Cevre kirliliği Cevre; dunya uzerinde yaşamını surduren canlılarının hayatları boyunca ilişkilerini surdurduğu dış ortamdır Diğer bir deyişle ekosistemolarak tanımlanabilir
Hava, su ve toprak bu cevrenin fiziksel unsurlarını, insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise biyolojik unsurlarını teşkil etmektedir
Doğanın temel fiziksel unsurları olan, hava, su ve toprak uzerinde olumsuz etkilerin oluşması ile ortaya cıkan ve canlı oğelerin hayati aktivitelerini olumsuz yonde etkileyen cansız cevre oğeleri uzerinde yapısal zararlar meydana getiren ve niteliklerini bozan yabancı maddelerin hava, su ve toprağa yoğun bir şekilde karışması olayına cevre kirliliğiadı verilmektedir
Gelişen teknolojinin yaşamımıza getirdiği rahatlık yanında, bu gelişmenin tabiata ve cevreye verdiği kirliliğin boyutu her gecen gun hızla artmaktadır Yaşamı daha mukemmel hale getirmek, daha sağlıklı ve uzun bir omur sağlayabilmek amacına donuk bu gelişmelerin, gerek kırsal, gerek kentsel alanlarda olsun, doğal kaynakları bozduğu su, hava, toprak kirlenmesine yol actığı, bitki ve hayvan varlığına zarar verdiği son yıllarda inkar edilemez bir gercek haline donuşmuştur
Hava kirliliği
Atmosferde toz, duman,ve saf olmayan su buharı şeklinde bulunabilecek kirleticilerin, insanlar ve diğer canlılar ile eşyaya zarar verebilecek miktarlara yukselmesi, “Hava Kirliliği olarak nitelenmektedir Havayı kirleten maddelerin sınır değerleri (havada zararlı olmayacak derecedeki en yuksek değerleri), her ulkenin ilgili kuruluşları tarafından yonetmeliklerle belirlenir Kirletici maddelerin niteliğine gore, canlılara vereceği zarar şekil ve dereceleri de değişir Hava kirliliğine karşı alınabilecek onlemler, kirlilik kaynağına gore (fabrika, termik santral, konutlar, taşıt aracları) cok ceşitlidir Bu onlemler başta eğitim alınmak uzere teknik, hukuksal onlemler olmak uzere başlıca 3 grupta toplanabilir
Su kirliliği
Su kirliliği, istenmeyen zararlı maddelerin, suyun niteliğini olculebilecek oranda bozmalarını sağlayacak miktar ve yoğunlukta suya karışma olayıdır Konutlar, endustri kuruluşları, termik santraller, gubreler, kimyasal mucadele ilacları, tarımsal sanayi atık suları, nukleer santrallerden cıkan sıcak sular ve toprak erozyonu gibi surecler ve maddeler su kirliliğini meydana getiren başlıca kaynaklardır Bunların hepsi doğrudan doğruya veya dolaylı olarak canlı ve cansız varlıklara zarar vermektedir Suların kirlenmesine karşı alınabilecek onlemler iki grupta toplanabilir:
* Su kullanımında tasarruf sağlayacak onlemler (ev idaresi, tarımsal sulama, sanayide su kullanımı vb)
* Suları temizleyen teknik onlemler Birinci gruba giren onlemler, atık kirli su miktarını azaltmayı ongormektedirTeknik onlemler ise, suyun kirlenmesini ve kirlenmiş suların arıtılmasını sağlarlar
Toprak kirliliği
Toprağın verim gucunu duşurecek,toprak kirliliği veya toprak kirlenmesi olarak nitelenir Toprak kirlenmesi, hava ve suları kirleten maddeler tarafından meydana getirilir Orneğin, kukurtdioksit oranı yuksek olan bir atmosfer tabakasından gecen yağmur damlacıkları “asit yağışları halinde toprağa gelir Toprak icine giren bu asitli sular ağac kokenlerini, bitkisel ve hayvansal toprak canlılarını zarara uğratır Toprağın reaksiyonunu etkileyerek besin maddesi dengesini bozar, taban sularını icilmez hale getirir Aynı şekilde cop yığınlarından toprağa sızan sular, kirli sulama suları, gubre cozeltileri, radyoaktif maddeler, ucucu kuller, toprağı kirleten madde ve kaynaklardır Toprak kirliliğini onlemek icin cok ceşitli teknik geliştirilmektedir
Radyoaktif kirlenme
Nukleer enerji santralleri, nukleer silah ureten fabrikalar, radyoaktif madde artıkları radyoaktif kirlenme yaratan başlıca kaynaklardır Radyoaktif maddeler yaymış oldukları elektronla hava, su, toprak ve bitkilere zarar verir Radyoaktif maddeye sahip (radyasyonlu) hayvansal urunler (et, balık, sut, vb) ve bitkiler, bu zararlı maddeyi besin zinciri ile insanlara ve diğer canlılara taşır Bunun sonucunda bağışıklık mekanizmasını felce uğratmak, organları zedelemek gibi tedavisi olanak dışı olan hastalıklar meydana gelir
Işık kirliliği
Işık kirliğinin sebepleri:lazerler ve gereksiz aydınlatmalardırIşık kirlilği bu sebeplerin gece havada aşırı aydınlık oluşturmasıdırBu aşırı aydınlık canlılara zarar vermektedirOrneğin: • Deniz kaplumbağaları yumurtadan cıktıklarında denizin uzerindeki ay yansımasını ararlar ama aşırı aydınlatmalardan dolayı bir kısmı ayın yansıması ayırt edemez ve bu nedenden dolayı aclıktan veya avlanmaktan dolayı olmektedir • Kuşlar ucarken aya gore yon bulurlarAma aşırı aydınlatmalardan dolayı hangisinin ay olduğunu bilemezler ve goc edemeyip olurler Ve ayrıca gereksiz aydınlatmalar şunlara da sebep olur: • Yeryuzundeki teleskoplar gok cisimlerini gozlemleyemez • Karbon ayak izini buyutur Aydınlatmalar bilincli kullanıldığında bunlardan hic biri olmazLazerler gokyuzundeki cisimlerin goruntusunu azalttığı icin ışık kirliliğine yol acmaktadır
Hava, su ve toprak bu cevrenin fiziksel unsurlarını, insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise biyolojik unsurlarını teşkil etmektedir
Doğanın temel fiziksel unsurları olan, hava, su ve toprak uzerinde olumsuz etkilerin oluşması ile ortaya cıkan ve canlı oğelerin hayati aktivitelerini olumsuz yonde etkileyen cansız cevre oğeleri uzerinde yapısal zararlar meydana getiren ve niteliklerini bozan yabancı maddelerin hava, su ve toprağa yoğun bir şekilde karışması olayına cevre kirliliğiadı verilmektedir
Gelişen teknolojinin yaşamımıza getirdiği rahatlık yanında, bu gelişmenin tabiata ve cevreye verdiği kirliliğin boyutu her gecen gun hızla artmaktadır Yaşamı daha mukemmel hale getirmek, daha sağlıklı ve uzun bir omur sağlayabilmek amacına donuk bu gelişmelerin, gerek kırsal, gerek kentsel alanlarda olsun, doğal kaynakları bozduğu su, hava, toprak kirlenmesine yol actığı, bitki ve hayvan varlığına zarar verdiği son yıllarda inkar edilemez bir gercek haline donuşmuştur
Hava kirliliği
Atmosferde toz, duman,ve saf olmayan su buharı şeklinde bulunabilecek kirleticilerin, insanlar ve diğer canlılar ile eşyaya zarar verebilecek miktarlara yukselmesi, “Hava Kirliliği olarak nitelenmektedir Havayı kirleten maddelerin sınır değerleri (havada zararlı olmayacak derecedeki en yuksek değerleri), her ulkenin ilgili kuruluşları tarafından yonetmeliklerle belirlenir Kirletici maddelerin niteliğine gore, canlılara vereceği zarar şekil ve dereceleri de değişir Hava kirliliğine karşı alınabilecek onlemler, kirlilik kaynağına gore (fabrika, termik santral, konutlar, taşıt aracları) cok ceşitlidir Bu onlemler başta eğitim alınmak uzere teknik, hukuksal onlemler olmak uzere başlıca 3 grupta toplanabilir
Su kirliliği
Su kirliliği, istenmeyen zararlı maddelerin, suyun niteliğini olculebilecek oranda bozmalarını sağlayacak miktar ve yoğunlukta suya karışma olayıdır Konutlar, endustri kuruluşları, termik santraller, gubreler, kimyasal mucadele ilacları, tarımsal sanayi atık suları, nukleer santrallerden cıkan sıcak sular ve toprak erozyonu gibi surecler ve maddeler su kirliliğini meydana getiren başlıca kaynaklardır Bunların hepsi doğrudan doğruya veya dolaylı olarak canlı ve cansız varlıklara zarar vermektedir Suların kirlenmesine karşı alınabilecek onlemler iki grupta toplanabilir:
* Su kullanımında tasarruf sağlayacak onlemler (ev idaresi, tarımsal sulama, sanayide su kullanımı vb)
* Suları temizleyen teknik onlemler Birinci gruba giren onlemler, atık kirli su miktarını azaltmayı ongormektedirTeknik onlemler ise, suyun kirlenmesini ve kirlenmiş suların arıtılmasını sağlarlar
Toprak kirliliği
Toprağın verim gucunu duşurecek,toprak kirliliği veya toprak kirlenmesi olarak nitelenir Toprak kirlenmesi, hava ve suları kirleten maddeler tarafından meydana getirilir Orneğin, kukurtdioksit oranı yuksek olan bir atmosfer tabakasından gecen yağmur damlacıkları “asit yağışları halinde toprağa gelir Toprak icine giren bu asitli sular ağac kokenlerini, bitkisel ve hayvansal toprak canlılarını zarara uğratır Toprağın reaksiyonunu etkileyerek besin maddesi dengesini bozar, taban sularını icilmez hale getirir Aynı şekilde cop yığınlarından toprağa sızan sular, kirli sulama suları, gubre cozeltileri, radyoaktif maddeler, ucucu kuller, toprağı kirleten madde ve kaynaklardır Toprak kirliliğini onlemek icin cok ceşitli teknik geliştirilmektedir
Radyoaktif kirlenme
Nukleer enerji santralleri, nukleer silah ureten fabrikalar, radyoaktif madde artıkları radyoaktif kirlenme yaratan başlıca kaynaklardır Radyoaktif maddeler yaymış oldukları elektronla hava, su, toprak ve bitkilere zarar verir Radyoaktif maddeye sahip (radyasyonlu) hayvansal urunler (et, balık, sut, vb) ve bitkiler, bu zararlı maddeyi besin zinciri ile insanlara ve diğer canlılara taşır Bunun sonucunda bağışıklık mekanizmasını felce uğratmak, organları zedelemek gibi tedavisi olanak dışı olan hastalıklar meydana gelir
Işık kirliliği
Işık kirliğinin sebepleri:lazerler ve gereksiz aydınlatmalardırIşık kirlilği bu sebeplerin gece havada aşırı aydınlık oluşturmasıdırBu aşırı aydınlık canlılara zarar vermektedirOrneğin: • Deniz kaplumbağaları yumurtadan cıktıklarında denizin uzerindeki ay yansımasını ararlar ama aşırı aydınlatmalardan dolayı bir kısmı ayın yansıması ayırt edemez ve bu nedenden dolayı aclıktan veya avlanmaktan dolayı olmektedir • Kuşlar ucarken aya gore yon bulurlarAma aşırı aydınlatmalardan dolayı hangisinin ay olduğunu bilemezler ve goc edemeyip olurler Ve ayrıca gereksiz aydınlatmalar şunlara da sebep olur: • Yeryuzundeki teleskoplar gok cisimlerini gozlemleyemez • Karbon ayak izini buyutur Aydınlatmalar bilincli kullanıldığında bunlardan hic biri olmazLazerler gokyuzundeki cisimlerin goruntusunu azalttığı icin ışık kirliliğine yol acmaktadır