Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Sınır koymak, çocuğun kendisini güvende hissederek hareket edebileceği alanı belirlemesine
yardımcı ve yol gösterici olacak işaretleri çocuğa göstermek ve öğretmektir. Sınır koymak,
çocuğun neleri yapıp, neleri yapamayacağını belirler ve sağlıklı gelişim için gereklidir. Çocuğu
baskılamak, katı sınırlar koymak, her yönden kontrol altına almak demek değildir.
Çocuklar neden sınırlara ihtiyaç duyarlar?
Çocuklar içinde bulundukları dünyayı tanımak ve keşfetmek isterler. Bu süreçte de onları
yönlendirici ipuçlarına ihtiyaç duyarlar. Sınırlar önemlidir çünkü çocuğa güvende olduğunu
hissettirir. Keşfe çıktığı dünyada yapması ve yapmaması gerekenleri ve sergilediği
davranışların sonuçlarıyla başa çıkmasını öğretir.
Çocuğa sınır koymanın faydaları:
Kurallar, sınırlar bizim hayatımızı kolaylaştırdığı gibi çocuklarında hayatını kolaylaştırır. Bizler
yetişkin olarak hayatımızda sınırlara ve kurallara ihtiyaç duyarken çocukların bilişsel
seviyesini düşündüğümüzde sınırlara, kurallara ve rutinlere ne kadar çok ihtiyaçları
olduğunu anlayabiliriz. Çocuklar sınırlar olduğunda kendilerini güvende hissedebilirler.
Örneğin, trafik ışıklarının olmadığını düşünün. Muhtemelen kendinizi güvende
hissetmezsiniz. Bu örnekteki gibi, sınırlar olmazsa çocuklar için pek çok şey de daha karmaşık
hale gelebilir. Sınırlar aynı zamanda çocukların sosyal becerilerinin gelişmesine de katkı
sağlar. Bu şekilde çocuklar sosyal hayattaki kurallara uyum sağlamakta zorlanmazlar, hangi
davranışının kabul gördüğünü, hangi davranışının kabul görmediğini öğrenirler fakat sınırlar
olmazsa ve çocuğunuza onaylamadığınız bir davranışı yapmasına izin verirseniz, çocuğunuza
o davranışının yanlış olduğunu öğrenmesini engellemiş olursunuz. Sınır ve kurallarla birlikte
çocuklar; sorumluluk alma, kendini kontrol etme ve kendi kararlarını vermeyi öğrenirler.
Çocuğa sınır koyarken, anne ve baba çocuğun yaptığı ve yapmak istediği davranışların
sonunda bazı alternatifler sunar. Çocuk bunlardan birini seçer ve seçtiği seçeneğin sonucunu
kabul eder. Bu şekilde çocuk duygusunu geliştirir.
Tüm çocuklar koyulan sınırları test etmeye çalışır. Bu durum ebeveynlerin canını sıkabilir,
zaman zaman onları yorabilir fakat sınırladı test etmek ve anne-babaya meydan okumak, bir
çocuğun hangi davranışlarının kabul edilebilir ve hangilerinin kabul edilemez olduğunu
öğrenmesini sağlar. Çocuğunuza hayır dediğiniz zaman, istediği şeyi onaylamadığınızı
söylemiş olursunuz, o da bunun açık ve net bir sınır olduğunu anlar. Tam tersi, evet
dediğinizdeyse istediği şeyi onayladığınızı söylemiş olursunuz. Bu aynı zamanda, aslında evet
demek istemediğiniz ama çocuğunuz sizi yıprattığı ve onunla tartışamayacak durumda
hissettiğiniz veya kötü adam/kadın olmak istemediğiniz için yine de evet dediğiniz
durumlarda da geçerlidir. Bu gibi durumlarda çocukta bir kafa karışıklığı yaratmamak adına,
çocuğunuza yalnızca onun yararına ise evet deyin, çünkü evet dediğinizde aslında öyle
olmasa da istediği şeyi onayladığınızı varsayar.
Çocuklar sınırlara ve kurallara uymadığı zaman ebeveynler neler yapmalı?
Öncelikle çocuk sınır ihlali yapmak istediğinde ya da yaptığında hemen tepki göstermek
yerine nedenlerini düşünün. Çocuklar zaten tedavi gereği zor bir süreçten geçtiği için onları
dinlemek, anlamaya çalışmak çok daha önemli. Böyle bir durumda öncelikle çocuğunuzun
anlatacaklarını dinleyin, ihlal etmek istediği veya ettiği sınırlara uygun sonuçlar belirleyin ve
bu sonuçların ne olacağını önceden net bir şekilde açıklamayı unutmayın. Unutmayın ki
tutarlı ve hepsinden öte kararlı olmak oldukça önemli. Tutarlı olunmazsa, çocuk yaptığı
davranışın karşılığında ne alacağını ön göremez ve davranışını ona göre ayarlayamaz. Bu da
onda kafa karışıklığına sebep olur.
Çocuğa sınır koyma ile ilgili ailelere öneriler:
Öncelikle çocuklara vermek istediğimiz mesajı net ve doğrudan vermelisiniz çünkü onlar
kuralları ve kabul gören davranışları bilerek doğmuyorlar. Ebeveynler olarak bizim işimiz
onlara öğretmek olduğu için kurallarımızı açık ve net biçimde anlatmalıyız. Kuralları söz ve
davranışlarımızla öğretebiliriz fakat sözlerimizle davranışlarımız uymadığında çocuklar,
sözlerimizi duymazdan gelir, davranışlarıyla bizleri deneyebilirler. Bu şekilde karşıdan gelecek
tepkiye göre davranışlarını deneyimlerine göre ayarlamayı öğrenirler. Sınır koymanın zor
olduğu çocuklar kurallarımızı ve beklentilerimizi belirlemek için sınırları zorlarlar. Bu tepkiler
normaldir fakat her çocuğun mizaç özellikleri birbirinden farklı olduğu için her çocuktan farklı
tepkiler görebiliriz. Çocukla ebeveyn arasındaki olumsuz ilişki de sınır koymayı zorlaştırabilir.
Çoğu durumda sorun, sınırlar konusunda net olmayan iletişimden kaynaklanır. Bu sebeple
sınırları belirlemek için net ve doğru bir iletişim kurmak oldukça önemlidir.
