Çek belirsizliği piyasayı kilitledi: Parası olan da ödemiyor

Corona virüsü tedbirleri kapsamında 7226 Sayılı Kanun ile çeklerin ibraz süreleri 13.03.2020'den başlayarak 30.04.2020 tarihine kadar durduruldu.

Ödeme güçlüğü yaşayan şirketler için getirilen bu uygulama sonrası, hemen hemen bütün çekler ödenmemeye başladı. Milyarlarca liralık para akışının sağlandığı çek sistemindeki tıkanma nedeniyle piyasada nakit sıkıntısı hızla büyüyor.

 Uygulama ile çek ibrazıyla karşılaşan bankanın, bu kapsamda ödeme yapıp yapmayacağı, çek hesabında yeterli tutarda meblağ yoksa bu durumda karşılıksızdır işlemi yapıp yapamayacağı noktasında, hukuki açıdan ciddi bir belirsizlik söz konusu.

YENİ DÜZENLEME GEREKLİ

7226 Sayılı Kanun'un ciddi tereddütler yarattığını gözlemlediğini söyleyen Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sıtkı Anlam Altay, Türk Ticaret Kanunu'nda, çekte hamil açısından mücbir sebep ortaya çıktığı zaman nasıl hareket edileceğini düzenleyen bir hükmün zaten olduğunu belirtti. 

Yapılan düzenleme ile ilgili farklı yönde görüşler bulunduğunu ifade eden Altay, şöyle konuştu:

*Bu görüşlerden birincisi, ibraz süresinin herkes açısından duracağı yönünde. Ama diğer görüş buna şundan dolayı karşı çıkıyor:



*Hüküm hak kaybının önlenmesi saikiyle getirildiğinden açıkça kanunda yazdığından, bunun sadece alacaklı yönünden, yani çek hamili yönünden ibraz süresini uzatan bir kural olarak yorumlanması gerektiği kabul ediliyor.

*Kanun koyucunun acilen, bu durumu açıklığa kavuşturan bir düzenleme yapması gerekiyor.

SORUNLARI ÇÖZMÜYOR

Piyasanın şartlarından dolayı herkesin elindeki kaynağı korumak istediğini söyleyen ticaret hukuku alanındaki çalışmaları ile bilinen Avukat Tamer Kulaçoğlu, “Bu, tehlikeli bir yaklaşım.

Ortada bırakılmış bir düzenleme. Kanun süreyi durduruyor ama işlemin nasıl yapılacağını çözmüyor. İnfazların ertelenmesi gibi basit idari bir işlem olarak görüyor bunu hükümet ama aslında öyle olmaması gerekiyor.

Çünkü ticaret hayatındaki etkileri farklı. Bu belirsizlik piyasayı rahatlatmıyor. Hukuki açıdan da hiç alışık olmadığımız bir durum. Borçlu olan açısından bakınca haklısınız, borçlu zor duruma düşmesin.

Ancak alacaklı da alacağını alamadığında o da bu sefer kendi borçlarını ödeyemeyecek. Yeni bir yasal düzenleme gerekiyor” dedi.  
Devlet karşılığını versin

Piyasada çek düzenlemesi nedeniyle bir belirsizlik yaşandığını söyleyen SÖZCÜ Yazarı ve Vergi Uzmanı Dr. Nedim Türkmen şu bilgileri verdi:



*İbraz edilecek mi, karşılıksız yazılacak mı yazılmayacak mı… Elinizde çek var diyelim ve vadesi bugün. Bu geçici madde ile sen ibraz edemezsin ve hiçbir banka da yazmıyor.

*Kötü niyetli insanlar da bunu kullanıyor ve borçlarını ödemiyor. Kimseden tahsilat yapamayınca sen de borcunu ödemiyorsun. Piyasada bir kilitlenme oldu. Bazı bankalar çekiniz kadar kredi çıkaralım dediler ama o da kaldı.

*Şu anda piyasanın en önemli konusu bu. Tahsil edilemeyen çekler konusunda devlet olarak sen al, bize karşılığını ver. Özel hukuka ve ticarete müdahale ediliyor. Ticari yaşamı durduruyorsun.

*Türkiye'de çekle para yaratılıyor. Buna müdahale ediliyor sağı ve solu düşünülmeden. Bu da piyasayı durduruyor.”

Taylan Büyükşahin/Sözcü