Çernobil Felaketi Tekrar Yaşanabilir mi?

Yerküre HBO'nun yeni serisi sayesinde tekrar gündeme gelen Çernobil nükleer felaketinden pek çok ders aldı. Kazanın birçok ögesi hala gizlense de kesin olarak bilinen, 26 Nisan 1986'da Sovyetler Birliği’nin bir kesimi olan Pripyat'ın yakınında açılmış bir nükleer reaktörün çekirdeğinden Radyoaktif hususun havaya karıştığı.

Patlamadan sonraki üç ay içinde 30'dan ziyade kişi akut radyasyon illetinden öldü. Bugün bilim kişileri, yüz binlerce, tahminen de milyonlarca insanın felaketten önemli bir formda etkilendiğini iddia ediyor.


Patlamaya karışan reaktör tipi bir RBMK yahut yüksek güçlü kanal reaktörü, o devrandan bu yana, ölümcül tasarım cürümlerinden kimilerini hesaba katacak halde Rusya umumunda grafit uçlu denetim çubukları ve düşük zenginleştirme seviyesine sahip uranyum üzere özelliklerle geliştirildi. Reaktörün orjinal özelliklerinin birçoğu, büyük olasılıkla maliyetleri düşürmek için seçildi.

HBO serisine nazaran bu güçlendirmeyle hedeflenen, Çernobil üzere bir kazanın tekrar yaşanmasını önlemekti. Gelgelelim söylemesi yapmaktan daha kolay olabilir.

Yerküre Nükleer Birliği’ne nazaran Rusya'da hala faaliyet gösteren on RBMK reaktörü bulunuyor. (Saint Petersburg’daki bir tanesi durduruldu.) Rusya, günümüzde Sovyetler Birliği tarafından tasarlanan ve inşa edilen bu reaktörlere sahip tek memleket. RBMK'lerinden birinin 2050 yılına kadar faaliyet gösterme lisansı bulunuyor. Lisansların geri kalanı 2021 ile 2031 arasında sona ediyor.

Reaktörler denetim çubuklarında ve uranyum yakıtlarında düzenlemeler görmesine karşın, dizaynları hala birtakım bilim kişileri arasında tasa yaratıyor.

Nükleer Güvenlik Girişimi yönetici vekili Edwin Lyman, “Ne yapılırsa yapılsın, dizaynın düzeltilemeyecek temel yanları vardı.” diyor.

Rusya'nın RBMK'leri 30 yıl dayanacaktı, fakat devlet yetkilileri hayat döngülerini uzatmayı seçtiler. 2015 yılında, Rusya'nın nükleer gücünün yarısı, genişletilmiş lisanslı reaktörlerden oluşuyordu.