Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Yaygın Adı: Çekiç kafa
Bilimsel Adı: Carcharhinidae (bazen kendi familyası olan Sphyrnidae içine konulur)
Familya: Carcharhinidae
Takım: Carcharhiniformes
Tür Sayısı: 8 veya 9
Boyutları: En küçüğü: Scalloped bonnethead (deniztarağı bone kafalısı) 90 cm
En büyüğü: büyük Çekiç kafa 6 m civarı
Fiziki Özellikleri: Karakteristik ve farklı alanlara yönlendirilmiş şekillerde ön kafa lobu (çekiç), gözler çekicin iki ucunda, burun delikleri birbirine uzakta çekicin dış kenarlarına yakın yerleştirilmiştir Karoser fazla dinç kaslardan oluşur, sırt yüzgecinin ilki yüksek ve sağlam ikicisi fazla küçük, göğüs yüzgeçleri ufak, kuyruk yüzgeci uzundur ve sivrilen üst lobunun bariz bir V şekli vardır, alt lobu küçük ve sivridir
Hayat Çizgisi: İç döllenme, embriyonun beslenmesi ilk zamanlar yumurtanın sarısından, takibinde plasentadan beslenme, yumurtada bekleme süresi 8 ay, türe ve annenin büyüklüğüne yan olarak yavru sayısı 6 dan 40ın üstüne çıkabilir
Gıda Tarzı: Balıklardan tırpanalara, vatozlara, mürekkep balıklarına, kabuklulara, deniz yılanlarına ve öteki köpek balıklarına (Çekiç kafalar dâhil) değin geniş çeşitlilik bildiren açık su ve dip canlıları
Hayat Alanı: Açık ve sığ denizler, kıyı resiflerinden ve sığlıklarından yaklaşık 300 mlere inen derinliklerde yaşarlar, derinlerde daha çok scalloped bonnethead köpek balığı yaşar, birçok türler daha yukarıda 80 mlerde bulunur
Yeryüzünde Dağılımı: Tropik ve ılıman sulara fazlaca dağılmışlardır
Çekiç kafalı köpek balığı kendine özgü hayran bırakan görünümüyle tüm köpek balığı türleri içinde en merek uyandıranı ’dır Bu 9 cinsin 8 türüne bahşedilen isim Sphyrnadir Ve “çekiç anlamı taşır, köpek balığının epeyce olağandışı bir kafa şeklinin olduğuna göze çarpan eder
Aşina sekiz veya dokuz cins çekiç kafalı köpek balığı vardır, hepsi de karakteristik kafa şekillerinden nedeniyle hemen ayırt edilirler Bütün türlerde iki taraflı nitelik kafalarının ön kısımlarının yanlara dürüst uzamış olmasıdır Bunun delikleri ve gözler bu uzantının iki ucundadır ve türlerin hepsinde aynıdır Öteki bir iki taraflı nokta uzantının yan kesiti ince ve kanat benzeridir, üstteki yüzeyde hafif bir eğim oluştururken alt yüzeyi düzdür, arka kenarı artan bir şekilde daralır Bağlı kesitinden bakıldığında çekice kuşkusuz benzemezler, aslında uzantı fazla incedir, bu yüzden gönder kısımlardan bakıldığında çekiç şekli anlaşılamaz
“Çekiç in şekli türden türe değişir doğrusu ve bazı isimleri gerçeği iyice yansıtmaz Kanat kafalı köpek balığının (Eusphyra blochii) uzun kanat güya uzantıları az daha gövdesinin yarısı kadardır Ayrıca benzer biçimde belirleyici özellikleri olan türler vardır bunlar: Kaşık kafalı (S Media) ve tokmak kafalı ya da scalloped bonnethead (S Corona)
Scalloped çekiç kafalının (S Lewini) “çekiç uzantısının ön ucu diş çıkıntılıdır, oysaki pürüzsüz çekiç kafalının (S Zygaena) adından da anlaşıldığı üzere böyle bir özelliği yoktur Her ikisinde de uzantının ön kenarı dışa bükümlüdür bu özellik onları büyük çekiç kafalıdan (S Mokkaran) ayırır çünkü onunki az kalsın düzdür Minik göz çekiç kafalının (S Tudes) geniş “çekicinde scallopedhead çekiç kafalınınkine benzer dişler mevcuttur oysa arka kenarı adeta düzdür, gözleri adında da belirtildiği gibi diğer türlerden küçüktür Normal beyaz yüzgeç çekiç kafalının (S Couardi) kafası scalloped çekiç köpek balığıyla aynıdır Birçok bilim adamı bu türü scalloped çekiç kafalının bir çeşidi olarak farz eder
Gizemli Çekiçler
Çekiç kafalı köpek balıkları bilindiğinden beri onlar hakkında her zaman sorulan bir soru vardır: “Çekiç şeklindeki kafalarının fonksiyonu nedir? kesin olarak kanıtlanmamış olsa da çekiç şeklinin olası izah etme getirebilecek dört faktör vardır
Köpek balıklarının burunlarının üstünde minik, içleri jel doymuş çukurcuklara Lorenzini ampulü nedir ve diğer hayvanların çıkardığı çelimsiz elektrik akımlarını almakta çok hassastırlar Bu Nedenle köpek balıkları avlarını kumun ya da çakılın aşağıda olsalar bile algılarlar
Çekiç kafalılarda çekiç kafalılarda çekicin ön kenarında ve daha alçak ön kısmında bol miktarda lorenzini ampulü vardır Bunların avların yerini tespitte kullanıldığı yönünde bir intiba verir Zaten Çekiç kafalılar çoğunlukla tabana yakın yaşamış veya taban altındaki hayvanlarla beslenir
Çekicin her iki ucunda birbirinden uzaktan yer alan burun delikleri bu balıkların ayrıca geniş bir alanı koklayarak potansiyel avlarını bulmada yardımcıdır Hatta bu bölge köpekbalığının tabanda avının izini sürerken kafasını her iki yandan sallamasıyla daha da genişliyor olabilir
Lorenzinin Ampulü avın izini bulmayı kolaylaştırırken, kapasitesi fakat ava yaklaşmışken devreye girecek kadardır Bu takriben 30 santimetrelik bir uzaklıktır Halbuki burun delikleri avın kokusun çok daha uzak alabilir ve buna yardımcı ve tekrar birbirinden uzağa yerleştirilmiş gözler geniş bir alanı tarayabilir, olur ya de bu sayılanlar doğruca çekiç köpekbalığı iyi birer avcıdırlar
Çekiç Köpek Balığı Sürüleri
Eğer bir çekiç köpek balığının görüntüsü bu dek etkileyiciyse düşünün 200 veya daha fazlasınınbir araya toplandıklarındaki görüntünün etkileyiciliğini, bu bakış Pasifikin batısında yukarıda bulunan izole deniz dağlarında tam anlamıyla gerçekleşir Buradan diğer Güney Afrikanın Natak kıyısının açıklarında yer alan 2030 taneden oluşan sürüler vardır(bu sürülere shiverlar denir)
Shiverlar, Pasifikin batısındaki sürünün sayıca aynısı veya azıcık daha fazlasıdır, önceden Meksikada Kaliforniya Körfezinden bilinirlerdi, ancak ticari balıkçılık sebebiyle büyük kısmı yok olmuştur Çekiç köpek balıkları hakkındaki birçok veri shiverların incelenmesinden elde edilmiştir Ayrıca bu araştırmalardan onlar hakkında sorular da ortaya çıkmıştır
Mesela, Meksika shiverları niçin altı kat pozitif dişi içermektedir? Neden gündüzleri toplanıyorlar da gece olunca dağılıyorlar? Neden yüzeye yakın toplanıyorlar? Gündüzleri toplanmalarının amacı nedir?
Bunun geçerli tek bir sebebi olabilir; gözlemlendiği kadarıyla bu ana aktiviteleri yok ise ve toplu avlanmıyorlarsa geriye tek bir sebep kalır bu da diğer avcılardan, mesela katil balinalardan kendilerini gözetmek için olabilir Bildiğimiz kadarıyla shiverlar sadece scalloped çekiç köpek balığı türü tarafından oluşturulur oysa bu türlerin sürü halinde dolaşmalarına neden olan sebep nedir?
Kafa Atan Köpek Balığı
Çekiç köpek balıkları arasından bir türün çekicini alışık olunmadık biçimde kullandığı bildirilmiştir Bu büyük çekiç köpek balığıdır, tırpana ve vatoz gibi taban balıklarını etkisiz ışık halkası getirmek için önce çekiciyle kafa attığı ve sonra avını kumun içine raptiyelediği bir usul geliştirmiştir Avını kuma sapladıktan sonra etrafında dönerek avının kanatlarından parçalar koparmaya başlar ve bu sayede onu hareket edemez ışık halkası getirir Bu usul diğer hiçbir çekiç köpek balığında görülmemiştir Ve büyük çekiç köpek balığında da ara sıra görülür Belki de bizim gördüğümüzden ve bildiğimizden daha yaygın bir davranıştır
Bir Takım İpuçları
Sürüler halinde dolaşmalarının tam anlamıyla amacını bilmesek de bunu sağladığı avantajlar hakkında bilgimiz var Mesela sürü içindeki en büyük dişilerin sürüyü denetleme aşağı tuttuklarını ve daha ufak dişilerin üstünde fazla egemen olduklarını biliyoruz Kısa süreli, bir alt düzeydeki kadınsı bireylere karşın saldırılar yaygındır Birinci derecedeki bireylerin arasındaki kavgalar “saygıyı ve mesafeyi koruma amaçlıdır
Sergiledikleri tavırlar aralarında, yana doğru gövdelerini itmekten baş aşağı yüzmek ve 360 santigrat derece dönmeye dek çeşitlilik gösterir
Eğer bir daha aşağı düzeye ait dişi bu tavırlar karşısında ikna olup hakim dişinin bölgesini terk edip daha prestijli ve dolayısıyla daha az merkezi bir bölgeye geçmezse, başat ve büyük olan kadınsı olasılıkla çenesiyle öbürüne vurur Bunu sonucunda shiverın merkezine ya da yakınına en büyük ve dolayısıyla da en fazla seçim edilen dişiler yerleşir Bir diğer deyişle bunlar küçük rakiplerinden daha pozitif sayıda yavru yavrulayabilirler Eğer erkek, kadınsı kadar kabul edilirse, çiftin birbirine yapacakları kur ritüeli başlar Bütün diğer köpek balıklarında aynı şekilde yapıldığı gibi erkek dişiyi ısırmaya ve kovalamaya başlar Esas çiftleşme sürünün içinde olmaz çift ya açık denize gider veya tabana dürüst iner Tekrar diğer köpek balıklarında olduğu gibi erkek dişinin göğüs yüzgeçlerinden birini ısırır, böylece onu kısmen etkisiz ayla getirir ve erkeğin onu klaspırlarıyla kavrayıp içine spermlerini boşaltmasına imkân verir Çiftleşme sonrası ise dişi sürüye geri döner
“Şefkatli Ebeveynler
Çekiç köpek balıklarının hamilelikleri sekiz ay sürer Bu zaman baştan başa cenin yumurtanın sarısından beslenir Bu kaynak bittiği vakit yumurta kesesi kendini rahmin duvarına bağlar ve adına “ yumurta kesesi plasenta denilen bir yapıya dönüşür Bundan sonradan her embriyo plasenta kanalıyla anneden beslenir Bundan ötürü yavrular doğduklarında iyi gelişmiş, kendi başlarına idare edebilir Durumda olurlar
Doğum zamanı yaklaştığında çekiç köpek balığı türlerinden bazıları daha sığ sulara gitmeyi tercih eder, burada en düşük altıdan başlayıp annenin büyüklüğüne ve cinsine ast olarak değişebilen ve kırkı aşabilen sayıda yavru dünyaya getirir Yavru çekiç köpek balıkları “çekiçleri arkaya doğru gövdelerinin yanına katlanmış şekilde doğarlar Böylece doğum kolaylaşır Doğumdan sonra yavrular sığ koylarda sayıları 10000 bulan sürüler oluştururlar
Bilimsel Adı: Carcharhinidae (bazen kendi familyası olan Sphyrnidae içine konulur)
Familya: Carcharhinidae
Takım: Carcharhiniformes
Tür Sayısı: 8 veya 9
Boyutları: En küçüğü: Scalloped bonnethead (deniztarağı bone kafalısı) 90 cm
En büyüğü: büyük Çekiç kafa 6 m civarı
Fiziki Özellikleri: Karakteristik ve farklı alanlara yönlendirilmiş şekillerde ön kafa lobu (çekiç), gözler çekicin iki ucunda, burun delikleri birbirine uzakta çekicin dış kenarlarına yakın yerleştirilmiştir Karoser fazla dinç kaslardan oluşur, sırt yüzgecinin ilki yüksek ve sağlam ikicisi fazla küçük, göğüs yüzgeçleri ufak, kuyruk yüzgeci uzundur ve sivrilen üst lobunun bariz bir V şekli vardır, alt lobu küçük ve sivridir
Hayat Çizgisi: İç döllenme, embriyonun beslenmesi ilk zamanlar yumurtanın sarısından, takibinde plasentadan beslenme, yumurtada bekleme süresi 8 ay, türe ve annenin büyüklüğüne yan olarak yavru sayısı 6 dan 40ın üstüne çıkabilir
Gıda Tarzı: Balıklardan tırpanalara, vatozlara, mürekkep balıklarına, kabuklulara, deniz yılanlarına ve öteki köpek balıklarına (Çekiç kafalar dâhil) değin geniş çeşitlilik bildiren açık su ve dip canlıları
Hayat Alanı: Açık ve sığ denizler, kıyı resiflerinden ve sığlıklarından yaklaşık 300 mlere inen derinliklerde yaşarlar, derinlerde daha çok scalloped bonnethead köpek balığı yaşar, birçok türler daha yukarıda 80 mlerde bulunur
Yeryüzünde Dağılımı: Tropik ve ılıman sulara fazlaca dağılmışlardır
Çekiç kafalı köpek balığı kendine özgü hayran bırakan görünümüyle tüm köpek balığı türleri içinde en merek uyandıranı ’dır Bu 9 cinsin 8 türüne bahşedilen isim Sphyrnadir Ve “çekiç anlamı taşır, köpek balığının epeyce olağandışı bir kafa şeklinin olduğuna göze çarpan eder
Aşina sekiz veya dokuz cins çekiç kafalı köpek balığı vardır, hepsi de karakteristik kafa şekillerinden nedeniyle hemen ayırt edilirler Bütün türlerde iki taraflı nitelik kafalarının ön kısımlarının yanlara dürüst uzamış olmasıdır Bunun delikleri ve gözler bu uzantının iki ucundadır ve türlerin hepsinde aynıdır Öteki bir iki taraflı nokta uzantının yan kesiti ince ve kanat benzeridir, üstteki yüzeyde hafif bir eğim oluştururken alt yüzeyi düzdür, arka kenarı artan bir şekilde daralır Bağlı kesitinden bakıldığında çekice kuşkusuz benzemezler, aslında uzantı fazla incedir, bu yüzden gönder kısımlardan bakıldığında çekiç şekli anlaşılamaz
“Çekiç in şekli türden türe değişir doğrusu ve bazı isimleri gerçeği iyice yansıtmaz Kanat kafalı köpek balığının (Eusphyra blochii) uzun kanat güya uzantıları az daha gövdesinin yarısı kadardır Ayrıca benzer biçimde belirleyici özellikleri olan türler vardır bunlar: Kaşık kafalı (S Media) ve tokmak kafalı ya da scalloped bonnethead (S Corona)
Scalloped çekiç kafalının (S Lewini) “çekiç uzantısının ön ucu diş çıkıntılıdır, oysaki pürüzsüz çekiç kafalının (S Zygaena) adından da anlaşıldığı üzere böyle bir özelliği yoktur Her ikisinde de uzantının ön kenarı dışa bükümlüdür bu özellik onları büyük çekiç kafalıdan (S Mokkaran) ayırır çünkü onunki az kalsın düzdür Minik göz çekiç kafalının (S Tudes) geniş “çekicinde scallopedhead çekiç kafalınınkine benzer dişler mevcuttur oysa arka kenarı adeta düzdür, gözleri adında da belirtildiği gibi diğer türlerden küçüktür Normal beyaz yüzgeç çekiç kafalının (S Couardi) kafası scalloped çekiç köpek balığıyla aynıdır Birçok bilim adamı bu türü scalloped çekiç kafalının bir çeşidi olarak farz eder
Gizemli Çekiçler
Çekiç kafalı köpek balıkları bilindiğinden beri onlar hakkında her zaman sorulan bir soru vardır: “Çekiç şeklindeki kafalarının fonksiyonu nedir? kesin olarak kanıtlanmamış olsa da çekiç şeklinin olası izah etme getirebilecek dört faktör vardır
Köpek balıklarının burunlarının üstünde minik, içleri jel doymuş çukurcuklara Lorenzini ampulü nedir ve diğer hayvanların çıkardığı çelimsiz elektrik akımlarını almakta çok hassastırlar Bu Nedenle köpek balıkları avlarını kumun ya da çakılın aşağıda olsalar bile algılarlar
Çekiç kafalılarda çekiç kafalılarda çekicin ön kenarında ve daha alçak ön kısmında bol miktarda lorenzini ampulü vardır Bunların avların yerini tespitte kullanıldığı yönünde bir intiba verir Zaten Çekiç kafalılar çoğunlukla tabana yakın yaşamış veya taban altındaki hayvanlarla beslenir
Çekicin her iki ucunda birbirinden uzaktan yer alan burun delikleri bu balıkların ayrıca geniş bir alanı koklayarak potansiyel avlarını bulmada yardımcıdır Hatta bu bölge köpekbalığının tabanda avının izini sürerken kafasını her iki yandan sallamasıyla daha da genişliyor olabilir
Lorenzinin Ampulü avın izini bulmayı kolaylaştırırken, kapasitesi fakat ava yaklaşmışken devreye girecek kadardır Bu takriben 30 santimetrelik bir uzaklıktır Halbuki burun delikleri avın kokusun çok daha uzak alabilir ve buna yardımcı ve tekrar birbirinden uzağa yerleştirilmiş gözler geniş bir alanı tarayabilir, olur ya de bu sayılanlar doğruca çekiç köpekbalığı iyi birer avcıdırlar
Çekiç Köpek Balığı Sürüleri
Eğer bir çekiç köpek balığının görüntüsü bu dek etkileyiciyse düşünün 200 veya daha fazlasınınbir araya toplandıklarındaki görüntünün etkileyiciliğini, bu bakış Pasifikin batısında yukarıda bulunan izole deniz dağlarında tam anlamıyla gerçekleşir Buradan diğer Güney Afrikanın Natak kıyısının açıklarında yer alan 2030 taneden oluşan sürüler vardır(bu sürülere shiverlar denir)
Shiverlar, Pasifikin batısındaki sürünün sayıca aynısı veya azıcık daha fazlasıdır, önceden Meksikada Kaliforniya Körfezinden bilinirlerdi, ancak ticari balıkçılık sebebiyle büyük kısmı yok olmuştur Çekiç köpek balıkları hakkındaki birçok veri shiverların incelenmesinden elde edilmiştir Ayrıca bu araştırmalardan onlar hakkında sorular da ortaya çıkmıştır
Mesela, Meksika shiverları niçin altı kat pozitif dişi içermektedir? Neden gündüzleri toplanıyorlar da gece olunca dağılıyorlar? Neden yüzeye yakın toplanıyorlar? Gündüzleri toplanmalarının amacı nedir?
Bunun geçerli tek bir sebebi olabilir; gözlemlendiği kadarıyla bu ana aktiviteleri yok ise ve toplu avlanmıyorlarsa geriye tek bir sebep kalır bu da diğer avcılardan, mesela katil balinalardan kendilerini gözetmek için olabilir Bildiğimiz kadarıyla shiverlar sadece scalloped çekiç köpek balığı türü tarafından oluşturulur oysa bu türlerin sürü halinde dolaşmalarına neden olan sebep nedir?
Kafa Atan Köpek Balığı
Çekiç köpek balıkları arasından bir türün çekicini alışık olunmadık biçimde kullandığı bildirilmiştir Bu büyük çekiç köpek balığıdır, tırpana ve vatoz gibi taban balıklarını etkisiz ışık halkası getirmek için önce çekiciyle kafa attığı ve sonra avını kumun içine raptiyelediği bir usul geliştirmiştir Avını kuma sapladıktan sonra etrafında dönerek avının kanatlarından parçalar koparmaya başlar ve bu sayede onu hareket edemez ışık halkası getirir Bu usul diğer hiçbir çekiç köpek balığında görülmemiştir Ve büyük çekiç köpek balığında da ara sıra görülür Belki de bizim gördüğümüzden ve bildiğimizden daha yaygın bir davranıştır
Bir Takım İpuçları
Sürüler halinde dolaşmalarının tam anlamıyla amacını bilmesek de bunu sağladığı avantajlar hakkında bilgimiz var Mesela sürü içindeki en büyük dişilerin sürüyü denetleme aşağı tuttuklarını ve daha ufak dişilerin üstünde fazla egemen olduklarını biliyoruz Kısa süreli, bir alt düzeydeki kadınsı bireylere karşın saldırılar yaygındır Birinci derecedeki bireylerin arasındaki kavgalar “saygıyı ve mesafeyi koruma amaçlıdır
Sergiledikleri tavırlar aralarında, yana doğru gövdelerini itmekten baş aşağı yüzmek ve 360 santigrat derece dönmeye dek çeşitlilik gösterir
Eğer bir daha aşağı düzeye ait dişi bu tavırlar karşısında ikna olup hakim dişinin bölgesini terk edip daha prestijli ve dolayısıyla daha az merkezi bir bölgeye geçmezse, başat ve büyük olan kadınsı olasılıkla çenesiyle öbürüne vurur Bunu sonucunda shiverın merkezine ya da yakınına en büyük ve dolayısıyla da en fazla seçim edilen dişiler yerleşir Bir diğer deyişle bunlar küçük rakiplerinden daha pozitif sayıda yavru yavrulayabilirler Eğer erkek, kadınsı kadar kabul edilirse, çiftin birbirine yapacakları kur ritüeli başlar Bütün diğer köpek balıklarında aynı şekilde yapıldığı gibi erkek dişiyi ısırmaya ve kovalamaya başlar Esas çiftleşme sürünün içinde olmaz çift ya açık denize gider veya tabana dürüst iner Tekrar diğer köpek balıklarında olduğu gibi erkek dişinin göğüs yüzgeçlerinden birini ısırır, böylece onu kısmen etkisiz ayla getirir ve erkeğin onu klaspırlarıyla kavrayıp içine spermlerini boşaltmasına imkân verir Çiftleşme sonrası ise dişi sürüye geri döner
“Şefkatli Ebeveynler
Çekiç köpek balıklarının hamilelikleri sekiz ay sürer Bu zaman baştan başa cenin yumurtanın sarısından beslenir Bu kaynak bittiği vakit yumurta kesesi kendini rahmin duvarına bağlar ve adına “ yumurta kesesi plasenta denilen bir yapıya dönüşür Bundan sonradan her embriyo plasenta kanalıyla anneden beslenir Bundan ötürü yavrular doğduklarında iyi gelişmiş, kendi başlarına idare edebilir Durumda olurlar
Doğum zamanı yaklaştığında çekiç köpek balığı türlerinden bazıları daha sığ sulara gitmeyi tercih eder, burada en düşük altıdan başlayıp annenin büyüklüğüne ve cinsine ast olarak değişebilen ve kırkı aşabilen sayıda yavru dünyaya getirir Yavru çekiç köpek balıkları “çekiçleri arkaya doğru gövdelerinin yanına katlanmış şekilde doğarlar Böylece doğum kolaylaşır Doğumdan sonra yavrular sığ koylarda sayıları 10000 bulan sürüler oluştururlar
