CHP'den esnaf raporU: Tüm ödemeleri ertelenmeli, asgari ücret kadar aylık destek verilmeli

Koronavirüs salgını ile gayret kapsamında İçişleri Bakanlığı’nca yayımlanan genelge ile Türkiye genelinde 250 bin, Eskişehir’de ise 20 bine yakın küçük esnaf ve işletme süreksiz olarak kapatıldı. Uygulamanın ne vakit sona ereceği ve bu işyerlerinin ne vakit açılacağı belirli olmazken CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, Koronavirüs önlemleri kapsamında dükkanları kapatılan esnafların bağlı oldukları oda temsilcileri ile görüşerek, salgın periyodunda esnafın durumunu ortaya çıkaran bir rapor hazırladı. 

Hükûmetin açıkladığı ekonomik takviye paketlerinin küçük esnafı kapsamadığını belirten Çakırözer, salgın sürecinde esnafın borçlarının 1 yıl mühletle ertelenmesini ve esnafa her ay taban fiyat meblağında dayanak olunması gerektiğini belirtti. Esnafa gerekli dayanak sağlanmazsa salgın sonrasında esnafların durumunun daha da vahim noktaya varabileceği uyarasında bulundu. 

"Salgın küçük esnafı vurdu"



CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, Koronavirüs ile uğraş önlemleri kapsamında dükkanı kapatılan küçük esnafın yaşadığı ekonomik zorlukları ve talepleri içeren bir rapor hazırladı. Çakırözer, salgından en çok etkilenen esnaflar ortasında yer alan Lokantacılar Odası Başkanı Bahar Bilen ve Berberler ve Kuaförler Odası Başkanı Fethi Özkara’yı ziyaret etti. Çakırözer, Eskişehir Esnaf Odaları Başkanı Ekrem Birsen ile Emlakçılar Odası, Minibüsçüler Odası, Sürücüler Odası, Seyyar Tuhafiyeci ve Sürücüler Odası, Yaş Zerzevat, Meyve, Balıkçılar ve Pazarcılar Odası, Pastacı, Fırıncı ve Kuruyemişçiler Odası, Kahveciler Odası Liderleri ile görüştü. Çakırözer, “Bin lokantacı esnafı, bin 200 kuaför ve berber, 500 seyyar tuhafiyeci, bin 150 yaş zerzevat ve meyveci esnafı, bin 100 kahveci ve ortalarında minibüsçüler, terziler, pastacı, fırıncı, bakkalcı olan binlerce esnafımız bu salgından etkilendi” dedi. Çakırözer, “Berberler, lokantacılar, ayakkabıcılar, terziler, kahveciler.. Esnafımız bize aile bireylerimiz kadar yakın beşerler, güç vaktimizde, makus günümüzde daima yanımızda oldular. Cebimizde para olmasa bile daima işimizi gördüler. Artık esnafımız kara gün geçiriyor, külfet içindeler. Yalnızca kendileri değil, her birinin yanında çalıştırdığı 3,4 kişilik aileleri olduğu düşünüldüğünde on binlerce Eskişehirli hemşehrimiz kara günlerden geçiyor. Bizler onların yanında olmalıyız” davetinde bulundu.

Dükkanı kapanan lokantacı, kuaför, berber, tuhafiyeci esnafının salgından en fazla etkilenen kesim olduğunu belirten Çakırözer’in, Esnaf Odaları temsilcileri ile görüşerek hazırladığı raporun ayrıntıları şöyle:

"36 gündür gelir yok, kiralar, faturalar ödenemedi"

21 Mart’ta yayınlanan genelge kapsamında lokantacı, berber, kuaför, tuhafiyeci esnafımız başta olmak üzere, birçok esnafımızın ekmek teknesi bir aydan fazla müddettir kapalı. Esnafın hiçbir geliri yok. Dükkanların kısa vadeli kapalı olması salgının önlenmesi ismine gerçek bir karardı. Lakin mecburilik nedeniyle iş yerleri kapanan esnaf ile, onların yanında çalıştırdığı ustası, çırağı, kalfası, askıcısı hayatlarını idam ettiremeyecek noktaya geldi. Esnaf kirasını ödeyemiyor, elektrik, su, doğalgaz faturasını ödeyemiyor. 

"Bankalar esnafa kredi vermiyor"



Ülkede salgından evvel de iktisat berbattı, esnaf güç durumdaydı. Artık esnaf ekonomik olarak içinden çıkamayacak bir duruma girmek üzere. İktidar esnafa birtakım dayanakların sağlandığı söylese de gerçekte bu bu türlü değil. Kelamda Meclisten esnafımızın  krediye rahat ulaşması için sicil affı çıkardık. Ancak bankalar sicil bozuk olan esnafa tekrar kredi vermemekte. Ya da Borçlarını ödemek ve geçimini sağlayabilmek için kredi müracaatında bulunan esnaf bankalardan kredi alamadı. 

"Başvuru çok lakin alabilen az"

Esnaflar bankalar dışında Esnaf Kefalet Kooperatiflerine yaptıkları kredi müracaatlarında da kâfi takviyesi sağlayamadı... Eskişehir’de esnaf kredi kooperatiflerine kredi başvurusunu yapsa bile, bankalar tarafından kefil istendi, esnaf kredi alamadı. Eskişehir’de yaklaşık 20 bin esnaftan Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifine kredi talebinin çok fazla olduğu fakat bankların getirdiği şartlar nedeniyle çok az sayıda esnafın kredilerden yararlanabildiği belirtildi

"Lokantacılar ve kahvehaneciler büyük bir krizle karşı karşıya"

Mart ayında salgının Türkiye’ye ulaşmasından sonra getirilen yasaklar an çok lokanta ve kahvehaneleri etkiledi. Lokantacılar Odası’na kayıtlı bin esnaf ile kahvehaneciler odasına kayıtla bin 100 esnaf ile  dükkanlarında çalıştırdıkları esnaf çok büyük bir kriz ile baş başa kaldı.  

"Sokağa çıkma yasağı pazar esnafını vurdu"



Birinci kere 10 Nisan’da ilan edilen sokağa çıkma yasağı ile akabinde ilan edilen 4 günlük yasak ise sayısı bin 500’ü bulan pazarcı esnafını etkiledi. Plansızca ilan edilen yasak sonrası pazarcı esnafının malları elinde kaldı, depolarda, kamyonlarda çürümeye terk edildi. Ramazan ayının birinci günleri olması nedeniyle marketler 10 ile 14 ortası açık tutulurken, tıpkı istisnanın kasap ve manavlara gösterilmemesi mağduriyetler yarattı. 

"Berberler denetimli hizmet vermek istiyor"

Salgından etkilenen bir başka esnaf kümesi ise sayıları bin 200’ü bulan kuaför ve berberler oldu. Yasak nedeniyle berber ve kuaförler darboğaza girerken, kaçak saç bölümleri de büyük bir kasvet yaratmaya devam ediyor. Kuaförler Ramazan Bayramı öncesinde sonlu gün saatlerle ve toplumsal ara ile hijyen kurallarına dikkat ederek iş yerlerini açmak istiyor. 

"Esnafın ticaret alakaları de bu süreçten olumsuz etkilendi"

Salgın esnafın ticaret bağlantılarını de etkiledi. Ekonomik açıdan güç duruma düşen esnaf alışveriş yaptığı, ticaret yaptığı bireylere de ödemelerini yapamadı. Esnafın ticaret alakaları de bu süreçten olumsuz etkilendi. 

"Yardım kolileriyle geçiniyorlar"

Dükkanları uzun müddettir kapalı olan esnaf meskenini geçindirmekte zorlanıyor. Oda Liderleri belediyeler, sivil toplum örgütleri tarafından gönderilen yardım kolilerini güç durumda olan üyelerine ulaştırıyor. 

"Esnaf maddi takviye paketi bekliyor" 



İktidarın açıkladığı paketlerden esnaf beklediğini bulabilmiş değil. Küçük esnafa yönelik kredi ya da borç paketleri değil direkt gelir takviyesi paketlerine muhtaçlık var. Gelir dayanağı esnafın salgın süreci sona erdikten sonra tekrar işyerine açabilmesi, ayakta kalabilmesi için de kıymetli. 

"Tüm ödemeler 1 yıl müddetle ertelenmeli"

Çakırözer, hazırladığı raporunda esnafın taleplerini şu formda sıraladı:

Esnafın kira, kredi, doğalgaz, elektrik üzere her türlü ödemesi en az 1 yıl mühletle faizsiz ertelenmeli.

Küçük esnaf için, esnaf temsilcileri ile bir ortaya gelinmeli ve salgın sonrası ortaya çıkacak krizi tedbire paketi açıklanmalı. 

Salgın periyodunda dükkanı kapatılan esnaf, dükkanını açmadığı günler için kira, elektrik, doğalgaz, su faturalarını ödememeli.

"Asgari fiyat meblağında dayanak sağlanmalı"

Esnafın dükkanının kapalı olduğu devirde her ay, hem takviye, hem de yanlarında çalıştırdıkları bireylere ödeme yapabilmeleri ismine minimum fiyat meblağında dayanak sağlanmalı.

Plansızca ilan edilen sokağa çıkma yasağı kapsamında eserleri ziyan gören pazarcı esnafının mağduriyetleri giderilmeli. 

"Kredi kolaylığı sağlanmalı"

Kredi kullanımlarının önü açılmalı, oda kayıt dokümanı bulunan esnafların siciline bakılmadan kredi kullanımları sağlanmalı.



Yolcu kapasitesi düşürülen minibüs ve servisçiler için mazot dayanağı verilmeli.

"Nöbetçi bakkal uygulaması getirilmeli"

Sokağa çıkma yasağı günlerinde nöbetçi bakkal uygulamasına gidilmeli. Hem esnaf hem de vatandaş mağdur edilmemeli.

65 yaş üstü esnaf için günün makul aralıklarında, makul saatlerle dükkanlarını açmalarına müsaade verilmeli.