çocuğunuz sokağa çıkmak isterse

“Annee Sokağa çıkabilir miyim? Bu soru o kadar çok annenin çoğunlukla karşılaştığı ara sıra ne cevap vereceği konusunda kafasının karıştığı bir sorudur Acaba çocuğu sokakta ne yapıyor? Kavgalara karışıyor mu? Eziliyor mu? Küfür öğrenir mi? Uzaklara gider mi? Taşıtlara dikkat eder mi? Eve zamanında döner mi? gibi sorular tüm annelerin zihnini kurcalar durur
Çocuğun oynayabileceği başlıca mekanlar konut, mektep ve cadde alanlarında bulunur Evlerde odalarında ya da birbirlerini ziyaret ederek oynayabilirler Bu mekanlar güya yapılandırılmış ortamlardır Bağlı odadan bile olsa anne, baba ya da evde yer alan yardımcı gibi bir yetişkinin görünmez kontrolü aşağıda oyun oynanır Oynanabilecek oyunlar evde var olan oyuncaklar ve oynanmasına izin verilen eşyalarla sınırlıdır Mekan küçüktür
Okulda ise mekan oldukça geniştir Oysa oynanabilecek teneffüs zamanı çok kısadır Bundan Başka yeniden öğretmen kontrolü ve mektep kuralları altında oynanır
Cadde ise farklı alternatiflerle doludur Mekan çok geniş veya dar olabilir Site bahçeleri, yakında yer alan bir park, manâsız arsalar, kapı önleri, cadde araları, apartman boşluğu gibi o kadar çok mekan “sokak alternatifleri olabilir Evde yapılan tembihler ve bazı annelerin nadiren neler olduğuna göz atması dışarıda keskin bir yetişkin kontrolü yoktur Kurallar çocuklara bağlıdır Çok az yapılandırılmış bu ortam çocuğun evvelden tahmin edemeyeceği ve bir yetişkinden hemencecik destek isteyemeyeceği problemlerle doludur Lider ruhlu çocuklar, belirlenen oyun kuralları, gruplara kabul ya da inkar, mızıkçılık, hangi arkadaşlarla yakınlaşılacağı, hangilerinden uzakta durulacağı, kavgalar gibi konuların yarattığı sorunlar karşısında da çocuğun kendi başına bulduğu çareler, sosyal muhakemenin gelişimine önemli katkılarda bulunur Çocuğun akranlarıyla, kendinden büyük çocuklarla, bitkilerle, hayvanlarla nasıl ilişki kuracağı da sokakta belirlenmeye başlar Cadde hakiki hayata çok benzer Keza iyi, keza fena modellerle doludur Bunlardan hangilerinin model alacağına dair ilk serbest kararlar sokakta verilir Verilen yanlış kararlar, testyanılma yolu ile doğruyu bulmalar çok doğaldır Çocuk seçtiği yolun iyi yada fena sonuçlarını sokakta hızla yaşayarak, bir sonraki kararlarını daha bambaşka bir yönde kullanabilir Unutmamalıdır ama minik yaşta yapılan hatalar daha kolay düzeltilir Çoğunluk dönemindeki hataların faturası ise ağır olur
Sokağa yeni, yeni çıkmaya başlayan bir çocuğa ön bilgilendirme gerçekleştirmek önemlidir Aile çocuğun sokakta karşılaşabileceği temel sorunların neler olduğunu özetleyip, örnekleyerek çocuğu kendi doğrularına hafifçe yönlendirmelidir Çocuk ailesinin bedel yargıları, dürüst buldukları konusunda bir fikre sahip olarak sokakla tanışmalıdır Sokakta kaç saat kalınacağı, eve ne süre dönüleceği, hangi stil problemlerle karşılaşıldığında aileye derhal haber verileceği, nereye kadar uzaklaşılacağı ailenin koyması gereken ön kurallardır
Çocuk sokağa yeni yeni çıkmaya başladığında, ara sıra çocukları rahatsız etmeden neler yaptığına göz atmak, vaktinde eve dönüşlere dikkatli olmak, ailenin belirlediği sınırlar içinde kalıp kalmadığını gözden geçirmek faydalıdır Bir zaman her şey yolunda giderse, çocuk da 9 yaşın üstünde ise bu kontroller rahatlıkla azaltılabilir Çocuğun yaşı küçüldükçe kontrolleri azıcık daha arttırabiliriz 67 yaşlarındaki çocuklar yanlarında erişkin olmadan, sıkça yapılan “göz kontrolleri ile rahatlıkla sokakta oynayabilirler Daha ufak çocuklar ise az ileride oturarak onları izleyen bir yetişkinin olması koşulu ile sokak ile tanışabilirler
Sokağın çocuk gelişimine çok büyük katkısı olduğuna inanıyorum Çevremizdeki yetişkinlere göz attığımızda, bazı şahısların hayatın getirdiği problemleri paniklemeden zahmetsizce çözdüğünü görürüz Bunların kayda değer bir kısmı sokakta gelişen çocuklardır Hayatı çok erken öğrenerek başarılı birer problem çözücü olmuşlardır
Sokağın çocuğun sosyal muhakemesini arttırdığı gerekli bir gerçektir Oysa yine de sınırları olmalıdır Çocuk gelişimine asgari cadde değin katkısı olan etkinlikler vardır Aileyle birlikte süre geçirme, kitap okuma, geliştirici oyuncaklar, TVdeki uygun programlar, dikkatle seçilmiş bilgisayar etkinlikleri hobiler, spor, akademik etkinlikler dengeli bir biçimde tüm haftaya yayılmış olmalıdır
Söz konusu kentler olunca çocukların yargı ettikleri oyun alanlarının çok sınırlı olduğunu görüyoruz Çocuğunuzun çıkabileceği nitelikte bir sokak ortamı yok ise yapılabilecek şeyler fazla sınırlı Olur Ya uygun sokak ortamı olan bir arkadaşını ziyarete gidebilirsiniz veya çocuklarınızı parklarda buluşturabilirsiniz Fakat hiçbiri çocuğun evinin hemencecik yanında olan, ailesinden bağımsız olarak oynayabileceği kendi sokağının yerini tutmaz
Olcay Güner
Klinik Psikolog
DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü *