Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Şayet evladınız:
Diğerleriyle göz teması kurmuyorsa,
İsmini söylediğinizde bakmıyorsa,
Söyleneni işitmiyor üzere davranıyorsa,
Akranlarının oynadığı oyunlara ilgi göstermiyorsa,
Birtakım kelamları tekrar tekrar ve bağlantısız ortamlarda söylüyorsa,
Konuşmada akranlarının gerisinde kalmışsa,
Sallanmak, çırpınmak üzere garip hareketleri varsa,
Ölçüsüz hareketli, daima kendi bildiğince davranıyorsa,
Birtakım eşyaları döndürmek, sıraya dizmek üzere sıra dışı hareketler yapıyorsa,
Günlük hayatındaki sistem değişikliklerine haddinden fazla reaksiyon veriyorsa, otizm açısından kıymetlendirme yapmak gerekir.
Çocuğunuzda bu bulgulardan tamamı olmasa da bir kısmını fark ediyorsanız vakit geçirmeden bir evlat psikiyatristine başvurmanız çok değerlidir
Erken Tanıda Dikkat Edilmesi Gereken En Sarih Gelişim Özellikleri:
1. Sözel Muhaberede Bozukluk:
Olağan gelişim gösteren bebekler; birinci 2 yılda aşağıdaki özellikleri sergilerler.
1.ay → yüze bakma, 2.ay → gülümseme, 2-3. ay → obje takibi
2-6.ay → sesli uyaranlara reaksiyon, 6-7 aylıkken agulama, 1 yaşında iken manalı tek sözler, 2 yaşında iken 2-3 sözlük cümle ile konuşma başlamaktadır.
8-10.ay → bakım verenleri tercih eder, ananın yüzünü araştırırlar
12. ay → bakım verenden ayrılmaya reaksiyon ( Validesi odadan ayrıldığında ağlar, yabancıların yanında telaş duyarlar), Aşina yüzleri tanır ve gülümserler.
Otistik özellik gösteren bebeklerde ise;
- İşitmiyormuş üzere davranabilirler, oburlarının farkında değilmiş üzeredirler, göz teması kurmaktan kaçınırlar.
- Bir küme bebekte uykusuzluk, huzursuzluk, uyku bozuklukları ve armonisiz davranışlar gözlemlenir. Bunlar çoklukla huysuz olarak isimlendirilen bebeklerdir.
- Vesair bir küme bebekte ise pasiflik, sakinlik görülebilir. Bakımları kolay olmasına karşın muhitten ilgi beklememeleri, umum ilgisizlikleri dikkat çeker.
- Duyusal olarak birinci yıllarda birtakım seslere kayıtsız kalabilir yahut gürültüden, bizim duymadığımız seslerden rahatsız olabilirler.
- Donuk ve boş boş bakma görülebilir, daha az mimik kullanırlar.
- Başını, ellerini, vücudunu sallama üzere tekrarlayan davranışlar görülebilir.
- Düşük kas tonusu izlenebiliyor.
12-24. ay→ işaret etmiyor, objeyi yetişkine göstermiyor, isme yanıt vermiyor, münasip jestleri göstermiyor, toplumsal uyaranlara reaksiyonsuz davranıyor ise; 12. ayda babıldama yok, 16.ayda tek sözcük yok, 24. ayda spontan iki söz ile cümle yoksa bir evlat psikiyatristi tarafından evladın değerlendirilmelidir.
Otistik evlatların değerli bir kısmında bu gelişim basamakları gecikmiştir. Kimilerinde 8-18 aya dek olan konuşma basamakları başlamışsa da o periyotta ya duraklama ya da gerileme göstererek ilerlememektedir. Sonuçta otistik evlatların %50-75’inde konuşma gelişmemiştir. Geri kalan %25-50’lik kısmında ise konuşma gelişmesine karşın kendine has bir hali vardır. En çok gözlenen özellikler zamirleri alanında kullanamama, kendilerinden 3. tekil şahıs olarak laf etme ( örneğin kendinden bahsederken ben tarafına kendi ismini söylemek gibi), söylenenleri motamot tekrarlama (örneğin kendisine “hoş geldin, nasılsın?” dendiğinde o da “hoş geldin, nasılsın? der), anlamsız yana tıpkı söz yahut cümleleri tekrarlamalardır. Birtakım nesneleri farklı biçimde isimlendirebilirler. Konuşmaları monotondur, bazen ses tonunu ayarlayamaz, durup dururken çığlık atma üzere davranışlar gözlenebilir. Konuşmalarında çoğunlukla sair kişilerin tasavvur ve ilgileri kıymet taşımaz. Bazen kendi kendilerine mırıldanırlar. Konuşmadaki gecikme sıklıkla ebeveynin dikkatini çeken ve doktora başvurmayı sağlayan belirti öbeğidir. İsteklerini etrafındakilerin elini kendi eliymiş üzere göstererek işaret edebilir. Fakat kendileri istediğinde çok çokça göz teması kurmadan önündekini elinden çekerek istediği şeyi yaptırmaya çalışarak kısıtlı muhabere kurar.
2. Duygusal ve içtimaî zayıflıklar
Olağan bebeklerin gelişim evreleri:
1-1.5 aylıkken mealli göz kontaktı, mealli gülümseme,
6 aylık iken faal muhaberesi başlatırlar,
8-9 aylıkken valideden ayrılmakta güçlük çeker,
9 aylıkken “ce oyunu” gerisinden bay bay ve öpücük verme başlar
2 yaşındaki evlat yaşıtları ile koşut oyun oynar,
3 yaşında karşılıklı oyuna başlar.
Otizm bozukluğu olan çocuklarda gözlenen durumlar:
- Göz kontaktı kurmama, seslenildiğinde bakmama
- Kucağa gelmeye ilgi duymama,
- Taklite dayalı oyunların gelişmemesi,
- Jest ve mimiklerin konuşmaya eşlik etmemesi,
- Arkadaş bağlantısı kuramaması,
- Oyuncaklarla emeline yönelik oynamama (örneğin arabayı aksi çevirip tekerleklerini döndürürler)
- Önündekinin ne hissettiğini yorumlayamaması üzere zorluklar yaşamaktadırlar.
Otizm bozukluğu olan evlatlar olağanda 8-12 aylarda başlayan sevincini ilgisini gayrı kişilerle paylaşma ve onların dikkatini çekmeye çalışmada sorun vardır. İlgilendiği nesneyi gösterme uğraşı görülmez. Örneğin; bir şey başardığında sairleriyle paylaşmamak, güzeline giden bir oyuncağı parmağıyla işaret ederek anasına göstermemek. Sıradan evlatlar bunu yaparken evvel oyuncağa sonra anasına sonra oyuncağa bakarlar, otistik çocuklarda ise bu üçlü davranış görülmez. Otistik çocuklarda ulaşmak istediği nesneyi elde etmek için bir gayrı kişinin yardımını velev. Gelgelelim çok çokça göz alakası olmadan ve o kişinin elini tutup istediği şeyin yanına götürmek içindir. Kişilere nesnelermiş üzere davranabilir. Gayrısının elini kapıyı açtırmak için kullanır.
Sosyal-duygusal davranışlarda sonluluk:
Oburlarının ilgisi önünde reaksiyonsuz kalmak: Birileri kendisine seslendiğinde ya da kendisiyle etkileşmek istediğinde reaksiyon vermemek, duymuyormuş ya da fark etmiyormuş üzere davranmak.
Diğerlerinin yaptıklarına karşı ilgisizlik: Ortama birinin girmesi, ortamdan birinin çıkması, birinin konuşmaya başlaması üzere, sair evlatların çok ilgisini çeken birtakım vakalar önünde ilgisiz kalmak; bu türlü durumlarda, gülümseme üzere hoşnutluk ya da ağlama üzere hoşnutsuzluk tabirleri göstermemek.
Üzülen, ağlayan, kızan, sevinen vb. bireyler önünde duyarsız davranmak; örneğin, üzgün birini rahatlatma uğraşı göstermemek.
Gelişimsel seviyeye münâsib olmayan oyun:
Senaryolu oyunlarda sonluluk: Oyuncaklarla evcilik, okulculuk, doktorculuk vb. hayali oyunlar oynamamak.
Sembolik oyunlarda oynayamaz: Bir nesneyi öbür bir nesne olarak (örneğin, kutuyu mikrofon, otomobil olarak) kullanarak oyun oynamamak.
Oyuncaklarla alışılmadık biçimlerde oynamak: sıraya dizmek, döndürmek, ağıza götürme, sallama
Nesnelerin bütünlerinden çok kesimleriyle kokuları ve tatları yada dokularıyla ilgilenmek
Toplumsal oyunlara ilgisizlik: Küçük yaşlardayken, ‘ce-e’ vb. toplumsal oyunlara karşı ilgi göstermemek.
3. Tekrarlayıcı hareketler, sonlu ilgi yeri, rutin olarak birtakım davranışların tekrarı
a) Tekrarlayıcı hareketler:
- Kendi etrafında dönme
- Nesneleri Döndürme
- Dönen eşyalara ve elektronik aletlere ilgi (çamaşır makinası, elektrikli süpürge gibi)
- Ellerini kanat çırpar formda sallama
- Öne geriye sallanma
- Garip el hareketleri
- Parmak ucunda yürüme
- Başını vurma, Ellerini ısırma
b) Hudutlu İlgi Ortamı: Markalar, telefon numaraları, haritalar, logolar, tevellüt tarihleri,gazete kağıdı otomobiller, vantilatör üzere farklı mevzulara şiddetli ilgi ilgi gösterebilirler.
c) Kendi rutinlerine sıkı formda bağlı olma durumu:
- Meskene birebir yoldan gitmek isteme
- Görünür tarafta alışveriş yapma
- Anlaşılan markaları tercih etme
- Oyuncakları ayan bir sıraya dizme
- Yeni giysilere karşı direnme
- Kutular, şişe kapakları üzere alışılmadık nesnelere bağlanma,
- Değişikliklerden rahatsız olma
Steriotipik Yinelenen (kendini uyarıcı) davranışlar:
Sıra dışı vücut hareketleri: Örneğin; parmak ucunda yürümek, çok yavaş yürümek, kendi ekseni etrafında dönmek, durduğu mekanda sallanmak.
Sıra dışı el hareketleri: Örneğin; ellerini sallamak, parmaklarını gözlerinin önünde hareket ettirmek, ellerini farklı biçimlerde tutmak vb.
Nesnelerle ilgili sıra dışı ilgiler ve takıntılar:Nesneleri sıra dışı gayelerle kullanmak: Örneğin, oyuncak otomobilin tekerleklerini çevirmek ya da oyuncak bebeğin gözlerini-açıp kapamak vb. davranışları tekrar tekrar yapmak.
Nesnelerin duyusal özellikleriyle ölçüsüz ilgilenmek: Örneğin, eline aldığı her nesneyi koklamak ya da gözlerinin önünde tutarak ve evirip-çevirerek incelemek.
Hareket eden nesnelere haddinden fazla ilgi göstermek: Örneğin; tekerlek ya da pervane üzere dönen nesnelere, akan su ya da yanıp sönen ışık üzere süratli hareket eden manzaralara uzun vadelerle bakmak.
Nesne takıntıları: Birtakım sıra dışı nesneleri (örneğin, bir silgi ya da küçük bir zincir parçası) elinden bırakmak ya da gözünün önünden ayırmak istememek.
Ayrıyeten yüksek sesten ve kalabalıktan rahatsız olma, cansız nesneleri koklama ve tatma üzere davranışlar gösterebilirler. Bu evlatlar reklam ve müzik kanallarına şiddetli ilgili olabilirler ve bu nedenle televizyon önünde saatlerce oturabilirler. Bu da illetin seyrini daha da olumsuz tesirler.
Otistik evlatların reklam ve müzik kanallarını seyretmesi zararlı mıdır?
Otistik evlatlar reklamlar ve müzik programlarına çokça ilgi gösterebilir. Bu durum otistik tabloyu çok olumsuz tesirler. O nedenle bu evlatları televizyondan uzaklaştırıp içtimaî ortamlara sokmak, evlatla olan muhaberesi arttırmak gerekir. Ayrıyeten bebeklik devrinde bakım veren kişi tarafından ilgisiz bırakılmış, çokça tek başına kalmış, yaşıtlarıyla bir arada bulundurulmamış çocuklarda da otizm gibisi bulgular görülebilir. İki durumun ayırdının bir evlat psikiyatristi tarafından yapılması gerekir. Fakat her iki durumda da evladın ağır bir eğitim programına alınıp tedavi edilmesi kuraldır.
Otizm tanısı nasıl konur?
otizm tanısı evlat psikiyatristleri tarafından evladın gelişim basamakları, oyun halleri, yaşıt bağı, ilgi ortamları, sözel ve duygusal muhaberesi hakkında ayrıntılı haber alınır ve evlat gözlemlenerek konulur.
Otizmin Tedavisi
En değerlisi erken periyot tanı ve acilen birebir eğitimin başlanmasıdır. Otistik evlatlara, kişisel terapi, küme terapisi, şahsi eğitim ve gerekirse ilaç tedavisi uygulanır. Tedavide ailenin bilgilendirilmesi ve eğitimi de kıymetli basamaklardan biridir. İlaç tedavisi, sıklıkla eşlik eden davranış bozuklukları, dikkat eksikliği, hiperaktivite, tekrarlayıcı hareketlerin azaltılması yahut uykunun düzenlenmesi hedefiyle tedaviye eklenmektedir. Kullanılan kimi ilaçların evlatları konuşma becerileri ve çevre becerilerinde dikkat vadelerinde olumlu gelişmelere yardımcı olabildiği bilinmektedir.
Dr Deniz Tirit Karaca
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi
Diğerleriyle göz teması kurmuyorsa,
İsmini söylediğinizde bakmıyorsa,
Söyleneni işitmiyor üzere davranıyorsa,
Akranlarının oynadığı oyunlara ilgi göstermiyorsa,
Birtakım kelamları tekrar tekrar ve bağlantısız ortamlarda söylüyorsa,
Konuşmada akranlarının gerisinde kalmışsa,
Sallanmak, çırpınmak üzere garip hareketleri varsa,
Ölçüsüz hareketli, daima kendi bildiğince davranıyorsa,
Birtakım eşyaları döndürmek, sıraya dizmek üzere sıra dışı hareketler yapıyorsa,
Günlük hayatındaki sistem değişikliklerine haddinden fazla reaksiyon veriyorsa, otizm açısından kıymetlendirme yapmak gerekir.
Çocuğunuzda bu bulgulardan tamamı olmasa da bir kısmını fark ediyorsanız vakit geçirmeden bir evlat psikiyatristine başvurmanız çok değerlidir
Erken Tanıda Dikkat Edilmesi Gereken En Sarih Gelişim Özellikleri:
1. Sözel Muhaberede Bozukluk:
Olağan gelişim gösteren bebekler; birinci 2 yılda aşağıdaki özellikleri sergilerler.
1.ay → yüze bakma, 2.ay → gülümseme, 2-3. ay → obje takibi
2-6.ay → sesli uyaranlara reaksiyon, 6-7 aylıkken agulama, 1 yaşında iken manalı tek sözler, 2 yaşında iken 2-3 sözlük cümle ile konuşma başlamaktadır.
8-10.ay → bakım verenleri tercih eder, ananın yüzünü araştırırlar
12. ay → bakım verenden ayrılmaya reaksiyon ( Validesi odadan ayrıldığında ağlar, yabancıların yanında telaş duyarlar), Aşina yüzleri tanır ve gülümserler.
Otistik özellik gösteren bebeklerde ise;
- İşitmiyormuş üzere davranabilirler, oburlarının farkında değilmiş üzeredirler, göz teması kurmaktan kaçınırlar.
- Bir küme bebekte uykusuzluk, huzursuzluk, uyku bozuklukları ve armonisiz davranışlar gözlemlenir. Bunlar çoklukla huysuz olarak isimlendirilen bebeklerdir.
- Vesair bir küme bebekte ise pasiflik, sakinlik görülebilir. Bakımları kolay olmasına karşın muhitten ilgi beklememeleri, umum ilgisizlikleri dikkat çeker.
- Duyusal olarak birinci yıllarda birtakım seslere kayıtsız kalabilir yahut gürültüden, bizim duymadığımız seslerden rahatsız olabilirler.
- Donuk ve boş boş bakma görülebilir, daha az mimik kullanırlar.
- Başını, ellerini, vücudunu sallama üzere tekrarlayan davranışlar görülebilir.
- Düşük kas tonusu izlenebiliyor.
12-24. ay→ işaret etmiyor, objeyi yetişkine göstermiyor, isme yanıt vermiyor, münasip jestleri göstermiyor, toplumsal uyaranlara reaksiyonsuz davranıyor ise; 12. ayda babıldama yok, 16.ayda tek sözcük yok, 24. ayda spontan iki söz ile cümle yoksa bir evlat psikiyatristi tarafından evladın değerlendirilmelidir.
Otistik evlatların değerli bir kısmında bu gelişim basamakları gecikmiştir. Kimilerinde 8-18 aya dek olan konuşma basamakları başlamışsa da o periyotta ya duraklama ya da gerileme göstererek ilerlememektedir. Sonuçta otistik evlatların %50-75’inde konuşma gelişmemiştir. Geri kalan %25-50’lik kısmında ise konuşma gelişmesine karşın kendine has bir hali vardır. En çok gözlenen özellikler zamirleri alanında kullanamama, kendilerinden 3. tekil şahıs olarak laf etme ( örneğin kendinden bahsederken ben tarafına kendi ismini söylemek gibi), söylenenleri motamot tekrarlama (örneğin kendisine “hoş geldin, nasılsın?” dendiğinde o da “hoş geldin, nasılsın? der), anlamsız yana tıpkı söz yahut cümleleri tekrarlamalardır. Birtakım nesneleri farklı biçimde isimlendirebilirler. Konuşmaları monotondur, bazen ses tonunu ayarlayamaz, durup dururken çığlık atma üzere davranışlar gözlenebilir. Konuşmalarında çoğunlukla sair kişilerin tasavvur ve ilgileri kıymet taşımaz. Bazen kendi kendilerine mırıldanırlar. Konuşmadaki gecikme sıklıkla ebeveynin dikkatini çeken ve doktora başvurmayı sağlayan belirti öbeğidir. İsteklerini etrafındakilerin elini kendi eliymiş üzere göstererek işaret edebilir. Fakat kendileri istediğinde çok çokça göz teması kurmadan önündekini elinden çekerek istediği şeyi yaptırmaya çalışarak kısıtlı muhabere kurar.
2. Duygusal ve içtimaî zayıflıklar
Olağan bebeklerin gelişim evreleri:
1-1.5 aylıkken mealli göz kontaktı, mealli gülümseme,
6 aylık iken faal muhaberesi başlatırlar,
8-9 aylıkken valideden ayrılmakta güçlük çeker,
9 aylıkken “ce oyunu” gerisinden bay bay ve öpücük verme başlar
2 yaşındaki evlat yaşıtları ile koşut oyun oynar,
3 yaşında karşılıklı oyuna başlar.
Otizm bozukluğu olan çocuklarda gözlenen durumlar:
- Göz kontaktı kurmama, seslenildiğinde bakmama
- Kucağa gelmeye ilgi duymama,
- Taklite dayalı oyunların gelişmemesi,
- Jest ve mimiklerin konuşmaya eşlik etmemesi,
- Arkadaş bağlantısı kuramaması,
- Oyuncaklarla emeline yönelik oynamama (örneğin arabayı aksi çevirip tekerleklerini döndürürler)
- Önündekinin ne hissettiğini yorumlayamaması üzere zorluklar yaşamaktadırlar.
Otizm bozukluğu olan evlatlar olağanda 8-12 aylarda başlayan sevincini ilgisini gayrı kişilerle paylaşma ve onların dikkatini çekmeye çalışmada sorun vardır. İlgilendiği nesneyi gösterme uğraşı görülmez. Örneğin; bir şey başardığında sairleriyle paylaşmamak, güzeline giden bir oyuncağı parmağıyla işaret ederek anasına göstermemek. Sıradan evlatlar bunu yaparken evvel oyuncağa sonra anasına sonra oyuncağa bakarlar, otistik çocuklarda ise bu üçlü davranış görülmez. Otistik çocuklarda ulaşmak istediği nesneyi elde etmek için bir gayrı kişinin yardımını velev. Gelgelelim çok çokça göz alakası olmadan ve o kişinin elini tutup istediği şeyin yanına götürmek içindir. Kişilere nesnelermiş üzere davranabilir. Gayrısının elini kapıyı açtırmak için kullanır.
Sosyal-duygusal davranışlarda sonluluk:
Oburlarının ilgisi önünde reaksiyonsuz kalmak: Birileri kendisine seslendiğinde ya da kendisiyle etkileşmek istediğinde reaksiyon vermemek, duymuyormuş ya da fark etmiyormuş üzere davranmak.
Diğerlerinin yaptıklarına karşı ilgisizlik: Ortama birinin girmesi, ortamdan birinin çıkması, birinin konuşmaya başlaması üzere, sair evlatların çok ilgisini çeken birtakım vakalar önünde ilgisiz kalmak; bu türlü durumlarda, gülümseme üzere hoşnutluk ya da ağlama üzere hoşnutsuzluk tabirleri göstermemek.
Üzülen, ağlayan, kızan, sevinen vb. bireyler önünde duyarsız davranmak; örneğin, üzgün birini rahatlatma uğraşı göstermemek.
Gelişimsel seviyeye münâsib olmayan oyun:
Senaryolu oyunlarda sonluluk: Oyuncaklarla evcilik, okulculuk, doktorculuk vb. hayali oyunlar oynamamak.
Sembolik oyunlarda oynayamaz: Bir nesneyi öbür bir nesne olarak (örneğin, kutuyu mikrofon, otomobil olarak) kullanarak oyun oynamamak.
Oyuncaklarla alışılmadık biçimlerde oynamak: sıraya dizmek, döndürmek, ağıza götürme, sallama
Nesnelerin bütünlerinden çok kesimleriyle kokuları ve tatları yada dokularıyla ilgilenmek
Toplumsal oyunlara ilgisizlik: Küçük yaşlardayken, ‘ce-e’ vb. toplumsal oyunlara karşı ilgi göstermemek.
3. Tekrarlayıcı hareketler, sonlu ilgi yeri, rutin olarak birtakım davranışların tekrarı
a) Tekrarlayıcı hareketler:
- Kendi etrafında dönme
- Nesneleri Döndürme
- Dönen eşyalara ve elektronik aletlere ilgi (çamaşır makinası, elektrikli süpürge gibi)
- Ellerini kanat çırpar formda sallama
- Öne geriye sallanma
- Garip el hareketleri
- Parmak ucunda yürüme
- Başını vurma, Ellerini ısırma
b) Hudutlu İlgi Ortamı: Markalar, telefon numaraları, haritalar, logolar, tevellüt tarihleri,gazete kağıdı otomobiller, vantilatör üzere farklı mevzulara şiddetli ilgi ilgi gösterebilirler.
c) Kendi rutinlerine sıkı formda bağlı olma durumu:
- Meskene birebir yoldan gitmek isteme
- Görünür tarafta alışveriş yapma
- Anlaşılan markaları tercih etme
- Oyuncakları ayan bir sıraya dizme
- Yeni giysilere karşı direnme
- Kutular, şişe kapakları üzere alışılmadık nesnelere bağlanma,
- Değişikliklerden rahatsız olma
Steriotipik Yinelenen (kendini uyarıcı) davranışlar:
Sıra dışı vücut hareketleri: Örneğin; parmak ucunda yürümek, çok yavaş yürümek, kendi ekseni etrafında dönmek, durduğu mekanda sallanmak.
Sıra dışı el hareketleri: Örneğin; ellerini sallamak, parmaklarını gözlerinin önünde hareket ettirmek, ellerini farklı biçimlerde tutmak vb.
Nesnelerle ilgili sıra dışı ilgiler ve takıntılar:Nesneleri sıra dışı gayelerle kullanmak: Örneğin, oyuncak otomobilin tekerleklerini çevirmek ya da oyuncak bebeğin gözlerini-açıp kapamak vb. davranışları tekrar tekrar yapmak.
Nesnelerin duyusal özellikleriyle ölçüsüz ilgilenmek: Örneğin, eline aldığı her nesneyi koklamak ya da gözlerinin önünde tutarak ve evirip-çevirerek incelemek.
Hareket eden nesnelere haddinden fazla ilgi göstermek: Örneğin; tekerlek ya da pervane üzere dönen nesnelere, akan su ya da yanıp sönen ışık üzere süratli hareket eden manzaralara uzun vadelerle bakmak.
Nesne takıntıları: Birtakım sıra dışı nesneleri (örneğin, bir silgi ya da küçük bir zincir parçası) elinden bırakmak ya da gözünün önünden ayırmak istememek.
Ayrıyeten yüksek sesten ve kalabalıktan rahatsız olma, cansız nesneleri koklama ve tatma üzere davranışlar gösterebilirler. Bu evlatlar reklam ve müzik kanallarına şiddetli ilgili olabilirler ve bu nedenle televizyon önünde saatlerce oturabilirler. Bu da illetin seyrini daha da olumsuz tesirler.
Otistik evlatların reklam ve müzik kanallarını seyretmesi zararlı mıdır?
Otistik evlatlar reklamlar ve müzik programlarına çokça ilgi gösterebilir. Bu durum otistik tabloyu çok olumsuz tesirler. O nedenle bu evlatları televizyondan uzaklaştırıp içtimaî ortamlara sokmak, evlatla olan muhaberesi arttırmak gerekir. Ayrıyeten bebeklik devrinde bakım veren kişi tarafından ilgisiz bırakılmış, çokça tek başına kalmış, yaşıtlarıyla bir arada bulundurulmamış çocuklarda da otizm gibisi bulgular görülebilir. İki durumun ayırdının bir evlat psikiyatristi tarafından yapılması gerekir. Fakat her iki durumda da evladın ağır bir eğitim programına alınıp tedavi edilmesi kuraldır.
Otizm tanısı nasıl konur?
otizm tanısı evlat psikiyatristleri tarafından evladın gelişim basamakları, oyun halleri, yaşıt bağı, ilgi ortamları, sözel ve duygusal muhaberesi hakkında ayrıntılı haber alınır ve evlat gözlemlenerek konulur.
Otizmin Tedavisi
En değerlisi erken periyot tanı ve acilen birebir eğitimin başlanmasıdır. Otistik evlatlara, kişisel terapi, küme terapisi, şahsi eğitim ve gerekirse ilaç tedavisi uygulanır. Tedavide ailenin bilgilendirilmesi ve eğitimi de kıymetli basamaklardan biridir. İlaç tedavisi, sıklıkla eşlik eden davranış bozuklukları, dikkat eksikliği, hiperaktivite, tekrarlayıcı hareketlerin azaltılması yahut uykunun düzenlenmesi hedefiyle tedaviye eklenmektedir. Kullanılan kimi ilaçların evlatları konuşma becerileri ve çevre becerilerinde dikkat vadelerinde olumlu gelişmelere yardımcı olabildiği bilinmektedir.
Dr Deniz Tirit Karaca
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi
