Cenab-ı Hakkın Sıfatları

Allah'ın sıfatlan zatî, subutî ve fiilî olmak üzere uçe ayrılır

a) Zatî Sıfatlar:

1) Vücûd:

Var olmak demektir Allah vardır, varlığı başkasından değil, zatının gereğidir Vucûd sıfatının karşılığı olan yokluk Allah için duşunulemez(Vucud sıfatına sıfatı nefsıye (nefsi sıfat) de denir)

2) Kıdem:

Başlangıcı olmamak demektir Allah'ın varlığının başlangıcı yoktur O kadım ve ezelidir Sonradan meydana gelmiş bir varlık değildir Hiçbir şey yok iken O vardı Kıdem sıfatının zıddı olan başlangıcı olmakAllah için düşünülemez

3) Beka:

Sonu olmamak demektir Allah ebedîdir Varlığının sonu yoktur O sonsuz olarak vardır Her şey yok olduktan sonra O'nun varlığı yine devam edecektir Bekanın zıddı olan sonu olmakAllah hakkında düşünülemez

4) Vahdaniyet:

Tek ve bir olmak demektir Allah Teâlâ hem zatî hem fulleri hem de sıfatlan bakımından tektir Eşi, ortağı ve benzen yoktur Bu sıfatın zıddı olan birden fazla olmakAllah için imkânsızdır

5) Muhalefetün lil havadis

Soradan olan şeylere benzememek demektir Allah'tan başka her şey sonradan olmuştur Allah bu sonradan olanlardan hiç birine benzemez Bu sıfatın zıddı olan sonradan olanlara benzemekAllah için düşünülemez

6) Kıyam binefsihi:

Varlığı kendisinden olmak demektir Allah Teâlâ'nın varlığı kendisinden olup başkasından değildir Her şey varlığını Allah'tan alır Fakat Allah varlığını bir şeyden almaz başkasına muhtaç olmakAllah Teâlâ için duşunulemez(Yukarıda açıklanan bu beş sıfata sıfatı belbıye (selbı sıfatlar) de denir Çunku Allah'ın bu sıfatların zıddıyla vasıflanması imkansızdır Yanı Allah'ın ezeli olmaması, ebedi olmaması eşi ve ortağı olması, sonradan var olanlara benzemesi ve başkasına muhtaç olması sıfatlan onun hakkında imkansızdır)

b) Subutî Sıfatlar:

1) Hayat:

Din ve canlı olmak demektir Allah ezelî ve ebedi bir hayat sahibidir Hayatın zıddı olan olu olmakAllah hakkında düşünülemez

2) İlim:

Bilmek demektir Allah geçmişi, geleceği, gizli ve açık herşeyı bilir Bu sıfatın zıddı olan bilgisizlikAllah için düşünülemez

3) Semi

İşitmek demektir Allah Teâlâ her şeyi ısıtıcıdır Butun şeyleri aynı anda ısıtır Bir şeyi işitmesi aynı anda ikinci bir şeyi işitmesine engel değildir Allah işitmek için herhangi bir alet veya organa muhtaç değildir Bu sıfatın zıddı olan işitmemekAllah için düşünülemez
4) Basar:

Görmek demektir Allah her şeyi olduğu gibi kusursuz olarak gorur Bu sıfatın zıddı olan görmemekAllah hakkında imkânsızdır

5) İrade:

Dilemek demektir Allah tam ve kâmil bir iradeye sahiptir O'nun her dilediği olur, dilemediği olmaz Bu sıfatın zıddı olan iradesizlikAllah hakkında düşünülemez

6) Kudret:

Gucu yetmek demektir Allah sonsuz bir guç ve kudrete sahiptir Her şeye gucu yeter O'nun kudretinin yetışemeyeceğı hiçbir şey yoktur Bu sıfatın zıddı olan acizlikAllah hakkında düşünülemez

7) Kelâm:

Söylemek ve konuşmak demektir Allah Teâlâ ses, harf, kelime ve cümleye ihtiyaç duymaksızın konuşma ve söyleme sıfatına sahiptir Allah bu sıfatı ile peygamberlerine kitap indirmiş, bazı peygamberleri ile de bizzat konuşmuştur Bu sıfatın zıddı olan konuşmamakAllah Teâlâ için düşünülemez

8) TekvinEş'arilere göre tekvin hakiki değil, itibari bir sıfat olup kudret sıfatına racidir)

Yaratmak demektir Allah Teâlâ yegâne yaratıcıdır Kâinatta her şeyi yaratan O'dur Var olmasını dilediği bir şey oldeyince hemen oluverir Var olan bir şey de dilediği zaman yok olur Bu sıfatın zıddı olan yaratarnamakAllah hakkında düşünülemez

Subutî sıfatlar, zat olmadıkları gibi zattan ayrı da düşünülemezler Bu münasebetle soz konusu sıfatlar için, Allah'ın aynı da değildir, gayrı da değildirdenmiştir Çunku zatın aynı kabul edilirse sıfatları inkâra giden bir yol açılır, gayrı kabul edilirse Allah'ın zatında çokluk soz konusu olur Bunun için sıfatlar, Allah'ın zatının ne aynıdır, ne gayrıdırdenmiştir

Yukarıda izah edilen subutf sıfatlardan kaynaklanan Kadir, Murîd, Alım, Hayy, Semi', Basi, Mukevvın ve Mutekellım diye ifade edilen sıfatlara, sıfatı ma'nevıye denir

c) Fiilî Sıfatlar:

Allah Teâlâ'nın yukarıda açıklanan zatî ve subuti sıfatlarından başka rızık verme, ihsanda bulunma, rıza, gazab, öldürme ve diriltme gibi fiilî sıfatları da vardır Bu sıfatlarda kadım ve ezelîdır(Eş'arilere göre fıılı sıfatlar hadistir)