Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Bedenin sağlıklı olarak büyümesi, gelişmesi için mineraller çok değerlidir. Minerallerin bedenimizde yapıtaşı ve onarıcı tesirleri bulunmaktadır. İçinde bulunduğumuz durum da dikkate alındığında bilhassa bağışıklık güçlendirme tesirleri sayesinde vitamin ve mineraller konusunda daha şuurlu davranmaya başladık.
Beşerler için değeri yakın geçmişte anlaşılan Covid19 ile gayret ettiğimiz bu günlerde ismini daha çok duymaya başladığımız hatta destek olarak aldığımız bir mineral olan çinko hakkında kâfi bilgiye sahip miyiz?
Çinko insan bedeni için elzem olan ve insan organizmasının yaklaşık 300 enziminin yapısında bulunan bir mineraldir.
Çinkonun, bitki ve hayvanların gelişmesi için temel elementlerden biri olduğu çok uzun mühletten beri bilinmesine karşın insan için elzem bir element olduğu lakin 1960’lı yıllarda kabul edilmiştir. İnsan bedeninde yaklaşık olarak 2-3 gram çinko bulunur ve bu çinko kemikler, karaciğer, pankreas, böbrek, epitel doku ve kan hücrelerindedir.
Çinkonun bedendeki fonksiyonları ve yararları nelerdir?
Çinko insan bedeninde yaklaşık olarak 300 enzimin yapısında bulunmaktadır ve bu özelliğiyle büyümeden, üremeye; cilt sıhhatinden bedende imal oranıma kadar çok çeşitli fonksiyon ve yararı bulunmaktadır. Esas bu tesirleri şu halde sıralayabiliriz:
-
Yara uygunlaşmasını hızlandırır. -
Çinko birçok sinirsel iletimde merkezi hudut sistemince kullanılmaktadır ve merkezi hudut sistemi gelişimi ve işlevleri üzerinde tesirlidir. -
Soğuk algınlığına karşı hamidir. -
Bağışıklık sistemini güçlendirir. -
Tat ve koku almada tesirlidir. -
Antioksidan tesiri bulunmaktadır. -
Deri sıhhati için değerlidir. -
Cilt sıhhatinde tesirlidir. Akne tedavisinde yardımcı olabilir. -
Büyüme ve gelişmede tesirlidir. -
Bilişsel fonksiyon için gereklidir. -
Sindirim sisteminin tertipli çalışması için gereklidir. -
Çinko erkek üreme sistemi için çok değerlidir. Hormon metabolizması, sperm oluşumu ve hareketinde misyonlu bir mineraldir. Çinko eksikliği testosteron düzeyinde ve sperm sayısında azalmaya yol açar. Çinko eksikliği, infertiliteye yani kısırlığa neden olabilir.
Üreme sıhhati, enzim aktivitesi, büyüme ve gelişme için gerekli olan çinkonun eksikliğinde bedende çeşitli meseleler meydana gelmektedir. İşte bize çinko eksikliğinin sinyalini veren belirtiler;
-
Yaraların geç güzelleşmesi -
Saç dökülmesi -
Tat ve koku algılamada bozukluk -
İştah kaybı -
Kronikleşen ishal -
Kronik yorgunluk -
Büyüme ve gelişmede gerilik (cücelik görülebilir) -
Cinsiyet organlarının gelişmesinde gecikme -
Hastalıklara dirençsiz olma -
Karanlığa ahenkte azalma -
Hudut ve sindirim sisteminde bozulmalar
Çinko eksikliği tanısı için biyokimyasal göstergelerden yararlanılır. Plazma çinko seviyesi 70 mcg/dl altında, idrar çinko seviyesi 150 mcg/gün altında, saç çinko seviyesinin 80-100 mcg civarında ise çinko yetersizliği vardır. Lakin şampuan üzere eserler saçtaki çinko seviyesini etkileyebileceğinden aldatıcı olabilir.
Çinko ihtiyacı günlük ne kadardır?
İhtiyaç ölçüsü cinsiyete nazaran farklılık göstermektedir. Ayrıyeten beslenmeyle alınan çinkonun biyoyararlılığı da ihtiyaçta belirleyici rol oynamaktadır. Günlük çinko ihtiyacı; yetişkin bir erkek için 11 mg, yetişkin bir bayan için 8 mgdır. Bu ihtiyaç ölçüsü gebe ve emziklilik devrindeki bayanlarda artmaktadır. Ayrıyeten bitkisel tartıda beslenen bireylerde de emilim daha düşük olacağından ihtiyaç artmaktadır.
Çinkonun besinsel kaynakları nelerdir, hangi besinlerde çinko bulunur?
Sağlıklı bir beden için değerli olan çinko muhtaçlığı kâfi ve istikrarlı bir beslenme ile karşılanabilir. Çinko hem bitkisel hem de hayvansal besinlerde bulunan bir mineraldir. En âlâ besinsel kaynakları karaciğer, kırmızı et, deniz eserleri, süt ve eserleri, yumurta, ceviz, badem, yer fıstığı, kabak çekirdeği üzere yağlı tohumlar, kuru baklagiller, bulgur, buğday, mantar, bamya, kuşkonmaz, balkabağı, sarımsak, ıspanak, bezelyedir. Lakin hayvansal kaynaklı çinkonun emilimi bitkisel kaynaklarda bulunanlara nazaran daha yeterlidir. Yalnızca bitkisel beslenmede çinko emilim seviyesi %10 civarında iken karışık beslenmede bu oran %40’lara çıkmaktadır. Ayrıyeten tahıl yüklü bir beslenmede tahılların içinde bulunan fitattan ötürü çinko emilimi olumsuz etkilenir. Kalsiyum ve çinko etkileşimi de araştırılan mevzulardan biridir. Kalsiyum, fitat varlığında çinko emilimini olumsuz etkilemektedir. Çok az fitat varlığında alınan kalsiyum çinko emilimini etkilememektedir. Beslenmede fazla ölçüde alınan fosfat, bakır ve demirin de çinkonun emilimini azalttığı bildirilmektedir.
