki Rizeliler de gelemiyor. O yüzden halkımız kendi imkanlarıyla bu çayı toplayacak. Bu zamanın gençleri çaya pek önem vermiyor, o yüzden çay bahçesine inip de bu işin üstesinden geleceklerini zannetmiyorum" dedi.

Çayını işçi aracılığı ile toplattığını anlatan Emine Kanbur da "Ne olacak bu çay üreticisinin hali? Rize'nin de bir çayı var, geçim kaynağı bu. Elbet bir çözüm bulacaklar çay üreticilerine. Eskiden bu çayı hep biz toplardık, ahırımız da inek de vardı. Şimdi gençlerimiz çay toplamıyorlar. Şimdi sıra onlarda, insinler bahçelerine toplasınlar" diye konuştu. 

Cemalettin Mavi de "Bence bu çay sezonunda bir hak tanınmalı ve çay cüzdanı olan il dışındakiler gelebilmeli. Yevmiye ile işçi bulmak çok zor. Çünkü herkes kendi ürününü toplamanın derdinde" dedi. 

RTB BAŞKANI ERDOĞAN: KENDİ İŞ GÜCÜMÜZLE ÇÖZERİZ

Rize Ticaret Borsası (RTB) Başkanı Mehmet Erdoğan, Rize´de 100 bin, diğer illerde ise yaklaşık 50 bin çay üreticisi bulunduğunu belirterek, çay hasadının nasıl yapılacağına dair çözümler aradıklarını söyledi.

Erdoğan, "İl dışından gelemeyecek ve bölgede kimsesi olmayan üreticiler için birbirimize destek olursak kendi işgücümüz ile bunun çözülebileceğine inanıyorum. İş-Kur var. Bölgeye üniversitelerin kapanması ile gelen öğrencilerimiz var. Bunların önemli bir faktör olduğunu düşünüyorum. Çay üreticileri ile beraber toplamda yaklaşık olarak 120 bin kişinin il dışında Rize'ye gelmek için talebi var. Bu durum sağlık açısında riskli olabilir. Biz kendi içimizde bu işi çözelim. Salgından ne kadar az etkilenirsek o kadar faydalı olur. Vefa Sosyal Destek Grubu'nun gerçekten yardıma muhtaç kişilere destek olması ile birlikte bu işi başarabiliriz. Rize'de yaşayan 343 bin kişiden 40-50 bini tarlaya girebilecekse biz bu işi çözeriz" diye konuştu.

ÇAY ÜRETİMİ

Doğu Karadeniz Bölgesi´nde Rize, Artvin, Trabzon ve Giresun illerinde yaklaşık 830 bin dekar alanda 1 milyon üretici aile tarafından yapılan yaş çay tarımında yıllık 1 milyon 100 bin ile 1 milyon 300 bin ton arasında değişen miktarda ürün elde ediliyor.

Üretilen yaş çayın 151'i özel sektör, 46'sı ÇAYKUR'a ait olan fabrikalarda işlenerek, yılda ortalama 230 ile 250 bin ton arasında kuru çay elde ediliyor. 

Dünya Çay Komitesi'nin hazırladığı 'Dünya Çay Raporu' sonuçlarına göre, yılda kişi başı en çok çay tüketen ülkeler sıralamasında 3,5 kilogram ile Türkiye ilk sırada yer alıyor. Dünya çay üretiminde ise 2 milyon 270 bin ton ile Çin birinci, 1 milyon 210 bin ton ile Hindistan ikinci, 475 bin ton ile Kenya üçüncü, 329 bin ton ile Sri Lanka dördüncü, 250 bin ton kuru çay ile Türkiye beşinci sırada yer alıyor.