'Çılgın projelerin' yatırım maliyeti 320 milyar lira

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın 'çılgın proje' olarak tanımladığı Kanal İstanbul gündemi sürerken iktidarın son yıllarda gerçekleşen Fatih Projesi, Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Osmangazi Köprüsü, 3. havalimanı ve kent hastaneleri üzere projeleri mercek altına alındı. 5 yatırım toplam maliyeti 320 milyar lira çıktı. 

Birgün'den Oğuz Gündoğdu, Kanal İstanbul gündeminin akabinde son yıllarda gerçekleşen 5 projeyi kıymetlendirdi. 'Asrın projesi' üzere isimlerle tanıtılan projeler şöyle sıralandı: 

Fatih Projesi



Fatih Projesi, 2010 yılında başlatılmış ve 8 milyar 500 milyon lira bütçe ayrılmıştı. Plana nazaran 4 yıl içinde ülkenin tüm öğrencileri tabletlerle eğitim görecekti. Miting meydanlarında “asrın projesi” diye tanıtılan proje evvel yöntemsiz harcamalarla gündeme geldi. Sonra 2013’ün eylül ayında Fatih Projesi’nin başındaki isim Ulusal Eğitim Bakanlığı müsteşar yardımcısı Birol Ekici görevden alındı. 2014’te tamamlanması gereken projenin 2015’te müddeti 2017’ye kadar uzatıldı. 8 Ocak 2020 tarihi itibariyle Diyarbakır’da bilgisayar dersinin kartonlarla yapıldığı anlaşıldı.

Yavuz Sultan Selim Köprüsü

1974’te açılan Boğaziçi Köprüsü 21 milyon dolara, 1988’de açılan Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ise 125 milyon dolara mal olmasına karşın 3’üncü Köprü 3 milyar dolara yapıldı. Buna karşın köprünün paylarının yarısı 658 milyon euroya Çinlilere devredildi. 'Kamunun cebinden tek kuruş çıkmayacak' denilen projenin bütçeye yükü ise açılışın akabinde geçen kısa müddet sonra anlaşıldı. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün CHP’li Onursal Adıgüzel’in sorusuna verdiği cevaba nazaran, geçiş garantisi günlük 135 bin araç olan 3’üncü Köprü’den Eylül 2016’dan Haziran 2019’ya dek 41 milyon 805 bin araç geçti. Buna nazaran, 3 yıla yakın bir müddette verilen araç garantisinin üçte birine dahi ulaşılamadı. Açıldığından bu yana köprünün bütçeye maliyeti ise günlük ortalama 1,8 milyon lira.

İstanbul Havalimanı

29 Ekim 2019’da açılan 3’üncü havalimanı, Atatürk Havalimanı’nın da kapanmasına sebep oldu. Bu kapatılma aceleye getirildiği için Atatürk Havalimanı’nı 3 ocak 2021’e kadar işletme hakkı bulunan TAV’a 389 milyon euro tazminat ödeneceği anlaşıldı. 2010-2015 yılları ortasında THY lideri olan Hamdi Topçu 'Yerel’den Global’e isimli kitabında “Atatürk Havalimanı’na ek pist yapılsa 2030’a kadar yeterdi” dedi. 

Osmangazi Köprüsü



Osmangazi Köprüsü için işletmeci şirkete verilen araç geçiş garantisinin dolar kuru cinsinden verildiği anlaşıldı. 2019’a girerken yüzde 50 oranında zamlanan köprü geçiş fiyatına ait köprüyü işleten Otoyol AŞ genel müdürü Bülent Esendal ücret tarifesini değiştiremeyeceklerini artırımın dolar kuru farkından kaynaklandığını söyledi. 2018’de arabalar için köprüden geçiş fiyatı 72 lirayken, bu fiyat 2019’da 103 liraya, 2020’de 118 liraya yükseldi. Yalnızca 2018 yılı için Osmangazi ve Yavuz Sultan Selim Köprüleri’nin bütçeye maliyeti Ulaştırma Bakanı Cahit Turhan’ın verdiği bilgiye nazaran 1,8 milyar TL. Bu fiyat 2018 yılı cumhurbaşkanlığı ödeneğinin yaklaşık 2,5 katı.

Kent Hastaneleri

Kent hastaneleri projesi 2017’de kamuoyunun gündemine sunuldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, kent hastanelerine “14 yıllık hayalim, aşık olduğum proje” diyerek kefil oldu. 2018 ve 2019’da birbiri gerisine açılan kent hastanelerinin başka çılgın projeler üzere kısa müddette bütçeye maliyeti teşhir oldu. 2019 sonu itibariyle hizmet veren kent hastanelerinin 25 yıllık maliyeti 142 milyar doları geçiyor. Bu fiyat 800 hastanenin inşaatını finanse edebilecek büyüklükte. Tenkitlere başta kulak tıkayan iktidar ise daha sonra “varsın, ziyan etsin” deme yoluna gitti. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca bu tenkitlere ait olarak 26 Kasım 2019’da “bize nazaran hastaneler ticari kurum değil, ödediğimiz bir kira bedeli, onu da mı ödemeyelim” diye açıklama yaptı.

Kıbrıs su çizgisi projesi

Türkiye’den Kuzey Kıbrıs’a su temin edilmesini öngören ve “asrın projesi” olarak isimlendirilen projenin açılışı 17 Ekim 2015 tarihinde gerçekleştirildi. Mersin’deki merasime Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve periyodun Başbakanı Ahmet Davutoğlu katıldı. Davutoğlu, projeyi “Dünya çapında bir eser” olarak tanımlayarak, “Dünyada eşi gibisi olmayan mükemmel bir su köprüsü kuruyoruz. Her şeyiyle ulusal, her şeyiyle yerli” demişti. Tartışmaların odağında tamamlanan projenin üzerinden 5 yıl üzere bir müddet geçmeden, patladı. Anamur kıyısından 5 mil açıkta patlayan borular deniz yüzüne çıktı. Yaklaşık 250 metre derinlikteki borular deniz yüzeyinden görülebiliyor. Borulardan su aktığı görülüyor. Proje 1,6 milyar liraya mal olmuştu.

Toplam yatırım maliyeti: 320 milyar lira



1-Fatih projesi:
Yatırım maliyeti: 8,5 milyar lira

2-Yavuz Sultan Selim köprüsü:
Yatırım maliyeti: 3,5 milyar euro
Bugünkü kurla: 23,5 milyar lira

3- Osmangazi köprüsü:
Yatırım maliyeti: 2,5 milyar euro
Bugünkü kurla: 17 milyar lira

4- 3. havalimanı:
Yatırım maliyeti: 35 milyar dolar
Bugünkü kurla: 206,5 milyar lira

5- 20 Kent hastanesi:
Yatırım maliyeti: 11 milyar dolar
Bugünkü kurla: 64 milyar lira