çocuğum çok çekingen ne yapmalıyım?

çocuğum fazla çekingen ne yapmalıyım? çocuğum fazla utangaç erkek çocuğum olması için ne yapmalıyım cocugum cok cekingen pısırık erkek çekingen Utangaçlık, sosyal ortamlardan kendini geri çekme, çok yakını dışındaki öteki insanlarla benzer ortamı paylaşmaktan ürkme, başka insanlarla bir ilişki için girmek istememe, başkalarınca negatif değerlendirilmeye aşırı duyarlı olma gibi, tutum ve düşüncelerle açıklanabilir Çekingen çocuklar, anneleri veya kesintisiz birlikte oldukları kişi dışarıya hiç kimseyle haberleşmek istemezler Annelerinin yanından ayrılmazlar Birisi onlara yaklaşmaya çalışırsa ondan kaçıp uzaklaşırlar Annelerinden ayrıldıklarında ilk tepkileri ağlama olur Bu çocuklar, yaşıtları ile ilişki kurmada zorlanırlar, arkadaşları ile birlikte olmaktansa yalnız kalmayı seçim ederler, yaşıtlarından çekinirler, bazı hallerde kendilerinden küçüklerle bir araya gelebilirler Utangaç çocuklar, kendilerini sözlü olarak açıklama etmekten çekinirler, kendilerine soru sorulduğunda genel olarak cevaplandırmaktan kaçınırlar, başlarını öne eğerler, nadir hallerde de göz veya baş hareketi ile cevaplandırmakla yetinirler Utangaç çocuklar, çoğunlukla güvensiz ve sıkıntılı çocuklardır, bazılarında saldırganlık duyguları da görülebilir Utangaç çocuklar, mektep ortamı ya da dost grubu içinde olduklarında oyuna yeralma isteseler de kendilerinde bu cesareti bulamazlar Mutlaka birisi onları elinden tutup oyuna sokmalıdır, oyuna girdikten daha sonra da mutlu oldukları görülür Yeni bir durum, yeni bir olay, yeni bir ortam onları fazla tedirgin eder Çekingen çocukların çoğunun sınıfta sevdikleri bir yer vardır Bu yer çoğunlukla faaliyetlerden, kalabalıktan uzakta ve rahatça oturabilecekleri bir minder üstü veya düz bir yerdir Burada olup biten şeylerin çoğuna aleyhinde aldırışsız ve birçoğundan habersiz görünürler Onların çok eksik şeye karşısında ilgi gösterdikleri ve kendilerini hafifletmek için çoğu kez parmak emdikleri, ileri geri sallandıkları, tırnak yedikleri ya da kendi saçlarını ve kulaklarını çektikleri görülür ÇEKİNGENLİĞİN NEDENLERİ Çekingenliğin her durumda geçerli olabilecek belli bir nedeni yoktur Nedenler kişiden kişiye değişebilir Bu nedenleri şöyle açıklayabiliriz Kişiliğin oluşumunda en büyük pay genel olarak belli başlıbabaya aittir Çocuğun fikirlerini, inançlarını ve davranışlarını büyük ölçüde asılbaba şekillendirir Çekingenliğin ortaya çıkışında da esas babanın şahsiyet özellikleri ve çocuk yetiştirme tarzlarının büyük etkisi vardır Ailenin aşırı koruyucu bir tavır içinde bulunması çocuğun pasifize olmasına yol açabilir ve böylece kendi başına kararlar alıp uygulamaktan korkan utangaç bireyler yetişir Ezilen, sövülen, dövülen, aşağılanan, ufak görülen, alay edilen bir çocuğun içinde ‘sen değersizsin, sevilmeye değerinde değilsin' mesajı yer edinir Kendisini ezilmiş hisseden, önemsiz bulan, sevilmeye layık görmeyen biri de insanlarla iletişim kurarken dar davranmakta zorlanır ve çekingen, pısırık bir kimliğe bürünebilir Olduğu gibi kabul edilmeyen, nasıl olduğuna yok, nasıl olması gerektiğine tartı verilen, sözleri önemsenmeyen, duygularını olduğu gibi ifade etmesine izin verilmeyen, esas babasının istediği kalıplara girmek zorunda bırakılan bir çocuk zamanla kendi özünden kopar ve kendine yabancılaşır Böyle davranılan çocuğun da kendi başına girişimlerde bulunup mesuliyet alması kolay olmaz Çocuğun çabasına karşı tepkisiz kalmak, onu hiçbir şekilde yönlendirmemek, çekingenliğin nedenlerindendir Çocuğun kendisi bir şeyler gerçekleştirmek ister ve bunu başaramazsa veya bir işe başlamadan önce başarısızlık korkusu hissederse utangaç olur Çevrenin çocuktan beklentileri yüksekse ve bu beklentileri yerine getiremiyorsa; çocuk kınanıyor, eleştiriliyor, başkalarıyla kıyaslanıyorsa; yaptıklarında hep bir kusur aranıyor, hatalarına müsamaha gösterilmiyorsa bu çocuk olasılıkla utangaç olur id Utangaç olan çocukların birinci dereceden akrabalarında da utangaçlık görülme oranının yüksek olması genetik yatkınlığa kanıt olarak gösterilebilir Aile üyelerinin birbirlerine benzer biçimde çekingenliğe meyilli özelliklere sahip olmalarının nedeni, ana babaların davranış ve davranışlarının çocuk göre taklit edilip benimsenmesinde aranabilir Altyapısı önceden hazır olan utangaçlık, bazen belirtilen bir olaydan sonra gün yüzüne çıkmış ve belirlenmiş olabilir Mesela öğrenci sınıfta ders anlatırken bir hata yapmış ve arkadaşları ona gülmüştür O da minik düştüğünü, rezil olduğunu düşündüğü için utanç hissine kapılmış ve maddi belirtiler göstermiştir Bir dahaki sefere ders izah etmek için yeniden tahtaya çıktığında önceki deneyimi negatif beklentilere yol açacak, bulunduğu etraf duygularını tetikleyecek ve bu defa benzer bir kusur yapmasa ve kimse ona gülmese bile o tekrar benzer şeyleri yaşayabilecektir ÇÖZÜM NE OLABİLİR? Eğer çocuğunuzda çekingenlik varsa, çocuğunuzdaki bu çekingenliği önemseyin Çünkü her 100 çocuktan 10'u aşırı utangaçlık sorunuyla karşı karşıya kalıyor Çocuğun utangaçlık sorunundan kurtulması için, önce teşvik ve iltifat edilmesi gerekir Çocuğun sırtını sıvazlamak, ‘aferin' seslenmek onu motive eder Çocuğun yerinde tercihlerine hürmet gösterilmelidir Çocuğun yeteneklerinin gelişmesi için bağımsızlık ve öz denetime dayalı bir disiplin anlayışı geliştirmelidir Çocukla keza oynamalı, ayrıca eğlenmeli, hem de ciddi konularda ilgilenilmelidir Bu çocuklar sürekli eleştirilmekten kaçınılmalı, sosyal olmaya zorlanmamalıdırlar Bu sorun hemen ve kolayca halledilebilecek bir sorun değil, küçük adımlarla ve zamanla fakat üstesinden gelinebilecek bir sorundur Unutmamanız gereken şey, çocuğunuzun sınırlarını aşarak göstermiş olduğu her ayrıntıyı ayrım etmeniz ve yüreklendirmenizdir Çocuğunuzu çekingen gibi algılamayın Bu etiket sizin beklentilerinizi yansıtır her zaman değişmesini istediğiniz özelliğini vurgulamak yerine, defalarca onun iyi yönlerinden laf edin Çekindiği durumlara cebren onu itmeyin Bu ona çekingenlikten kurtulması için tezgâhtar olmaz Aksine bu duygularının daha da derinleşmesine sebep olur Ona sadece kendine güvenini kazanmasını ve reddedilme korkusunu yenmesini öğretin Utangaç çocuğunuzu korumanız altına almayın Bunun yerine ona muavin olun, gereklilik duyacağı davranışları öğretin ve bunları deneyebileceği ortamlar yaratın Ilk Kez yan olduğu kişiden kopmasına yardımcı olmak, sonra bir arkadaşla birlikte olmasına fırsat vermek, daha sonra da bir arkadaş grubu ya da etkinlik grubuna, mektep ortamına girmelerini sağlamak gerekir Başarılı ve mutlu olacakları bir alanın keşfedilmesi de onları huzurlu kılar Çekingen çocuğun armoni sorununun giderilmesinde öğretmene ve okula düşen bir takım sorumluluklar da vardır Ilk Kez öğretmen, çocuğun kabuğundan çıkmakta güçlük çekeceğini kabullenmeli ve sabırlı olmalıdır Çocuğu ilk günden faaliyete katılması için zorlamamalıdır, hoşlandığı faaliyetleri bir süre karşıdan izlemesine izin verilmelidir zaman zaman bir köşede yalnız oynamasına izin verilmelidir Başta öğretmen kendisi çocukla diyalog kurmalı, daha sonra tek arkadaşla diyalog kurması sağlanmalıdır Çekingenlikten kurtulabileceği su, kum, kil, balçık, badana gibi malzemeleri kullanmaya teşvik edilmelidir Becerikli faaliyetlere yönlendirilmelidir Çocuğa galibiyet ve deşarj alanları bulunmalı, en küçük bir başarısında öğretmen kadar yüreklendirilmelidir Düzenlenmiş faaliyetler sırasında çekingen çocuklar için ne yapılabilir? Çekingen çocukların birçok sizin onunla ufak ilgilenmenizle açılıp konuşmaya başlarlar Sınıfınızda nasıl bir davranış istediğini bilen ama işbirliği yapmak istemeyen çekingen bir çocuk bulunabilir Bu çocuk yeni faaliyetlere başlamaktan korkan ve bundan dolayı sizden fazladan özendirme isteyen bir utangaç çocuk olabilir Bu çocuğun herhangi küçük bir gayretinden nedeniyle bravo diyerek ya da başını okşayarak takdir ediniz İşinde ufakta olsa bir takım başarılar elde ettikten sonradan birlikte çalışmak ona daha kolay gelir Halka biçiminde egzersiz sırasında çekingen çocuk için ne yapılabilir? Halka şeklinde çalışmaya katılması için çocuğa sıkmak iyi değildir Bu çocuklara aleyhinde yavaş ve onlardan az iş isteme şeklindeki bir girişim çoğunlukla daha çok etkilidir Çocuğa yapılanları seyretmesi konuşulanları dinlemesi için müsade verilmelidir Çocuğun isteğine veya sorusuna derhal yanıt verilmeli fakat bu onu susturacak şekilde bir cevap olmamalıdır Çocuğun kendine karşısında güveni arttıkça grup çalışmasına daha hevesli olacaktır Öğretim esnasında utangaç çocuk için ne yapılabilir? Kişisel uyarı gösterilir ve kişisel talimatlar verilirse çekingen çocuk verilen işi en iyi şekilde yapabilir Siz çocuğun işine karışmayan ve onu sakinleştiren biri olarak görülürseniz daha yardımsever olacaktır Dıştan oyun esnasında çekingen çocuk için ne yapılabilir? Haricen oynanan oyunlar çocukların; sosyal becerilerinin, akranları aralarında etkileşimin, kavrayış becerilerinin gelişmesine yardımcı olur Utangaç çocuk dışarıya özel bir dikkati gerektirir Bu durumda çocuğu birkaç basit etkinlik içine sokmayı denemelisiniz Çocukta birkaç hüner elde ettikten sonra faaliyetleri öteki becerileri de içine alarak genişletebilirsiniz yavaşça her defasında bir çocuk olması şartıyla öteki çocukları da faaliyete sokabilirsiniz Düzenlenmiş oyun sırasında çekingen çocuk için ne yapabilirsiniz? En iyi tavır, işbirliği yapması için çocuğa baskı yapmamaktır Sadece faaliyeti seyretmesi ve anlaması için süre ayrılmalıdır Çocuk konuya karşısında ilgi göstermeye başladığı süre kişisel açıklamalar verilerek çocukla ilgilenmeye başlanmalıdır Bu ilgilenme yerini ağır ağır çocuğun öteki çocuklarla yapacağı etkileşime bırakmalıdır Çekingen çocuğun öteki çocuklarla oluşturacağı etkileşimin sözle olacağı beklenmemelidir Ancak siz ona direktifler vermeli, ahenkli konuşmalar yapmalısınız Bağımsızlık oyun sırasında çekingen çocuk için ne yapılabilir? Özgür oyun utangaç çocuk için çok değerli bir faaliyettir Bu faaliyette çocuğun öteki çocukların oyunlarını seyretmesi onlarla etkileşimde bulunması serbesttir Çocuğu gözlemek çocuğun ilgilerini öğrenmeye destek eder Öğrenince çocuğa şımartma alabileceğini düşündüğünüz birkaç oyun öğretebilirsiniz Çocuk arkadaşlarının yanına onlarla dobra dobra görülen bir ilişki kurmadan aynı faaliyetlerde bulunursa, çocuğun onlarla gerçek bir etkileşim için ilk adımı attığını bilmelisiniz Müzik ve resim çalışmalarında çekingen çocuk için ne yapılabilir? Bir Takım çocukların fotoğraf ve müzik faaliyetlerine böylece yatkınlıkları yoktur Ama onları cazibeli bulurlar Bu faaliyetleri bir süre izledikten sonra sıkıntılı bir çocuk içinden gelerek faaliyete katılabilir Bu durumda çocuğun faaliyete katılması için sıkılmadan nazikçe özendirme edebilirsiniz, baskıdan sakınılmalıdır Anlaşılıyor fakat aile ya da hoca, utangaç çocukla iletişimde ısrarcı, baskıcı olmamalıdır Birçok vakit çocuk kendi haline bırakılıp, yalnızca ilk adım için özendirme edilmelidir Bunun yanına bütün çocukları aynı görmemek, her çocuğun kendine özgü özelliklerini, duygularını ve davranışlarını kabul edip, ona göre davranmak uygun olacaktır Kaynak:Ordu Rehberlik ve Araştırma Merkezi